Όσο η προοπτική για μια γρήγορη έξοδο από την πανδημία απομακρύνεται, τόσο το ερώτημα γίνεται και πιο επίκαιρο: γιατί η αμερικανική κυβέρνηση και η ευρωπαϊκή Κομισιόν «πόνταραν» όλα τα λεφτά τους στα εμβόλια, αδιαφορώντας και υποχρηματοδοτώντας φάρμακα για τη θεραπευτική αντιμετώπιση του covid;
Μόνο πρόσφατα, μετά το φιάσκο των εμβολίων, το γερμανικό
κράτος συμπεριέλαβε στη στρατηγική του
για την αντιμετώπιση της covid-19 και φάρμακα που στηρίζονται στα μονοκλωνικά
αντισώματα, σαν κι αυτά που χορηγήθηκαν τον περασμένο Οκτώβριο στον πρώην
Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.
Η περίπτωση της αμερικανικής εταιρείας Novavax, προσφέρει
ορισμένα κλειδιά για να λυθεί το μυστήριο. Το 2019 αυτή η μικρή φαρμακευτική
εταιρεία ήταν έτοιμη να καταρρεύσει, ένα παιδικό εμβόλιο που είχε νωρίτερα προσπαθήσει να λανσάρει είχε 3
φορές απορριφθεί και η Novavax
υποχρεώθηκε να πουλήσει τις εγκαταστάσεις της για να αντλήσει κεφάλαια. Η
μετοχή της είχε πέσει τόσο χαμηλά, ώστε αποσύρθηκε από το χρηματιστήριο.
Ξαφνικά, η κυβέρνηση Τραμπ έδωσε στην εταιρεία το αμύθητο ποσό των 1.6
δις$, το μεγαλύτερο ποσό που έχει δοθεί μέχρι σήμερα . Η επιλογή της Novavax
ήταν αποτέλεσμα ενός επιθετικού λόμπινγκ της εταιρείας, που είχε στόχο την
BARDA, την αρμόδια αμερικανική υπηρεσία που κάνει τις συμφωνίες με τους κατασκευαστές
εμβολίων αλλά και του φαινόμενου της «κυλιόμενης πόρτας»: αξιωματούχοι του
δημοσίου προσλαμβάνονται από εταιρείες και στελέχη του ιδιωτικού τομέα
πλαισιώνουν το δημόσιο. Και οι μεν και οι δε χρησιμοποιούν τις γνώσεις και τις
επαφές τους για να προωθήσουν τα συμφέροντα της εταιρίας για την οποία
δουλεύουν ή δούλευαν.
Στην περίπτωση της συμφωνίας αμερικανικής κυβέρνησης-
Novavax, δύο πρώην ανώτατα στελέχη της τελευταίας δούλευαν πλέον για τη BARDA,
που αποφασίζει για τις συμφωνίες. ( ο ένας από τους 2 αποκάλυψε αργότερα ότι η
εταιρεία « ξεπέρασε ηθικές γραμμές » με τον τρόπο που προσπάθησε να τον
προσεγγίσει, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία).
Το λόμπι των φαρμάκων είναι από τα μεγαλύτερα και στις
Βρυξέλλες. Μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι οι 10 μεγαλύτερες φαρμακευτικές
εταιρείες ξοδεύουν μεταξύ 15-17 εκατ. ευρώ το χρόνο, προσπαθώντας να επηρεάσουν
τις αποφάσεις της Κομισιόν και του Ευρωκοινοβουλίου. Για λογαριασμό τους εργάζονται 175 λομπίστες.
Εκ μέρους της ομάδας της αριστεράς και από τη θέση μου
στο προεδρείο της Διακομματικής Επιτροπής κατά της Διαφθοράς, έχω ζητήσει
πολλές φορές, όπως και άλλοι συνάδελφοι, όλες οι επαφές των ευρωβουλευτών αλλά
και των στελεχών της Κομισιόν με τους λομπίστες κάθε είδους να καταγράφονται
και να είναι προσβάσιμες. Η δεξιά αντιδρά και περπατάμε με βήμα σημειωτόν.
Χρησιμοποιώντας την πολιτική τους επιρροή, τα χρόνια πριν
την πανδημία, οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες επέβαλλαν πλήρως την ατζέντα
τους «και αξιοποίησαν 3,7 δισεκατομμύρια ευρώ κοινοτικών κονδυλίων έρευνας για
φάρμακα και το κλίμα , εις βάρος του δημοσίου συμφέροντος», υπογραμμίζει μια
έκθεση δύο οργανώσεων, της Global Health Advocates και Corporate Europe
Observatory.
Το Pharma Lobby χρησιμοποίησε τις ευρωπαϊκές
χρηματοδοτήσεις για την έρευνα, σε τομείς που θεωρούσε ότι ήταν περισσότερο
κερδοφόροι. Έτσι υποτιμήθηκε η έρευνα για τις επιδημίες, συμπεριλαμβανομένων
των κοροναϊών, παρότι ο κίνδυνος από αυτούς ήταν ήδη ορατός. Σχετικές προτάσεις
υπήρχαν από την εποχή της εμφάνισης του Sars, «ξαδελφάκι του κοροναϊού», ενώ το 2018 μπλοκαρίστηκε η τελευταία ανάλογη
πρόταση.
Η πανδημία μεγάλωσε την επιρροή του Pharma Lobby στις
Βρυξέλλες. Σύμφωνα με μία πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητήριου
Επιχειρήσεων (Corporate Europe Observatory) «κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η
Big Pharma χρησιμοποίησε την άνευ προηγουμένου πρόσβαση που της δόθηκε για να
υπερασπιστεί τα προνόμιά της και να προωθήσει τη δική της στενή ατζέντα.. Δεν
έγιναν δεκτές όλες οι απαιτήσεις της, αλλά η Big Pharma βρέθηκε σε μια εξαιρετικά
προνομιακή θέση στις τρέχουσες διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία εμβολίων..
.. Είναι απαράδεκτο το ότι διαπραγματεύονται προσοδοφόρες
προσφορές εμβολίων στο σκοτάδι, ακόμη και τα ονόματα των βασικών
διαπραγματευτών κρατούνται μυστικά. Το δημόσιο συμφέρον πρέπει να υπερισχύσει
του εμπορικού απορρήτου κατά τη διάρκεια μιας παγκόσμιας πανδημίας, για λόγους
ασφάλειας των ασθενών και εμπιστοσύνης του κοινού».
Στο θέμα της διαφάνειας η Κομισιόν και η κ. Κυριακίδου, η
Κύπρια αρμόδια Επίτροπος για την Υγεία, τα έχουν κάνει θάλασσα, όπως και στα
εμβόλια. Έτσι δεν ξέρουμε, με στοιχεία,
γιατί υποτίμησαν τη φαρμακευτική αντιμετώπιση και «έβαλαν όλα τα λεφτά
τους» στα εμβόλια.
Από την πλευρά των πανίσχυρων εταιρειών που τελικά
επέβαλλαν τη θέληση τους για τις προτεραιότητες, ο υπολογισμός είναι προφανής:
τα φάρμακα αφορούν μερικές εκατοντάδες χιλιάδες που αρρωσταίνουν και
χρειάζονται θεραπεία. Στα εμβόλια, πελάτες είναι όλος ο πληθυσμός του πλανήτη,
μερικά δισεκατομμύρια..