Το δραματικό πρόβλημα με την παραγωγή και τον εφοδιασμό των χωρών με τα εμβόλια κατά του Covid-19 ανέδειξε δύο βασικά ζητήματα:
Τα εξαιρετικά
πεπερασμένα όρια της διαχείρισης μιας πανδημίας από τις ιδιωτικές εταιρείες
Την «ηθική
κατάρρευση», όπως το έθεσε ο Παγκόμιος Οργανισμός Υγείας, της διεθνούς κοινότητας,
από την ολοφάνερη ανισότητα, μεταξύ των κρατών, στην προμήθεια εμβολίων.
Η κατάσταση αυτή άρχισε να απειλεί την δημόσια υγεία
σχεδόν όσο και η ύπαρξη της πανδημίας. Μέχρι τότε, η ΕΕ δεν συζητούσε καν την
επιλογή να στραφεί και σε εναλλακτικές λύσεις, όπως το ρωσικό και κινεζικό
εμβόλιο. Αυτό όμως δεν εμπόδισε κάποια κράτη - μέλη , όπως η Ουγγαρία, να
στραφούν προς την Μόσχα για να εξασφαλίσουν τον εμβολιασμό του πληθυσμού τους.
Η επιλογή αυτή των Βρυξελλών προφανώς δεν είχε άλλα κίνητρα, εκτός από γεωπολιτικά,
στο γενικότερο πλαίσιο της αντιπαράθεσης με τη Ρωσία και την Κίνα.
Αυτό άλλαξε άρδην το τελευταίο 24ωρο, με καταλύτη των
εξελίξεων τη δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό «The Lancet», των
προκαταρκτικών αποτελεσμάτων της κλινικής δοκιμής τελικής φάσης του ρωσικού
εμβολίου Sputnik-V, σύμφωνα με τα οποία,
το συγκεκριμένο εμβόλιο είναι κατά 91,6% αποτελεσματικό κατά του κορονοϊού, με
την αποτελεσματικότητα να φθάνει το 91,8% στους ανθρώπους άνω των 60 ετών.
Ειδικά το δεύτερο αποτέλεσμα έρχεται σε μια στιγμή που οι αρμόδιες αρχές χωρών
όπως η Γαλλία, Ιταλία, Βέλγιο και Γερμανία, πρότειναν να μην εμβολιάζονται
άνθρωποι πάνω από αυτή την ηλικία, με το εμβόλιο της AstraZeneca. Την ιδια
γραμμή, σύμφωνα με πληροφορίες, αναμένεται να ακολουθήσει και η Ελλάδα.
Απότομη στροφή προς τη Μόσχα
Το ρωσικό εμβόλιο δοκιμάστηκε σε περίπου 20.000
εθελοντές, εκ των οποίων ένας στους τέσσερις έκανε εικονικό εμβόλιο (πλασίμπο).
Από τότε που άρχισε η δοκιμή, αναφέρθηκαν 16 περιστατικά Covid-19 με συμπτώματα
μεταξύ των 14.964 εμβολιασμένων (ποσοστό 0,1%) και 62 μεταξύ των 4.902 της
ομάδας του πλασίμπο (ποσοστό 1,3%). Οι δύο δόσεις του εμβολίου, το οποίο έχει
παρόμοια τεχνολογία με αυτά της Οξφόρδης/AstraZeneca και της Janssen/Johnson
& Johnson και μπορεί να αποθηκευθεί σε θερμοκρασία 2 έως 8 βαθμών Κελσίου,
χορηγούνται σε απόσταση 21 ημερών.
Το Sputnik-V ήδη μοσχοπουλάει σε δεκάδες χώρες, μεταξύ
άλλων, σε Αργεντινή, Βενεζουέλα, Ουγγαρία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ιράν. Το
Μεξικό, που καταγράφει τον τρίτο βαρύτερο απολογισμό θυμάτων της πανδημίας
παγκοσμίως σε απόλυτους αριθμούς, ανακοίνωσε την Τρίτη ότι έδωσε άδεια για την
κατεπείγουσα χρήση του ρωσικού εμβολίου, παραγγέλνοντας 24 εκατομμύρια δόσεις.
Επιπλέον, η Ρωσία δήλωσε επισήμως, ότι είναι σε θέση να εξασφαλίσει σε περίπου
700 εκατομμύρια ανθρώπους το εμβόλιό της.
Όλα αυτά οδήγησαν σε μια ολοφάνερη αλλαγή στάσης της
ευρωπαϊκής Δύσης. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του Γάλλου υπουργού Εξωτερικών,
Ζαν-Ιβ Λεντριάν, την Τετάρτη, ότι «αν το Sputnik εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό
Οργανισμό Φαρμάκων και στη Γαλλία από την Ανώτατη Αρχή Υγείας, δεν υπάρχει
κανένα εμπόδιο για να διανεμηθεί, εφόσον ανταποκρίνεται στις επιστημονικές
προδιαγραφές και στις απαιτήσεις που επιβάλλονται στην Ευρώπη».
Είχε προηγηθεί την Τρίτη η Γερμανίδα καγκελάριος Άγγελα
Μέρκελ, η οποία δήλωσε πως είναι ανοικτή, υπό προϋποθέσεις, στην ιδέα να
χρησιμοποιηθεί στην Ευρώπη το ρωσικό εμβόλιο, μετά την ανακοίνωση θετικών
επιστημονικών αποτελεσμάτων για την αποτελεσματικότητά του, ώστε να επιταχυνθεί
η εκστρατεία εμβολιασμού. Τον Ιανουάριο πραγματοποιήθηκε μια εμπιστευτική
συνάντηση του ρωσικού Ερευνητικού Ινστιτούτου Gamaleya - που παράγει το εμβόλιο
– με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, για να διευκρινιστούν μερικοί
προβληματισμοί αποτελεσματικότητας.
Ο κινεζικός παράγοντας
Στον «χορό» της «ζύμωσης» υπέρ της «χειραφέτησης» από τις
δυτικές φαρμακευτικές εταιρίες μπήκε και το Spiegel. Το περιοδικό γράφει ότι η Ρωσία στοχεύει σε
πρώτη φάση να παραδώσει το εμβόλιό της σε 50 χώρες και σχεδιάζει να
δημιουργήσει μονάδες παραγωγής στην Ινδία, τη Βραζιλία και τη Νότια Κορέα. Στο
μεταξύ, οι Κινέζοι παραγωγοί Sinopharm και Sinovac, έχουν υπογράψει συμβάσεις
με τουλάχιστον 24 χώρες και έχουν ήδη αρχίσει να εξάγουν τα εμβόλιά τους σε
ορισμένες από αυτές.
Παράλληλα στην Κίνα έχει ξεκινήσει μια προπαγανδιστική
αμφισβήτηση των δυτικών εμβολίων την ώρα που, σύμφωνα με το Spiegel, μέχρι τον
Νοέμβριο, σχεδόν ένα εκατομμύριο άνθρωποι στην Κίνα είχαν εμβολιαστεί χωρίς να
περιμένουν τα αποτελέσματα της μεγάλης κλίμακας δοκιμής Φάσης III. Από τη
δυτική προοπτική, αυτή η προσέγγιση συνιστά ένα ανεξέλεγκτο πείραμα σε
ανθρώπους.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα μάλιστα, οι Κινέζοι είχαν ξεκινήσει δοκιμές και εκτός Κίνας. Μια
δοκιμή της Sinopharm πραγματοποιήθηκε στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα τον Ιούλιο με
τη συμμετοχή 31.000 ανθρώπων, ενώ μια παρόμοια δοκιμή στο Μπαχρέιν ξεκίνησε
λίγο αργότερα. Δεν δημοσιεύθηκαν όμως δεδομένα από αυτές τις μελέτες.
Αξιωματούχοι υγείας των χωρών του Περσικού Κόλπου ισχυρίστηκαν ότι το κινεζικό
εμβόλιο επέδειξε 86% αποτελεσματικότητα και του χορήγησαν έγκριση.
Το δεύτερο κινεζικό εμβόλιο, που παράγεται από τη
Sinovac, αποτέλεσε επίσης αντικείμενο πολλών δοκιμών, όχι πάντα με μεγάλα
ποσοστά αποτελεσματικότητας.
Ωστόσο, αξιωματούχοι της Βραζιλίας σκοπεύουν να εγκρίνουν
το εμβόλιο, αφού ακόμη και ένα ασθενές εμβόλιο είναι καλύτερο από κανένα. «Για
χώρες με ανεξέλεγκτη επιδημία, ακόμη και ένα εμβόλιο με 50% αποτελεσματικότητα
θα μειώσει την πίεση στις υπηρεσίες υγείας», σχολιάζει ο Άντριαν Έστερμαν,
βιοστατιστικός στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Αυστραλίας.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας βρίσκεται ήδη στην Κίνα
για να επιθεωρήσει τις εγκαταστάσεις παραγωγής της Sinovac και της Sinopharm.
Οι εταιρείες ελπίζουν σε έγκριση των εμβολίων τους. Η απόφαση δεν είναι πιθανό
να ληφθεί πριν από τα μέσα Μαρτίου.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, μεταξύ 10 και 11 δισεκατομμυρίων
δόσεων εμβολίου πρέπει να χορηγούνται παγκοσμίως για να σταματήσει ο κοροναϊός.
Οι παραγωγοί θα χρειαστούν να φτάσουν έως το 2024 για να παράγουν τόσο μεγάλο
όγκο εμβολίων. Και για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, θα χρειαστούν εμβόλια από
όλες τις χώρες - αρκεί τα δεδομένα που παρέχονται να αποδεικνύουν με διαφάνεια
την ασφάλειά τους.
Και η Ελλάδα;
Τα νέα για το ρωσικό εμβόλιο χαιρετίστηκαν από την
Ελλάδα. Εξαιρετική χαρακτηρίζει την αποτελεσματικότητα του Sputnik V ακόμα και
μετά από μία μόνο δόση, ο καθηγητής Πολιτικής της Υγείας της Σχολής Οικονομικών
και Πολιτικών Επιστημών του Λονδίνου (LSE), Ηλίας Μόσιαλος.
Σε ανάρτησή του στο facebook, ο κ. Μόσιαλος, με αφορμή τη
δημοσίευση του διεθνούς ιατρικού περιοδικού «The Lancet», σημειώνει ότι τα
αποτελέσματα της κλινικής δοκιμής δείχνουν ισχυρή προστασία - και μεγαλύτερη
από 87% -σε όλες τις ηλικιακές ομάδες των συμμετεχόντων ανεξαρτήτως φύλου.
Αφού παρουσιάζει τις τεχνικές λεπτομέρειες, υπογραμμίζει
ότι τα δεδομένα υψηλής αποτελεσματικότητας και ασφάλειας οφείλονται σε μία μόνο
δόση του εμβολίου και συμπληρώνει ότι «περιμένουμε νέα για την πορεία του
φακέλου του ρωσικού εμβολίου στην ΕΕ και αισίως και νέα για την προστασία που
παρέχει έναντι των νέων παραλλαγών του ιού».
Αναλόγως, το Πανεπιστήμιο Αθηνών αναφέρει ότι η αποτελεσματικότητα
του εμβολίου την 21η ημέρα μετά την 1η δόση ανήλθε στο 91.6%.
Επιπλέον, δεν παρατηρήθηκαν περιπτώσεις COVID-19 μέτριας
ή σοβαρής βαρύτητας σε όσους έλαβαν το εμβόλιο, επομένως, αναφέρει το ΕΚΠΑ, η
αποτελεσματικότητα του εμβολίου έναντι μέτριας ή σοβαρής βαρύτητας COVID-19 τις
πρώτες 21 ημέρες μετά την 1η δόση του εμβολίου ήταν 100%.
Στο ίδιο κλίμα, ο γενικός γραμματέας Πρωτοβάθμιας
Φροντίδας Υγείας, Μάριος Θεμιστοκλέους που συντονίζει την επιχείρηση
«Ελευθερία», δήλωσε στο Euronews, ότι η Ελλάδα θα προχωρήσει τη διαδικασία για
να προμηθευτεί το ρώσικο και το κινέζικο εμβόλιο στην περίπτωση που αυτά
εγκριθούν από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, καθώς θα αποτελέσουν επιπλέον
όπλα στην φαρέτρα στην καταπολέμηση κατά της πανδημίας. «Από την στιγμή που θα
έχουν έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, ναι, και η χώρα μας θα
πάρει οποιοδήποτε φάρμακο εγκρίνεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση».