Αλέξανδρος ΖέρβαςΚαθώς εντείνεται η αγωνία σε διεθνές αλλά και σε εγχώριο επίπεδο ενώπιον της πανδημίας του κοροναϊού, έντονες είναι οι ανησυχίες για το ενδεχόμενο να υπάρξουν σαρωτικές επιπτώσεις σε οικονομικό επίπεδο, καθώς αρκετοί είναι αυτοί που μιλούν για κρίση χειρότερη από εκείνη του 2008.
Ήδη αρκετές χώρες έχουν ανακοινώσει πακέτα στήριξης των οικονομιών τους, με την ελληνική κυβέρνηση να πράττει κάτι ανάλογο, έστω και αρκετά «δειλά». Ταυτόχρονα, εννιά Ευρωπαίοι ηγέτες (μεταξύ των οποίων και ο Κυριάκος Μητσοτάκης) ζήτησαν την δημιουργία κορονο-ομολόγων , προκειμένου αντλήσουν ρευστότητα ενώπιον της υγειονομικής κρίσης.
Σε κάθε περίπτωση, οι προβλέψεις για την πορεία της οικονομίας (και) της χώρας μας παραμένουν «μαύρες», με δεδομένο μάλιστα ότι η πτωτική πορεία είχε ξεκινήσει από το τέταρτο τρίμηνο του 2019, πριν δηλαδή από την «εισβολή» του φονικού ιού στη χώρα μας. Κάπως έτσι, η αμερικανική τράπεζα Morgan Stanley περιείχε σε πρόσφατη έκθεσή της εκτίμηση για ύφεση 5,3% στην Ελλάδα για το 2020, ενώ την δύσκολη κατάσταση ενώπιον της οποίας βρίσκεται η χώρα μας παραδέχτηκε με δηλώσεις του και υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας.
Ποια είναι όμως η «μεγάλη εικόνα» που διαμορφώνεται και τι μπορεί να περιμένει στην πραγματικότητα η χώρα μας μπροστά στο φάσμα μιας τέτοιας κρίσης;
«Αν δεν ελεγχθεί ο κοροναϊός, θα έχουμε συνεχόμενη πτώση»
«Το μεγάλο πρόβλημα σε αυτή τη φάση είναι ο έλεγχος του κοροναϊού. Πολλές φορές προσπαθούμε στο επίπεδο της οικονομίας να προβλέψουμε τι μορφή θα έχει το μέλλον μετά από μια κρίση. Στη σημερινή κρίση είναι εμφανές ότι αν δεν ελεγχθεί ο κοροναϊός, θα έχουμε μια συνεχιζόμενη πτώση στις παγκόσμιες αγορές και την παγκόσμια οικονομία, κατά συνέπεια και στην ελληνική οικονομία» επισημαίνει μιλώντας στο tvxs.gr ο καθηγητής Οικονομικών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Κώστας Μελάς.
«Προσωπικά δεν πιστεύω τις προβλέψεις της Morgan Stanley, ότι αρχικά θα έχουμε το 2020 ύφεση 5,3% και αμέσως μετά το 2021 θα εκτιναχθούμε στο 6,3%. Αυτά είναι παραμύθια της Χαλιμάς κατά την άποψή μου» σημειώνει ο κύριος Μελάς και προσθέτει: «Όλα είναι συνάρτηση του πότε θα ελεγχθεί ο ιός. Εδώ έχει σημασία βέβαια τι σημαίνει να ελεγχθεί ο ιός. Για να συμβεί κάτι τέτοιο σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει μια αντιική θεραπεία ή κάποιο εμβόλιο, πράγματα το οποία είναι πολύ πιθανό να αργήσουν. Πολλοί λένε άλλωστε πως μπορεί ο ιός να υποχωρήσει το καλοκαίρι αλλά να επανέλθει τον Σεπτέμβριο».
«Επομένως, βλέπω ότι η κρίση σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά και στην Ελλάδα θα είναι μια κρίση, που θα έχει τον χαρακτήρα του γράμματος «Ι», μια κολόνα δηλαδή. Θα συνεχίσει να πέφτει εάν δεν σταματήσει η εξάπλωση του ιού» τονίζει.
«Πάμε για σημαντική ύφεση - Δύσκολο να υποκατασταθούν οι απώλειες από τον τουρισμό»
Αναφερόμενος ειδικότερα στις προοπτικές της χώρας υπογραμμίζει ότι «οι εκτιμήσεις για το 2020 είναι ιδιαίτερα δυσμενείς για την ελληνική οικονομία, όπως και για την παγκόσμια. Τώρα σε ετήσια βάση αν η ύφεση πάει στο 3%, στο 2%, το 4% ή ακόμη και παραπάνω, όπως λένε πολλοί δεν μπορούμε να το ξέρουμε με σιγουριά, καθώς καλό είναι να δούμε πώς θα εξελιχθεί το δεύτερο τρίμηνο του έτους. Γενικά όμως οι εκτιμήσεις είναι ότι πάμε σε μια ύφεση σημαντική στην ελληνική οικονομία, που μπορεί να κυμανθεί μεταξύ του 3% και του 8%. Εκεί δηλαδή που δείχναμε να έχουμε ορθοποδήσει σχετικά, είναι σα να έχει πατήσει κάποιος το pause».
Κάνει μάλιστα ιδιαίτερη αναφορά στο πλήγμα, που δέχεται ο τουριστικός κλάδος. «Η παρούσα κρίση, η οποία είναι τελείως διαφορετική από εκείνη του 2008-2009, έχει ως βασικό χαρακτηριστικό ότι στην αρχή και κύρια έχουν πληγεί οι υπηρεσίες. Όταν λέμε υπηρεσίες εννοούμε οτιδήποτε υπάρχει στον τουρισμό, την εστίαση, στο λιανεμπόριο, στις αερομεταφορές, τα καταλύματα, και στη συνέχεια «σπάει» και η αλυσίδα παραγωγής στις βιομηχανίες, βάση των μέτρων που παίρνουν οι κυβερνήσεις και τις κλείνουν. Επομένως η Ελλάδα, επειδή είναι μια χώρα, που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό και όλες τις συναφείς υπηρεσίες. Και μόνο αν σκεφτεί κανείς ότι μόνο τα αυτόνομα ταξιδιωτικά έσοδα το 2019 ήταν 18,2 δισ. Ευρώ αντιλαμβάνεται για ποια πραγματικότητα μιλάμε. Ας κάνουμε ένα απλό σενάριο: Πόσα από αυτά τα 18,2 δισ του 2019 θα έρθουν και το 2020; Άλλοι μιλάνε για το ⅓, άλλου για το 10%, άλλοι για το 50%. Ας πάρουμε το μεσαίο σενάριο που λέει πως έρχεται στα ταμεία περίπου ένα 30% των περσινών εσόδων. Κάτι τέτοιο σημαίνει πως θα χάσουμε περίπου 12 δισ. Ευρώ μόνο σε αυτό τον τομέα, χωρίς καν να πολλαπλασιαστεί με την πτώση σε κατανάλωση, επενδύσεις κλπ, τα οποία επίσης θα επιφέρουν μεγάλη ζημιά στο ΑΕΠ» σημειώνει χαρακτηριστικά και καταλήγει: «Όλα αυτά δεν είναι εύκολο να υποκατασταθούν, με δεδομένη την κατάσταση. Κατά συνέπεια θεωρώ ότι οι προοπτικές είναι ιδιαίτερα δυσοίωνες, χωρίς να είναι εύκολο να κάνουμε προβλέψεις» σημειώνει χαρακτηριστικά.
Τονίζει δε την ανάγκη να υπάρξει άμεσα moratorium προκειμένου να μην υπάρξουν πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας -όπως προβλεπόταν- μετά τις 30 Απριλίου, επισημαίνοντας παράλληλα τον κίνδυνο να δημιουργηθούν νέα κόκκινα δάνεια» «Θεωρώ πως η κυβέρνηση πρέπει να ξεχάσει οποιαδήποτε ιδέα για πλειστηριασμούς σε αυτή τη φάση. Θα δημιουργηθούν χειρότερα προβλήματα, δεν πρόκειται να λυθεί κανένα πρόβλημα σε αυτή τη φάση. Επομένως, πρέπει να υπάρξει μια αναστολή για να δούμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Το να κάνει κάποιος πλειστηριασμούς και την ίδια ώρα να δημιουργούνται και νέα κόκκινα δάνεια είναι μια τρύπα στο νερό, από τη στιγμή που είναι απολύτως βέβαιο ότι θα υπάρχουν πολλοί πολίτες που δε θα μπορούν να ανταποκριθούν στα στεγαστικά τους δάνεια ή σε άλλους είδους υποχρεώσεις, ιδιαίτερα αν έχουν χάσει τη δουλειά τους» επισημαίνει.
«Αμυντικά τα μέτρα που λαμβάνονται, στόχο έχουν να μην καταρρεύσουν οι επιχειρήσεις και να επιβιώσουν οι εργαζόμενοι»
Σε ό,τι έχει να κάνει με τα οικονομικά μέτρα, που λαμβάνονται προς αντιμετώπιση της κρίσης, ο κύριος Μελάς αναφέρει: «Τα μέτρα που παίρνουν όλες οι κυβερνήσεις, ανάμεσά τους και η ελληνική, είναι αυτά ακριβώς που μειώνουν την οικονομική δραστηριότητα. Μέτρα δηλαδή, όπως ο περιορισμός των κινήσεων, το κλείσιμο των επιχειρήσεων. Αυτό δεν μπορεί -ό,τι και να λένε- να το αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τα μέσα νομισματικής ή δημοσιονομικής πολιτικής. Όλες αυτές είναι αμυντικές πολιτικής, οι οποίες εντάσσονται στην προσπάθεια στήριξης των οικονομιών, προκειμένου να μην καταρρεύσουν παντελώς. Λένε πχ να δώσουν ρευστότητα. Όμως ποια επιχείρηση θα μπορέσει να επωφεληθεί, όταν τις κλείνει το ίδιο το κράτος;».
Επιπλέον, όπως λέει, προκύπτουν κι άλλα ζητήματα μέσα από το ξέσπασμα αυτής της κρίσης «Για παράδειγμα, όταν κλείνουν επιχειρήσεις με πρωτοβουλία του κράτους, οι εργαζόμενοι σε αυτές έχουν ορισμένες στοιχειώδεις ανάγκες, κάπως πρέπει να επιβιώσουν. Άρα πρέπει να δούμε πώς θα καλυφθούν αυτές. Δεύτερον, έχουν υποχρεώσεις σε τράπεζες. Άρα πρέπει να τους παρασχεθεί η δυνατότητα να εξοφληθούν αυτές οι υποχρεώσεις, καθώς θα έχουμε πάλι κόκκινα δάνεια. Επίσης, έχουν υποχρεώσεις να πληρώσουν τους φόρους στο κράτος, καθώς το κράτος υπολογίζει σε αυτά τα λεφτά γιατί αλλιώς πώς θα κάνει δημοσιονομική πολιτική; Εκτός αυτών, σε πολλές χώρες -και εδώ φαντάζομαι- έχουμε κάποιες επιχειρήσεις, που εξακολουθούν και λειτουργούν. Οφείλουμε λοιπόν να δούμε πώς θα βοηθηθούν και αυτές οι επιχειρήσεις. Θα πρέπει λοιπόν να αντιληφθούμε πως όλα αυτά τα μέτρα που λαμβάνονται -καλώς για να μην παρεξηγηθώ- αλλά κι όσα θα ληφθούν, δεν δημιουργούν νέες επιχειρήσεις, δεν ανοίγουν τις επιχειρήσεις που έχουν κλείσει, δε μεγαλώνουν τη ζήτηση. Απλά προσπαθούν να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις που εξακολουθούν να λειτουργούν, προκειμένου να μην κλείσουν και αυτές, αλλά και τους ανθρώπους βρέθηκαν στην ανεργία ή εν πάση περιπτώσει σε δυσκολία να επιβιώσουν και να είναι εντάξει στις υποχρεώσεις τους απέναντι στο κράτος» τονίζει ο κύριος Μελάς.
Σε κάθε περίπτωση όμως, υπογραμμίζει την άμεση ανάγκη να ενισχυθεί με κονδύλια το δημόσιο σύστημα υγεία. «Εκείνο κατά βάση πρέπει να κάνει η κυβέρνηση, όπως και όλες οι κυβερνήσεις, είναι να ρίξει το βάρος της στον δημόσιο σύστημα υγείας, καθώς η μείωση εξάπλωσης του κοροναϊού αποτελεί συνάρτηση της δυνατότητας που θα έχει να ανταπεξέλθει στην εξαιρετικά δύσκολη αυτή κατάσταση» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Τέλος, ο κύριος Μελάς δηλώνει ότι συμμερίζεται την άποψη ότι η κρίση του κοροναϊού είναι χειρότερη από εκείνη του 2008. «Τότε είχαμε μια μεγάλη κρίση του τραπεζικού συστήματος λόγω των subprime loans. Λόγω αυτού του χτυπήματος λοιπόν οι τράπεζες αδυνατούσαν να διοχετεύσουν χρήμα στην οικονομική δραστηριότητα. Άρα έπρεπε με κάποιο τρόπο να δοθεί ρευστότητα. Μπήκαν λοιπόν μπροστά οι κεντρικές τράπεζες πολλών χωρών και ρίξανε χρήμα. Αυτό ήταν εύκολο. Εδώ όμως δεν πρόκειται περί ελλείψεως ρευστότητας, καθώς όσο χρήμα και να ρίξεις δεν μπορείς να ανοίξεις τις επιχειρήσεις που εσύ ως κράτος κλείνεις προκειμένου να περιορίσεις τον ιό. Επίσης, δεν ξέρουμε πότε θα τελειώσει η επίδραση του ιού. Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά. Τότε ξέραμε τι να κάνουμε, τώρα δεν ξέρουμε» καταλήγει.
Tags
Eλλάδα