Σε ποιητική συλλογή του Χουάν Λόπεζ ντε Όγιος, ο
Θερβάντες θα δημοσιεύσει τα πρώτα του ποιήματα το 1569, όμως την ίδια χρονιά θα
φύγει από την Ισπανία με προορισμό την Ιταλία. Η φυγή του, για αρκετούς,
οφείλεται στη δίωξή του από τις αρχές καθώς σε επίσημα έγγραφα αναφέρεται
τραυματισμός ενός Ισπανού πολίτη από κάποιον Μιγκέλ ντε Θερβάντες.
Στη Ρώμη, θα βρεθεί στην αυλή ενός μεγάλου οίκου, με
αποτέλεσμα να έρθει σε επαφή με την Ιταλική λογοτεχνία και την αναγεννησιακή
τέχνη. Στη συνέχεια κατατάσσεται στο Ισπανικό Ναυτικό και γίνεται μάρτυρας της
Ναυμαχίας της Ναυπάκτου, ίσως της σημαντικότερης ναυμαχίας παγκοσμίως ή όπως ο
ίδιος γράφει «του πιο δοξασμένου γεγονότος που είδανε ή θα δούνε ποτέ οι
αιώνες».
Ο Μουσουλμανικός και ο Χριστιανικός κόσμος συγκρούονται
σε μια μάχη δίχως προηγούμενο. Σύμφωνα με μαρτυρίες, ο Θερβάντες επιδεικνύει
ανδρεία τραυματίζεται τρεις φορές και χάνει το αριστερό του χέρι. Ακολούθησαν
και άλλες «περιπέτειες» με το Ναυτικό, όμως η φρίκη της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου
είχε σημαδέψει τη μνήμη του για πάντα, όπως και το κορμί του.
Αποφασίζει να επιστρέψει στην πατρίδα του, όμως η μοίρα
του επιφύλασσε μια ακόμα περιπέτεια. «Το πλοίο της επιστροφής» δέχεται επίθεση
από Αλγερινούς πειρατές και ο Θερβάντες αιχμαλωτίζεται για πέντε χρόνια. Η
εμπειρία της αιχμαλωσίας θα γεννήσει στο μέλλον τα θεατρικά έργα «Τα κάτεργα
του Αλγερίου» και «H ζωή στο Αλγέρι», αλλά θα επηρεάσει και το ευρύτερο
συγγραφικό του έργο.
Ο επαναπατρισμός του Θερβάντες, το 1580, σίγουρα δεν ήταν
ρόδινος, αν και ο ίδιος υποστήριζε ότι «σ’ αυτήν την εφήμερη ζωή, δεν είναι
στον κόσμο άλλη μεγαλύτερη ευτυχία για τον άνθρωπο, από το να αποκτά τη χαμένη
του λευτεριά και να επιστρέφει στη χαμένη του πατρίδα». Όμως τα οικονομικά
προβλήματα μετατρέπουν την καθημερινότητα του σε μια μάχη για την επιβίωση.
Παρά τις δυσκολίες ο Θερβάντες εκδίδει το πρώτο του λογοτεχνικό έργο, το
μυθιστόρημα «Γαλάτεια», και η πόρτα του λογοτεχνικού κόσμου μοιάζει να ανοίγει.
Υπογράφει συμβόλαιο συνεργασίας με θεατρικό επιχειρηματία και ακολουθεί μια άκρως
παραγωγική περίοδο, κατά την οποία ο ίδιος υποστηρίζει ότι συνέγραψε
περισσότερα από 20 θεατρικά έργα, ανάμεσά τους και το δραματικό «Η σύγχυση»,
που ο ίδιος ο Θερβάντες το αναγνωρίζει ως το κορυφαίο έργο που έγραψε για το
θέατρο.
Παρά την παραγωγικότητά του ο Θερβάντες δεν μπόρεσε να
καταξιωθεί στο χώρο του θεάτρου. Με την «αποτυχία» να τον βαραίνει οδηγείται
σταδιακά στη Σεβίλλη και ταυτόχρονα απομακρύνεται, τουλάχιστον προσωρινά, από
τον λογοτεχνικό κόσμο. Διορίζεται υπεύθυνος επισιτισμού και εφοδιασμού της
ισπανικής αρμάδας, αλλά κατηγορείται για καταχρήσεις και φυλακίζεται.
«Ταπεινωμένος» εργάζεται ως φοροεισπράκτορας, όμως τα οικονομικά προβλήματα,
όπως πιθανολογείται, τον οδηγούν και πάλι στη κατάχρηση και τη φυλακή, από το
1596 μέχρι το 1598. Δύο χρόνια που ίσως να άλλαξαν την ιστορία της παγκόσμιας
λογοτεχνίας καθώς φαίνεται πως κατά τη διάρκεια της κράτησής του συνέλαβε τη
ιδέα του «Δον Κιχώτη».
Επτά χρόνια μετά την αποφυλάκιση του, το 1605, εκδίδεται
το αριστούργήμα του «Ο ευφάνταστος ευπατρίδης Δον Κιχώτης της Μάντσα». Από την
πρώτη στιγμή το έργο του σημειώνει επιτυχία, όμως ο Θερβάντες για μία ακόμη
φορά δεν θα δώσει λύση στα οικονομικά προβλήματά του καθώς είχε παραχωρήσει τα
δικαιώματα εκμετάλλευσης του βιβλίου. Με το «Δον Κιχώτης» ο Θερβάντες απέκτησε
αναγνωρισιμότητα και ακολουθούν «οι Υποδειγματικές νουβέλες», «το Ταξίδι στον
Παρνασσό» και οι «Οκτώ Κωμωδίες», ενώ το 1615 ο Θερβάντες εκδίδει το δεύτερο
μέρος του «Δον Κιχώτη».
Ένα χρόνο αργότερα, στις 22 Απριλίου 1616, θα αφήσει την
τελευταία του πνοή, για να περάσει στην αιωνιότητα συντροφιά με τους κορυφαίους
συγγραφείς όλων των εποχών, όπως στην αιωνιότητα πέρασε και ο ήρωάς του ο
μισότρελος αλλά αθεράπευτα ρομαντικός Δον Κιχώτης. Το τελευταίο κεφάλαιο του
συγγραφικού του έργου θα γραφτεί το 1617 με την έκδοση του βιβλίου «Τα πάθη του
Περσίλεως και της Σιγισμούνδης».