Γιατί αναβλήθηκε η άσκηση«Καταιγίδα 2020» του Πολεμικού Ναυτικού - Το σχέδιο της Τουρκίας για το Αιγαίο

Ανεξήγητη παραμένει, ουσιαστικά, η αιφνιδιαστική αναστολή της άσκησης του Πολεμικού Ναυτικού «Καταιγίδα 2020».

Οι διαρροές από το ΓΕΕΘΑ επικαλούνται την πανδημία, ωστόσο, όπως αναφέρουν τα Νέα, τα κρούσματα στον ελληνικό στόλο είναι σχεδόν μηδενικά. Πολύ περισσότερο που η ελληνική στρατιωτική ηγεσία ανέμενε και σημαντικά επικοινωνιακά οφέλη, αφού η Τουρκία δεν είχε καταφέρει να πραγματοποιήσει τη δική της άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα».

Η «Καταιγίδα» θα ξεκινούσε στις 12 Μαϊού με τμηματική έξοδο του Στόλου σε όλο το Αιγαίο και θα ολοκληρωνόταν στις 20 Μαΐου.

Ωστόσο, αργά το βράδυ του περασμένου Σαββάτου, κύκλοι του ΓΕΕΘΑ ενημέρωσαν ότι εξαιτίας των κρίσιμων στιγμών για τη δημόσια υγεία επιβάλλεται η συνέχιση και για το επόμενο τουλάχιστον δεκαπενθήμερο «της πρόσκαιρης αναστολής των δραστηριοτήτων επιχειρησιακής εκπαίδευσης μεγάλης κλίμακας», άρα και της «Καταιγίδας». Και εξηγούσαν ότι αιτία της αναστολής είναι η «διαφύλαξη του εξαιρετικά χαμηλού ποσοστού κρουσμάτων COVID-19 στις τάξεις των Ενόπλων Δυνάμεων, ποσοστό το οποίο στην κορύφωση της πανδημίας στη χώρα μας δεν ανήλθε πέραν του 0,05% της δύναμής τους».

Τα ερωτηματικά προκύπτουν από το χρονικό σημείο της απόφασης για αναστολή, λίγο πτιν ξεκινήσει η άσκηση, αφού οι παραπάνω λόγοι κάθε άλλο παρά ξαφνικοί είναι. Πολύ περισσότερο που το προηγούμενο διάστημα το υπουργείο Αμυνας διαβεβαίωνε πως η άσκηση θα διεξαγόταν κανονικά με μικρές τροποποιήσεις (έξοδος των μονάδων σε τρεις φάσεις) λόγω του κοροναϊού.

Μάλιστα τονιζόταν ότι η Τουρκία «αναγκάστηκε να ακυρώσει τη "Γαλάζια Πατρίδα" διότι είχε πάρα πολλά κρούσματα ο στόλος της, ενώ εμείς σχεδόν κανένα. Η "Καταιγίδα" θα πραγματοποιηθεί». Είχε γίνει και ειδική προετοιμασία και για την επικοινωνιακή προβολή της.

Τα Νέα σημειώνουν, ότι τις τελευταίες μέρες και ενώ το Πολεμικό Ναυτικό εξέδιδε Νavtex σχετικές με την «Καταιγίδα», η Αγκυρα επιχειρούσε με αντί-Νavtex να ακυρώσει στα χαρτιά την ελληνική άσκηση.

Υπάρχει και η εκδοχή ότι η απόφαση για αναστολή της «Καταιγίδας» και για λόγους οικονομίας. Οπως τονίζουν πηγές του ΓΕΕΘΑ, είναι σχεδόν βέβαιη η επιστροφή της υβριδικής απειλής της Τουρκίας στα ανατολικά χερσαία και θαλάσσια σύνορά μας και αυτό «επιβάλλει σύνεση προς διασφάλιση της επιχειρησιακής διαθεσιμότητας των ΕΔ στον ύψιστο βαθμό για να μείνουν αλώβητες έναντι της πανδημίας».

Το δημοσίευμα αναφέρει ακόμη ότι πριν τρεις  εβδομάδες στην τηλεδιάσκεψη των υπουργών Αμυνας του ΝΑΤΟ ο Χουλουσί Ακάρ είχε προτείνει στον Νίκο Παναγιωτόπουλο να μη διεξαχθούν ασκήσεις εν μέσω πανδημίας για να πέσουν οι τόνοι. Η πρόταση δεν είχε γίνει αποδεκτή από τον Έλληνα υπουργό καθώς είχε υποστηρίξει ότι πρέπει να σταματήσουν οι προκλητικές υπερπτήσεις από τουρκικά μαχητικά στο Αιγαίο.

Πηγές του υπουργείου Αμυνας διέψευδαν πάντως ότι η ακύρωση της «Καταιγίδας» σχετίζεται με την πρόταση Ακάρ.

Όποιοι κι αν είναι οι λόγοι πάντως, η άσκηση ανεστάλη την ώρα που η Άγκυρα προωθεί σχεδιασμού για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και των Δωδεκανήσων.

Σύμφωνα με το in.gr, φαίνεται να επανέρχεται ένα θεωρητικό μοντέλο άμεσης σύνδεσης της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών με την αμφισβήτηση της κυριαρχίας τους, ακόμα κι αν πρόκειται για μεγάλα και κατοικημένα νησιά.

Αν και αυτό θα έπρεπε να ανησυχήσει την Αθήνα, ωστόσο, όπως σημειώνει το δημοσίευμα, εκείνη απαντά μάλλον αμήχανα στη… «ρουτίνα» των υπερπτήσεων με τις οποίες η Αγκυρα επιδιώκει να υποστηρίξει τα επιχειρήματά της. Μπορεί η αποφυγή της στρατιωτικοποίησης της κατάστασης συνιστά συνειδητή επιλογή της ελληνικής πλευράς, ωστόσο δίαυλοι επικοινωνίας δεν υφίστανται και αυτό εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους, παρατηρεί το δημοσίευμα.

Ο αντιναύαρχος Τσιχάτ Γιαϊτσί φέρεται ως ο επιτελάρχης του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού που έχει αναλάβει την εξειδίκευση του αφηγήματος της «Γαλάζιας Πατρίδας» που πρώτος διατύπωσε ο ναύαρχος ε.α. Τζεμ Γκουρντενίζ.

Στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών,  ο βασικός εκφραστής της «σκληρής γραμμής» είναι ο γενικός διευθυντής με αρμοδιότητα τις Διμερείς Πολιτικές, Αεροναυτιλιακές και Συνοριακές Υποθέσεις Τσαγκαπτάι Ερτζιγες. ο οποίος έχει αναλάβει την «ύφανση» του νομικού «μανδύα» στις τουρκικές θέσεις.

Μάλιστα, στις 13 Φεβρουαρίου μίλησε στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Οικονομικών και Τεχνολογίας ΤΟΒΒ για τα «Εκκρεμή ζητήματα στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο Πέλαγος: Οι θέσεις και οι πολιτικές της Τουρκίας».

Αντίστοιχη «ύφανση» κάνει και ο αντιναύαρχος Γιαϊτσί, ο οποίος έχει εκδώσει και ένα εγχειρίδιο με τίτλο «Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη με Ερωτήσεις και Απαντήσεις», στο οποίο είχε πρωτοδιατυπώσει τις θέσεις του για τους τρόπους με τους οποίους η Αγκυρα θα μπορούσε να αποκτήσει ξεκάθαρο αποτύπωμα στη θαλάσσια περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Σύμφωνα με το in.gr, σε αυτό έθεσε τις βάσεις για το Μνημόνιο Συναντίληψης με τη Λιβύη, φθάνοντας μάλιστα στο σημείο «να ανακαλύψει» αντικείμενες ακτές μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ – αγνοώντας πλήρως την Κύπρο.

Σήμερα, έχει προχωρήσει στην έκδοση ενός νέου βιβλίου με τίτλο «Ελληνικές Απαιτήσεις – Προβλήματα του Αιγαίου: Ερωτήσεις και Απαντήσεις». Το εν λόγω βιβλίο αριθμεί περισσότερες από 200 σελίδες και κυκλοφόρησε αρχικά σε 25.000 αντίτυπα. Εκδότης είναι το Ανώτατο Ιδρυμα Πολιτισμού, Γλώσσας και Ιστορίας «Ατατούρκ».

Ορισμένα αποσπάσματά του έχουν διαρρεύσει στον τουρκικό Τύπο και από αυτά προκύπτει ότι ο συγγραφέας απαριθμεί κατ’ αρχάς 23 νησιά που, σύμφωνα με τον ίδιο, φέρουν «μη στρατιωτικό καθεστώς». Πρόκειται για τη Θάσο, τον Αγιο Ευστράτιο, τα Ψαρά/Αντίψαρα, τη Σαμοθράκη, τη Λήμνο, τη Λέσβο, τη Χίο, την Ικαρία, τη Σάμο, την Αστυπάλαια, τη Ρόδο, τη Χάλκη, την Κάρπαθο, την Κάσο, την Ιλέκη, τη Νίσυρο, την Κάλυμνο, τη Λέρο, την Πάτμο, τους Λειψούς, τη Σύμη, την Κω και το Καστελλόριζο (Μεγίστη). Από αυτά τα 23 νησιά, τα 16 έχουν εξοπλιστεί, σταδιακά όπως αναφέρει ο συγγραφέας, από την Ελλάδα ήδη από τη δεκαετία του 1950.

Ο αντιναύαρχος Γιαϊτσί θεωρεί ότι το «μη στρατιωτικό καθεστώς» αυτών των νησιών δεν συνάγεται μόνο από τις Συνθήκες της Λωζάννης (1923) και των Παρισίων (1947), αλλά επίσης από την παραβίασή του μέσω της εκμετάλλευσης του πλαισίου του ΝΑΤΟ (π.χ. με τη χρήση αεροδιαδρόμων για υπερπτήσεις και αποστολές/ασκήσεις). Εκτιμάται ότι σε αυτό το πλαίσιο η Αγκυρα είχε ζητήσει την εξαίρεση του Αγίου Ευστρατίου από τη νατοϊκή άσκηση «Τολμηρός Τοξότης» το 2007. Τι σημαίνουν όλα αυτά για τον Γιαϊτσί; Σημαίνουν ότι εφόσον έχουν παραβιαστεί οι όροι της αποστρατιωτικοποίησης έχει επίσης ακυρωθεί η προϋπόθεση βάσει της οποίας τα νησιά αυτά δόθηκαν στην Ελλάδα. Η ιδέα δεν είναι πάντως νέα. Είχε πρωτοδιατυπωθεί στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και τώρα επανέρχεται.

Το in.gr θυμίζει ότι σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάννης προβλέπεται (στο Αρθρο 4) η ολική αποστρατιωτικοποίηση Λήμνου και Σαμοθράκης (Ελλάδα), της Ιμβρου, της Τενέδου και των Λαγουσών νήσων (Τουρκία), καθώς επίσης η μερική αποστρατιωτικοποίηση Λέσβου, Ικαρίας, Σάμου και Χίου (Αρθρο 13). Σε ό,τι αφορά τα Δωδεκάνησα, το Αρθρο 14 της Συνθήκης των Παρισίων ορίζει ότι τα νησιά αυτά θα παραμείνουν αποστρατιωτικοποιημένα. Στο σημείο αυτό, τα επιχειρήματα της Τουρκίας είναι αδύναμα, καθώς δεν αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος της Συνθήκης.

Σε σχέση όμως με τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, η Τουρκία επιδιώκει να αξιοποιήσει την Απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων της 13ης Φεβρουαρίου 1914. Με αυτήν, η Ελλάδα διατηρεί υπό την κυριαρχία της όλα τα νησιά του Αιγαίου, πλην Ιμβρου και Τενέδου. Καλείται δε να προσφέρει εγγυήσεις στην Τουρκία ότι τα νησιά δεν θα οχυρωθούν ή χρησιμοποιηθούν για στρατιωτικούς σκοπούς. Η Αγκυρα θεωρεί ότι με την απόφαση αυτή (που επικυρώνεται στο Αρθρο 12 της Συνθήκης της Λωζάννης) όλα τα νησιά πρέπει να είναι αποστρατιωτικοποιημένα.

Υποστηρίζει ότι η ισχύς της υπερβαίνει τη Συνθήκη της Λωζάννης, παρά το γεγονός ότι το Αρθρο 12 αναφέρεται ρητά στο ζήτημα της ελληνικής κυριαρχίας επί των νησιών, ενώ είναι το Αρθρο 13 που ορίζει ποια νησιά θα είναι αποστρατιωτικοποιημένα. Η Αγκυρα ερμηνεύει επίσης περιοριστικά τη Σύμβαση του Μοντρέ (1936), εξαιρώντας Λήμνο και Σαμοθράκη από τον επανεξοπλισμό της ζώνης των Στενών στην οποία αυτά ανήκουν.