Στις 5 Μαΐου 1981, πέθανε, στα 27 χρόνια, ο Gerard Robert
«Bobby» Sands μέλος του ΙRΑ αλλά και εκλεγμένος στο Βρετανικό Κοινοβούλιο, μετά
66 μέρες απεργίας πείνας στην φυλακή Maze. Ο ίδιος ήταν ο ηγέτης της απεργίας
πείνας του 1981 κατά την οποία άλλοι εννέα κρατούμενοι των φυλακών έχασαν τη
ζωή τους αγωνιζόμενοι για την άρση του ειδικού καθεστώτος κράτησης των Ιρλανδών
πολιτικών κρατουμένων. Λίγο πριν την απεργία πείνας ο Sands εξελέγη βουλευτής
του βρετανικού κοινοβουλίου.
Ο Sands μπήκε στις τάξεις του IRA το 1972. Την ίδια
χρονιά συνελήφθη για κατοχή όπλων που βρέθηκαν στο σπίτι που διέμενε.
Καταδικάστηκε τον Απρίλη του 1973 σε φυλάκιση πέντε ετών και αφέθηκε ελεύθερος
το 1976. Μέσα σε έξι μήνες, συλλαμβάνεται ξανά, έπειτα από βομβιστική επίθεση
και ανταλλαγή πυρών. Η δίκη πραγματοποιήθηκε τελικά τον Σεπτέμβριο του 1977.
Παρότι δεν υπήρχαν αρκετά στοιχεία για την ενοχή του καταδικάστηκε σε 14 χρόνια
φυλάκιση και στην φυλακή Maze. Αρχικά πάντως μεταφέρθηκε στη φυλακή Κράμλιν
όπου πέρασε 15 ημέρες γυμνός σε απομόνωση, ενώ κάθε τρεις μέρες υποβαλλόταν σε
υποχρεωτική από το φαγητό αποχή.
Οι κινητοποιήσεις των κρατούμενων του ΙRΑ απέναντι στο
ειδικό καθεστώς φυλάκισής τους ξεκίνησε το 1980. Η βρετανική κυβέρνηση είχε
κατατάξει τους Ιρλανδούς κρατούμενους πολέμου στη Βόρεια Ιρλανδία ως ειδική
κατηγορία χωρίς δικαιώματα. Οι κρατούμενου του IRA και του INLA απέναντι σε
αυτό το καθεστώς ξεκίνησαν τη «διαμαρτυρία της κουβέρτας». Οι κρατούμενοι
αρνούνταν να φορούν τις στολές της φυλακής και είτε ήταν γυμνοί, είτε έφτιαχναν
ρούχα από τις κουβέρτες τους. Ζητούσαν να μη φορούν στολές της φυλακής, να μην
εργάζονται γι’ αυτήν, να έχουν ελεύθερη συναναστροφή με τους άλλους
κρατουμένους, να μπορούν να οργανώνουν τις δικές τους εκπαιδευτικές και
ψυχαγωγικές δραστηριότητες και να έχουν το δικαίωμα να δέχονται επίσκεψη και να
δέχονται δέματα και γράμματα μια φορά την εβδομάδα.
Η πρώτη απεργία πείνας ξεκίνησε το 1980. Σε αυτή
συμμετείχαν άντρες και γυναίκες από τρεις διαφορετικές φυλακές. Ένας από τους
κρατούμενους κινδύνευσε να χάσει τη ζωή του. Η βρετανική κυβέρνηση φάνηκε
διαλλακτική αναφορικά με το δικαίωμα των κρατουμένων να φορούν τα ρούχα τους. Η
απεργία τερματίστηκε μετά από δυο μήνες, ωστόσο σε σύντομο χρονικό διάστημα
φάνηκε ότι η βρετανική κυβέρνηση δεν είχε την πρόθεση να ικανοποιήσει τα
αιτήματα.
Την 1η Μάρτη του 1981 ξεκίνησε νέα απεργία πείνας με
βασικό αίτημα να αναγνωριστούν οι κρατούμενοι πολέμου ως πολιτικοί κρατούμενοι.
Ο Bobby Sands ήταν ο πρώτος που αρνήθηκε την τροφή. «Δεν θα με σπάσουν καθώς η
επιθυμία για ελευθερία και για την ελευθερία του Ιρλανδικού λαού βρίσκεται στην
καρδιά μου. Θα φθάσει η μέρα όπου όλος ο λαός της Ιρλανδίας θα έχει την
επιθυμία για ελευθερία. Τότε θα αλλάξουν τα πράγματα» είχε δηλώσει. «Πιστεύω
και στηρίζω το θεόσταλτο δικαίωμα του Ιρλανδικού έθνους στην κυρίαρχη
ανεξαρτησία και το δικαίωμα κάθε Ιρλανδού και Ιρλανδής να στηρίξει αυτό το
δικαίωμα με την ένοπλη επανάσταση» υποστήριζε ο Sands. Την ίδια ώρα, η
κυβέρνηση της Βρετανίας, διά στόματος της πρωθυπουργού, Μάργκαρετ Θάτσερ,
απέρριπτε δημόσια το συμβιβασμό με τα αιτήματα που ζητούσαν οι κρατούμενοι.
Λίγο πριν την έναρξη της απεργίας, ο ανεξάρτητος Ιρλανδός βουλευτής Tyrone
πέθανε.
Ο Sands ήταν υποψήφιος και εκλέχθηκε στη θέση του στις 9
Απριλίου του 1981. Ωστόσο παρέμεινε βουλευτής για κάτι λιγότερο από ένα μήνα
καθώς στις 5 Μαΐου του 1981 πέθανε στο νοσοκομείο της φυλακής μετά από 66 μέρες
απεργίας πείνας. Δεν ήταν ο μόνος. Οι κρατούμενοι του IRA συνέχισαν την απεργία
πείνας και το καλοκαίρι πέθαναν ακόμη 9 από αυτούς. Η απεργία έσπασε στο τέλος
του καλοκαιριού καθώς ο Καθολικός κλήρος έπεισε τις οικογένειες των κρατουμένων
που είχαν χάσει τις αισθήσεις τους να τους ταΐσουν ενδοφλεβικά. IRA και INLA
σταμάτησαν την απεργία μετά από 217 ημέρες, τον Οκτώβρη 1981. Κατόπιν η
βρετανική κυβέρνηση ικανοποίησε κάποια από τα αιτήματα των κρατουμένων, χωρίς,
ωστόσο, να τους χαρακτηρίσει ποτέ πολιτικούς κρατουμένους. Η απεργία πείνας
ενδυνάμωσε την δραστηριότητα του IRA καθώς συγκέντρωσε το ενδιαφέρον των ΜΜΕ
αλλά και της κοινής γνώμης.