Ο άνθρωπος που θα έμενε στην ιστορία ως ο πατέρας του χημικού πολέμου χρησιμοποίησε τον εαυτό του σαν πειραματόζωο. Στις 2 Απριλίου του 1915, ο Φρίτζ Χάμπερ, επικεφαλής του Ινστιτούτου Φυσικοχημείας του Βερολίνου «Κάιζερ Βίλχελμ», βρισκόταν σε ένα στρατόπεδο εκπαιδεύσεως και κυκλοφορούσε μέσα σε ένα κιτρινοπράσινο νέφος χλωριούχου αερίου.
Ο επιστήμονας, πολεμοχαρής ο ίδιος, άρχισε να βήχει
επίμονα. Έγινε κάτωχρος και τον μετέφεραν στο νοσοκομείο με φορείο. Το πείραμα
όμως ήταν επιτυχές: Τρεις εβδομάδες αργότερα, τα γερμανικά στρατεύματα
χρησιμοποίησαν το αέριο μαζικά κατά την διάρκεια μάχης στο Δυτικό Μέτωπο, κοντά
στην φλαμανδική πόλη Υπρ στο Βέλγιο. Έριξαν περίπου 150 τόνους της ουσίας αυτής
στους αντιπάλους τους.
Στην αρχή οι Γάλλοι στρατιώτες νόμιζαν ότι το νέφος ήταν
μια τακτική αποπροσανατολισμού. Αλλά ξαφνικά άρχισαν να τρέχουν με τα χέρια
σηκωμένα ψηλά προσπαθώντας να αναπνεύσουν και κατόπιν έπεφταν στο έδαφος. Κατά
την επίθεση 1200 σκοτώθηκαν και 3000 τραυματίστηκαν. Ο Χαμπερ παρακολουθούσε
την μάχη από απόσταση ασφαλείας.
Τα όπλα μαζικής καταστροφής
Στην στρατιωτική ιστορία, η συγκεκριμένη επίθεση
θεωρείται η στιγμή της γέννησης των όπλων μαζικής καταστροφής. Η μετέπειτα
ανάπτυξή τους - από το «Agent Orange» στο Βιετνάμ στο αέριο sarin στην Συρία -
άλλαξε ριζικά το πρόσωπο του πολέμου.
Η χρήση χημικών όπλων στην Φλάνδρα ήταν αποτέλεσμα
απελπισίας. Τα γερμανικά στρατεύματα είχαν βρει εμπόδια κατά την εισβολή τους
και στο τέλος του 1914 είχαν αρχίσει να έχουν ελλείψεις πυρομαχικών. Όλες οι
πλευρές αναζητούσαν ένα τρόπο να σπάσουν τις γραμμές του εχθρού δαπανώντας
δισεκατομμύρια σε έρευνα. Το αποτέλεσμα ήταν μια άνευ προηγουμένου ανάπτυξη της
τεχνολογίας: εφευρέθηκαν οι ασύρματοι, κατασκευάστηκαν κανόνια ικανά να
εκτοξεύσουν βλήμα σε απόσταση 120 χιλιομέτρων, και για πρώτη φορά μαχητικά
αεροπλάνα πέταξαν πάνω από πεδία μάχης.
Έναν αιώνα μετά, οι ένοπλες συγκρούσεις συνεχίζουν να
ενισχύουν την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Όπου γίνονται πόλεμοι, το χρήμα ρέει
άφθονο. Ο «Πόλεμος στην Τρομοκρατία» των ΗΠΑ είχε ως αποτέλεσμα την δαπάνη
δισεκατομμυρίων δολαρίων στον αμυντικό προϋπολογισμό, στην κατασκευή των
φονικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones), και στα ιδιαίτερα πολύπλοκα
συστήματα παρακολούθησης.
Από την ετοιμότητα στην επένδυση
Όπως αναφέρει το γερμανικό περιοδικό Spiegel, πριν τον
Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Γερμανοί πολιτικοί και στρατηγοί είχαν απορρίψει μια
σειρά αμυντικών προγραμμάτων, αλλά η βία που καταγράφηκε στην Ευρώπη το 1914 αποτέλεσε
την αφορμή για ένα κύμα επενδύσεων.
Ένα παράδειγμα ήταν το φλογοβόλο, το οποίο είχε ήδη από
το 1901 κατασκευαστεί από έναν βερολινέζο μηχανικό. Όμως παράχθηκε μαζικά κατά
την διάρκεια του πολέμου και χρησιμοποιήθηκε εκτενώς στην Μάχη του Βερντέν τον
Φεβρουάριο του 1916. Τα φλογοβόλα είχαν πίδακα 35 μέτρων.
Επιπλέον, κατά τον Μεγάλο Πόλεμο αναπτύχθηκε το
τεθωρακισμένο όχημα. Το 1906, ο Αυστριακός Κάιζερ, Φρανζ Ζοζεφ ο Α’, είχε
ανακηρύξει το τανκ της Austro-Daimler ως άχρηστο. Δέκα χρόνια αργότερα η
βρετανική επέλαση στην Μάχη του Σομμ έγινε με τανκς. Οι Κεντρικές Δυνάμεις
άργησαν να αναπτύξουν τα δικά τους.
Κατά την διάρκεια του πολέμου, ο στρατιωτικός
προϋπολογισμός του Γερμανικού Ράιχ αυξήθηκε κατά 505% και τα τεχνολογικά
επιτεύγματα δεν περιορίστηκαν μόνο σε όπλα. Το τηλέφωνο, για παράδειγμα, έγινε
το πιο σημαντικό μέσο επικοινωνίας κατά τον Π.Π. Α’. Κάθε σώμα στρατού λάμβανε
5000 κλήσεις την ημέρα κατά μέσο όρο. Μέχρι το 1917, ο γερμανικός στρατός είχε
εγκαταστήσει ένα δίκτυο καλωδίων 920.000 χιλιομέτρων. Το γεγονός ότι τα καλώδια
μπορούσαν εύκολα να κοπούν σε μια δολιοφθορά, ανέδειξε την ανάγκη του
ασυρμάτου. Έτσι γεννήθηκαν τα πρώτα «κινητά τηλέφωνα» που ζύγιζαν 50 κιλά.
Όλες οι πλευρές έσπευδαν να ακολουθήσουν την πορεία του
αντιπάλου. Στην αρχή του πολέμου, τα αεροπλάνα χρησιμοποιούνταν για αναγνώριση.
Όμως το 1915 ο Γάλλος Ρολάντ Γκαρός εγκατέστησε στο αεροσκάφος του ένα
οπλοπολυβόλο. Ένα χρόνο αργότερα, οι Γερμανοί απάντησαν με το μαχητικό Fokker
που μπορούσε μέσω συγχρονισμού να φέρει οπλοπολυβόλα στην μύτη του και να
πυροβολεί μέσα από την προπέλα χωρίς να την χτυπά.
Οι Σύμμαχοι χαρακτήρισαν βάρβαρη την χρήση χημικών στην
Φλάνδρα από τους Γερμανούς. Όμως ξεκίνησαν και αυτοί από τον Σεπτέμβριο του
1915 να τα χρησιμοποιούν. Μεταξύ του 1914 και του 1918 χρησιμοποιήθηκαν
συνολικά από όλους περίπου 112.000 τόνοι χημικών όπλων.
Ο Χαμπερ προήχθη στο αξίωμα του λοχαγού μετά την μάχη
στην Υπρ. Λέγεται ότι αντέδρασε στην προαγωγή με δάκρυα χαράς.