Ποιος «δικαιούται» να μιλάει για τα έργα στην Ακρόπολη;
Για τα έργα στην Ακρόπολη δικαιούνται να μιλούν όλοι οι
νυν και πρώην εργαζόμενοι στην Ακρόπολη, όλοι οι επιστήμονες και οι τεχνίτες
που έχουν αφιερώσει τη ζωή και την δουλειά τους εκεί.
Για τα έργα στην Ακρόπολη δικαιούμαστε να μιλάμε όλοι
όσοι εργαζόμαστε στην προστασία, την ανάδειξη των μνημείων της χώρας, είτε ως
υπάλληλοι του ΥΠΠΟΑ, μόνιμοι ή έκτακτοι, είτε ως εξωτερικοί συνεργάτες, με
ειδικές σπουδές -πόσο μάλλον όσοι έχουν πάει στο ΚΑΣ με μελέτες εκατοντάδων
σελίδων για έργα επί μνημείων.
Για τα έργα στην Ακρόπολη δικαιούνται να μιλούν όλα τα
ανάπηρα άτομα, αλλά και όλοι όσοι έχουν συμβάλλει τόσα χρόνια με την πάλη τους
να υπάρξουν χώροι προσβάσιμοι ή έστω φιλικοί στα εμποδιζόμενα άτομα, όλοι και
όλες αυτοί που συνέβαλλαν διαχρονικά στο «Σχεδιάζοντας για όλους».
Για τα έργα στην Ακρόπολη δικαιούνται να μιλάνε οι
ανθρωπολόγοι, οι κοινωνιολόγοι, οι ιστορικοί τέχνης, οι άνθρωποι του
πολιτισμού, οι ιστορικοί, οι ξεναγοί, οι ζωγράφοι, οι λογοτέχνες. Από την
Ελλάδα ή το εξωτερικό.
Για τα έργα στην Ακρόπολη δικαιούνται να μιλάνε όλοι όσοι
έχουν επισκεφτεί έστω και μία φορά την Ακρόπολη.
Για τα έργα στην Ακρόπολη δικαιούνται να μιλάνε οι
μαθητές, οι φοιτητές, τα παιδιά του νηπιαγωγείου.
Για τα έργα στην Ακρόπολη δικαιούνται να μιλάνε όσοι την
έχουν δει μόνο ως καρτ ποστάλ και έχουν το όνειρο να την επισκεφτούν κάποια
στιγμή στο μέλλον.
Όλοι και όλες.
Γιατί η Ακρόπολη είναι ένα αρχαιολογικό μνημείο, είναι
ένα μνημείο που χρειάζεται διαχείριση, είναι μια διαχρονική ιστορία, είναι η
υλικότητα της μνήμης, είναι οι αναμνήσεις όσων την έχουν επισκεφτεί και τα
όνειρα όσων δεν την έχουν επισκεφτεί ακόμη, είναι ο συμβολικός τόπος της
δημοκρατίας, ο συμβολικός τόπος της απελευθέρωσης της Αθήνας, ο συμβολικός
τόπος της συλλογικής μνήμης μας, της ιστορίας μας, του μέλλοντός μας και του
τρόπου που μας βλέπουν οι άλλοι.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων εδώ και πολλά χρόνια έχει
υιοθετήσει το σύνθημα «τα μνημεία ανήκουν σε όλους». Δεν είναι μια τυχαία
φράση, ούτε είναι τυχαία η στιγμή που ειπώθηκε. Η φράση αυτή φέρει μέσα της
την βαθιά επίγνωση ότι το Σύνταγμα της
χώρας επιτάσσει την προστασία, διαφύλαξη, ανάδειξη των μνημείων για μας και για τις επερχόμενες
γενιές. Η φράση αυτή σημαίνει ότι υπάρχει μια ειδική Υπηρεσία, η Αρχαιολογική
Υπηρεσία που πρέπει να είναι στελεχωμένη με τους ειδικούς επιστήμονες για να
διαχειρίζεται τα μνημεία, τα μουσεία και τα αρχαιολογικά ευρήματα με τον τρόπο
που τους πρέπει, σύμφωνα με τον Αρχαιολογικό Νόμο, διασφαλζίοντας την προστασία
τους, την πρόσβαση όλων σε αυτά, την συμπεριληπτικότητά τους, το σεβασμό όλων τους
των αξιών. Η διαχείριση αυτή, όμως, γίνεται στο όνομα όλης της κοινωνίας, στο
όνομα κάθε πολίτη. Και κάθε πολίτης δικαιούται να κρίνει τη δουλειά μας. Και
είμαστε υποχρεωμένοι να τον ακούμε, είτε κάνει δίκαιη είτε άδικη κριτική. Γιατί
η δουλειά μας κρίνεται, όπως πρέπει να κρίνεται η δουλειά κάθε δημόσιου
λειτουργού.
Αυτές οι κρίσεις, οι επικρίσεις, οι ιδεολογικές
προεκτάσεις, από τους ειδικούς και από τους μη ειδικούς, είναι που βοηθούν την
Αρχαιολογική Υπηρεσία και τους ειδικούς επιστήμονες να διορθώνουμε τα λάθη μας,
είναι που προχωρούν μπροστά την επιστήμη και την οπτική μας για τα μνημεία, αυτά είναι που βελτιώνουν τη δουλειά
μας, είναι που μας βοηθούν να ασκούμε την διαχείριση των μνημείων προς όφελος
του συνόλου της κοινωνίας.
Υπάρχει μια αρετή που χρειάζεται όταν ασχολείσαι με
μνημεία: είναι η ταπεινότητα. Το να ξέρεις ότι τα μνημεία ήταν εκεί πριν από
σένα και δουλειά σου είναι να είναι εκεί και μετά από σένα. Το να ξέρεις ότι
αναγκαστικά θα αφήσει πάνω στα μνημεία το αποτύπωμά της η εποχή σου, αλλά να
μην επιδιώκεις να αφήσεις και το προσωπικό σου αποτύπωμα. Για να γλιτώσουμε
αυτά τα λάθη, του προσωπικού αποτυπώματος, οι αναστηλώσεις έχουν την βασική
αρχή της διεπιστημονικότητας και της επιστημονικής βασάνου πριν από τις όποιες
επεμβάσεις και την κριτική μετά από κάθε επέμβαση. «Κριτική επί προηγούμενων
αναστηλώσεων» η πρώτη εργασία που κάναμε στο μεταπτυχιακό «Αποκατάσταση
Ιστορικών Μνημείων και Συνόλων», με υπεύθυνο του μαθήματος τον αείμνηστο Χαρ. Μπούρα.
Το έργο που κρίνεται σήμερα στην Ακρόπολη, δεν είναι
βέβαια έργο αναστήλωσης. Είναι έργο διαμόρφωσης διαδρομών για τους επισκέπτες.
Εδώ και μήνες στη δημόσια συζήτηση έχει υπεισέλθει ο παραλογισμός ότι η
διαδρομή του επισκέπτη (και η εικόνα του μνημείου που αυτή διαμορφώνει από τη
στιγμή που επιλέχτηκε μια τόσο βαριά κατασκευή) είναι έργο που κρίνεται μόνο
από τους ειδικούς (και μάλιστα τον εξής έναν, τον κ. Κορρέ), σα να μιλάμε για
την αποκατάσταση του 2ου σπονδύλου του 5ου κίονα του Παρθενώνα. Μάλιστα έχουμε
και το εξής παράδοξο: να παρουσιάζονται τα διεθνή συνέδρια που γίνονταν για τα
έργα στην Ακρόπολη ως αιτία για αυτό, ενώ όχι μόνο η παρέμβαση αυτή δεν
παρουσιάστηκε ποτέ ούτε σε διεθνές συνέδριο ούτε στο εγχώριο κοινό ειδικών ή
μη, αλλά και το τελευταίο τέτοιο συνέδριο είχε διοργανωθεί το 2013, όταν ακόμη
Πρόεδρος της ΕΣΜΑ ήταν ο Χ. Μπούρας. Τα συνέδρια αυτά πράγματι είναι πολύτιμα
και αποτελούν οδηγό για την διεθνή συζήτηση των αναστηλώσεων. Και αποτελούν
αδιάψευστο μάρτυρα ότι είχαμε επιλέξει ως ΥΠΠΟ τα έργα που κάνουμε στην
Ακρόπολη όντως να ΚΡΙΝΟΝΤΑΙ. Μόνο που, δυστυχώς, φαίνεται ότι τα τελευταία
αρκετά χρόνια επιλέγουμε ως ΥΠΠΟ τα έργα να γίνονται από μια «αυθεντία».
Φάγαμε πολλές δεκαετίες για να φτάσουμε στο σημείο η
Αρχαιολογική Υπηρεσία να έχει ως σύνθημα το «τα μνημεία ανήκουν σε όλους» και
να προσπαθεί να το κάνει πράξη. Με λάθη, με παραλείψεις, αλλά με αληθινή αγωνία
για να το κάνει πράξη. Δεν μπορούμε να επιστρέψουμε στις εποχές που τα μνημεία
ανήκαν στον αρχαιολόγο τους ή στον αρχιτέκτονά τους –εποχές που άφησαν
ανεξίτηλα ίχνη στα μνημεία, από τα οποία ακόμη προσπαθούμε να ανανήψουμε. Ακόμη
χειρότερα, δε θα συναινέσουμε στην εποχή που ξημερώνει (ξημέρωσε ήδη από την
εποχή του σήριαλ της Αμφίπολης, άλλωστε, με πολλούς κοινούς πρωταγωνιστές) τα
μνημεία να "ανήκουν" στην πρόσκαιρη πολιτική ηγεσία ή στο όποιο
ιδιωτικό Ίδρυμα ή «χορηγό».
Σήμερα οι αρχαιολογικοί χώροι είναι ανοιχτοί με δωρεάν
εισιτήριο. Με αυτές τις σκέψεις, σας καλώ να πάτε στην Ακρόπολη και να κρίνετε
με τα δικά σας μάτια.
Tags: Ακρόπολη,
αρχαιολογικοί χώροι