Γεννήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου του 1809, στο Shrewsbury
του Ηνωμένου Βασιλείου. Ήταν το πέμπτο παιδί ενός γιατρού της υψηλής κοινωνίας
της Αγγλίας Ροβέρτο Δαρβίνου και της Σουζάνα, η οποία πέθανε όταν ο Κάρολος
Δαρβίνος ήταν οχτώ ετών. Τελείωσε την πρωτοβάθμια εκπαίδευση ως εσώκλειστος
μαθητής. Το 1825 ο Δαρβίνος πηγαίνει στο Εδιμβούργο με σκοπό την προετοιμασία
του για την ιατρική σχολή, κάτι που τελικά δεν κατόρθωσε καθώς δεν άντεχε να
αντικρίζει το αίμα.
Τελικά το 1827 ο πατέρας του τον έστειλε στο Κέιμπριτζ να
σπουδάσει "τέχνη" (Bachelor of Arts) στο Christ' s College με σκοπό
να μπορέσει να γίνει αργότερα κληρικός. Ο Δαρβίνος δεν ήταν ποτέ πρότυπο
φοιτητή. Καθ' όλη τη διάρκεια των σπουδών του ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την
εντομολογία, την βοτανολογία και ήταν συλλέκτης σκαθαριών. Το περίφημο
ερευνητικό ταξίδι με το Beagle, στο οποίο ο Δαρβίνος μαζί με τον αγαπημένο του
καθηγητή Χένσλοου θα μελετούσαν τις ακτές της Νότιας Αμερικής ξεκίνησε τον
Δεκέμβριο του 1831 και διήρκεσε πέντε χρόνια.
Ο Δαρβίνος ήρθε σε επαφή και εξέτασε απολιθώματα, ζώντες
οργανισμούς καθώς και ιθαγενείς λαούς αλλά και αποίκους. Η εμπειρία του από το
ταξίδι αυτό αποτέλεσε τη βάση για τη συγγραφή του μεγαλύτερου έργου του, την
Καταγωγή των ειδών. Ήταν ήδη διάσημος στους επιστημονικούς κύκλους όταν
επέστρεψε το 1836. Συνεργαζόμενος στη συνέχεια με άλλους επιστήμονες, οι
σημειώσεις και τα δείγματα διαφόρων ζώων που είχε φέρει ταξινομήθηκαν. Το 1838
φαίνεται πως ο Δαρβίνος αρχίζει να σκέφτεται το ενδεχόμενο του γάμου.
Είχε ήδη αρχίσει να υποφέρει από ταχυπαλμίες και
προβλήματα στο στομάχι του. Χαρακτηριστικό του χαρακτήρα του είναι το γεγονός
ότι έγραψε έναν κατάλογο με τα υπέρ και τα κατά του γάμου. Στα πλεονεκτήματα
έγραψε ότι θα έχει έναν φίλο στα γεράματα καλύτερο από σκύλο ενώ στα
μειονεκτήματα ότι θα είναι φοβερό χάσιμο χρόνου και χρημάτων. Τελικά
παντρεύεται το 1839 την ξαδέλφη του Έμμα Γουέτζουντ. Απέκτησε δέκα παιδιά εκ
των οποίων τα τρία πέθαναν σε πολύ μικρή ηλικία.
Το γεγονός ότι μερικά παιδιά του ήταν ασθενικά και
αδύναμα τον έκανε να σκεφτεί το ενδεχόμενο η αιτία να είναι η συγγένεια που
είχε με τη σύζυγό του. Από αυτές τις σκέψεις ανέπτυξε την γενετική διασταύρωση.
Είχε εξελιχθεί πλέον σε γνωστό γεωλόγο όταν η θεωρία της φυσικής επιλογής το
1839 είχε προχωρήσει αρκετά αλλά δίσταζε να ρισκάρει την φήμη του σε περίπτωση
αντίδρασης της Εκκλησίας. Συν τοις άλλοις η υγεία του είχε αρχίσει να
χειροτερεύει. Τελικά η θεωρία δημοσιεύεται το 1859 πυροδοτώντας σειρά
αντιδράσεων όπως ήταν αναμενόμενο.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του αν και ήταν πολύ
καταβεβλημένος από την ασθένειά του ο Δαρβίνος εκπόνησε δύο σημαντικά έργα, το
Η καταγωγή του ανθρώπου και η σεξουαλική επιλογή το 1871 και το Η έκφραση των
συναισθημάτων στον άνθρωπο και στα ζώα το 1872.
Στο πρώτο παρουσιάζεται η ιδέα της σεξουαλικής επιλογής
σε πλήρη ανάπτυξη και εξηγούνται μέσω αυτής η εξέλιξη του ανθρώπινου
πολιτισμού, οι διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους, στις φυλές και σε ορισμένα
πουλιά. Στο δεύτερο υποστηρίζεται η συνέχεια της ανθρώπινης ψυχολογίας από την
συμπεριφορά των ζώων ενώ αναπτύσσεται η άποψη -που αργότερα θα επηρεάσει την
εξελικτική ψυχολογία- ότι ο ανθρώπινος νους είναι αποτέλεσμα της φυσικής και
σεξουαλική επιλογής.
Στις 19 Απριλίου του 1882 ο Δαρβίνος αφήνει την τελευταία
του πνοή στο Κεντ της Αγγλίας. Ο τάφος του βρίσκεται στο Αβαείο του
Γουέστμινστερ.