Γιώργος Στάμκος
Η αυστηρή κριτική, που δέχθηκε η Ελλάδα κατά την πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, με αποδέκτη τον Κυριάκο Μητσοτάκη, από την Άγκελα Μέρκελ και τον Εμμανουέλ Μακρόν για το «μπάτε σκύλοι κι αλέστε» σχετικά με τους τουρίστες που εισέρχονται στη χώρα, επανέφερε και πάλι το ζήτημα του κατά πόσο η φετινή τουριστική σεζόν θα είναι τελικά ασφαλής και οικονομικά μη καταστροφική, σε αντίθεση με την περσινή.
Συγκεκριμένα οι δύο ισχυρότεροι ηγέτες της ΕΕ επέκριναν
την Ελλάδα για το γεγονός ότι αποφάσισε να δέχεται τουρίστες εμβολιασμένους με
ρωσικά και κινεζικά εμβόλια, τα οποία δεν έχουν ακόμη εγκριθεί από τον
ευρωπαϊκό ρυθμιστικό φορέα, ενόψει μάλιστα της επέλασης του υπερμεταδοτικού
στελέχους Δέλτα του κορονοϊού.
Οι τουρίστες που εισέρχονται στην Ελλάδα με αυτά τα
εμβόλια (Sputnik V - Ρωσία, Sinopharm - Κίνα, Sinovac Biotech - Κίνα και
CanSino Biologics - Κίνα) είναι κυρίως Σέρβοι, Ρώσοι, Ουκρανοί, Κινέζοι,
Τούρκοι και Άραβες, κοντολογίς μη Δυτικοί. Και τουλάχιστον οι μισοί από αυτούς
τους, εμβολιασμένους με μη Δυτικά εμβόλια, τουρίστες κατευθύνονται στην
τουριστική αγορά της βόρειας Ελλάδας αποτελώντας ζωτικό τμήμα της τουριστικής
της οικονομίας.
Η παραλλαγή Δέλτα και ο «πόλεμος των εμβολίων»
Οι επικρίσεις που δέχθηκε η Ελλάδα υποτίθεται πως
εστιάζονται στο γεγονός ότι τα μη Δυτικά εμβόλια δεν είναι γνωστό εάν
λειτουργούν αποτρεπτικά ενάντια στην επικίνδυνη μετάλλαξη Δέλτα του κορονοϊού
(ο κίνδυνος νοσηλείας με την Δέλτα είναι 2,2 φορές μεγαλύτερος σε σχέση με την
παραλλαγή Άλφα), για την οποία έχει σημάνει το συναγερμό στην Ευρώπη.
Ωστόσο η μετάλλαξη Δέλτα, γνωστή και ως «ινδική»
προελαύνει ήδη στην Ευρώπη μέσω της Μεγάλης Βρετανίας, με την οποία η ΕΕ
βρίσκεται σ' έναν ιδιότυπο «τουριστικό πόλεμο». Αυτή η μετάλλαξη κερδίζει
διαρκώς έδαφος, συνιστώντας πλέον το 96% των νέων κρουσμάτων στην Πορτογαλία,
πάνω από το 20% στην Ιταλία και περίπου το 16% στην Γαλλία. Έχει κάνει αισθητή
την παρουσία της και στην Ελλάδα, κυρίως στην Κρήτη. Επομένως, «ο εχθρός
βρίσκεται ήδη εντός των πυλών» και δεν ευθύνονται οι μη Δυτικοί τουρίστες γι'
αυτό.
Παρόλα αυτά οι επικρίσεις της Ελλάδας -υπόψιν, παρόμοια
τακτική, δηλαδή το να δέχονται τουρίστες που έχουν κάνει ρωσικά και κινεζικά
εμβόλια, ακολουθούν και η Κροατία αλλά και η Ουγγαρία- δεν αφορούν τόσο την
εξάπλωση του επικίνδυνου στελέχους Δέλτα, όσο το νέο «Ψυχρό Πόλεμο» ο οποίος
κυοφορείται μεταξύ Δύσης από τη μία και Ρωσίας και Κίνας από την άλλη. Αμερική
και Ευρώπη δεν ανέχονται εύκολα μια πιθανή κυριαρχία της Μόσχας και του Πεκίνου
στον λεγόμενο «πόλεμο των εμβολίων» κατά της πανδημίας. Εκτός από το προφανές
οικονομικό όφελος από μια νέα «οικονομική πίτα» αξίας πολλών δισεκατομμυρίων,
είναι επίσης και ζήτημα επίδειξης τεχνολογικής υπεροχής, διαφήμισης καινοτόμων
βιοτεχνολογικών προϊόντων και brands και, εν τέλει, γοήτρου.
Το ρίσκο μιας νέας «υγειονομικής βόμβας»
Η πρόωρη αναγνώριση από χώρες μέλη της ΕΕ, όπως η Ελλάδα,
ότι τα ρωσικά και κινεζικά εμβόλια είναι αποδεκτά και αποτελεσματικά, δίχως να
προηγηθεί η έγκρισή τους από τον ευρωπαϊκό ρυθμιστικό φορέα, συνιστά μια έμμεση
παραδοχή της υπεροχής τους, μιας και αυτά τα εμβόλια παρασκευάστηκαν πολύ πιο
γρήγορα και μαζικά, σε σύγκριση με τα Δυτικά, και ήδη έχουν λάβει έγκριση και χρησιμοποιούνται σε πάρα
πολλές χώρες παγκοσμίως, ανάμεσα τους και στη γειτονική Τουρκία.
Η ελληνική κυβέρνηση, προκειμένου να «σώσει» τη φετινή
τουριστική σεζόν από μια ολική καταστροφή, όπως εκείνη του 2020, και να πετύχει
το φιλόδοξο στόχο «τουλάχιστον 50% τουρίστες σε σχέση με το 2019», αποφάσισε,
με διμερείς συμφωνίες, να δέχεται τουρίστες που έχουν πιστοποιητικά εμβολιασμού
από ρωσικά, κινεζικά και ισραηλινά εμβόλια, ήδη από τα μέσα Μαΐου. Ρισκάρει
έτσι, προκειμένου η ανάκαμψη του τουρισμού να ωθήσει και την ανάκαμψη της
ελληνικής οικονομίας σ' ένα φιλόδοξο 5%, να δημιουργήσει μια νέα «υγειονομική
βόμβα», η οποία θα εκραγεί από τον Οκτώβριο, κτυπώντας κυρίως τους
ανεμβολίαστους. Από την άλλη, ρισκάρει να βρεθεί και στο επίκεντρο του νέου
«πολέμου των εμβολίων», που ήδη μαίνεται, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Ανησυχίες για μικρότερο αριθμό Σέρβων τουριστών
Αλλά αυτά δεν είναι τα μοναδικά «σύννεφα» στον ορίζοντα
της φετινής τουριστικής σεζόν. «Η βόρεια Ελλάδα ανησυχεί για τον μικρότερο
αριθμό Σέρβων τουριστών» ήταν, πριν λίγες μέρες, ο τίτλος άρθρου της βελιγραδέζικης
εφημερίδας Πολίτικα. Το 2019 είχαν επισκεφθεί, κυρίως την βόρεια Ελλάδα, ένα
εκατομμύριο Σέρβοι τουρίστες, ενώ η συνολική τους συνεισφορά στα τουριστικά
έσοδα υπολογίστηκε στο μισό δισεκατομμύριο ευρώ. Ορισμένες περιοχές και
τουριστικά χωριά στην Χαλκιδική, στην Πιερία και γύρω από τη Θεσσαλονίκη είναι
σχεδόν αποκλειστικά εξαρτημένες από την τουριστική αγορά της Σερβίας, ενώ
πολλοί Σέρβοι έχουν αγοράσει και παραθεριστικές κατοικίες στην χώρα μας. Η
Σερβία είχε προχωρήσει από αρχές Ιανουαρίου σε μαζικούς εμβολιασμούς του
πληθυσμού της με κινεζικά και ρωσικά εμβόλια, σε σημείο ώστε ο μισός πληθυσμός
της χώρας να είναι ήδη εμβολιασμένος.
Την άνοιξη υπογράφηκε διμερής συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και
Σερβίας, ώστε η Ελλάδα να δέχεται, με την έναρξη της φετινής τουριστικής σεζόν,
τους Σέρβους τουρίστες που είχαν πιστοποιητικά εμβολιασμού με κινεζικά και
ρωσικά εμβόλια τα οποία δεν έχουν ακόμη την έγκριση της ΕΕ. Η Ελλάδα
φιλοδοξούσε με αυτόν τον τρόπο να υποδεχθεί φέτος μισό εκατομμύριο Σέρβους,
τους μισούς από ό,τι το 2019 (το 2020 την επισκέφθηκαν μόλις 60.000 Σέρβοι
τουρίστες). Ωστόσο οι τάσεις δείχνουν ότι φέτος θα επιλέξουν την Ελλάδα πολύ
λιγότεροι Σέρβοι τουρίστες.
Τέλη Ιουνίου 2021 και τα πολλά ξενοδοχεία στην βόρεια
Ελλάδα δεν έχουν ακόμη ανοίξει. Μόνο το 15% των ξενοδοχειακών καταλυμάτων
λειτούργησαν στη Χαλκιδική τον Ιούνιο, ενώ οι κυρώσεις έχουν σταματήσει τους
επισκέπτες από τη Ρωσία και οι χώρες της ΕΕ αργούν να άρουν τα περιοριστικά
μέτρα λόγω της παραλλαγής Δέλτα. Το Ηνωμένο Βασίλειο θα άρει την καραντίνα για
τους επαναπατριζόμενους από διακοπές στην Ελλάδα από τον Ιούλιο, και πρόκειται
για τη δεύτερη, μετά τη Γερμανία, μεγαλύτερη αγορά για τον ελληνικό τουρισμό
(Η.Β. και Γερμανία άφησαν μαζί, το 2019,
8 δισεκατομμύρια ευρώ τουριστικά έσοδα στην Ελλάδα).
Η «διπλωματία της Covid-19»
Όσον αφορά τους Σέρβους τουρίστες η λεγόμενη «διπλωματία
της Covid-19» τους στρέφει προς την ανερχόμενη τουριστική αγορά της Αλβανίας,
όπως στρέφει τους Βούλγαρους προς την αγορά της Τουρκίας, η οποία και έγινε ακόμη
πιο φθηνή λόγω της υποτιμημένης λίρας. Αυτές οι δύο γειτονικές μας χώρες
δέχονται εύκολα τουρίστες με πιστοποιητικά εμβολιασμού από κινεζικά και ρωσικά
εμβόλια και προσφέρουν πιο ελκυστικές τιμές σε σύγκριση με την Ελλάδα. Από την άλλη η Ελλάδα θεωρείται πως
«ακρίβυνε» και εξαιτίας του αυξημένου κόστος των καυσίμων, καθώς οι
περισσότεροι Βαλκάνιοι τουρίστες έρχονται οδικώς στην βόρεια Ελλάδα.
Τα προβλήματα της «Mouzenidis Travel» και οι ακυρώσεις
τουριστικών πακέτων
Πλήγμα δέχθηκε ο ελληνικός τουρισμός και λόγω των
προβλημάτων της «Mouzenidis Travel», που ήταν επί χρόνια κυρίαρχη στη
βορειοελλαδική αγορά και, μέσω των δικτύων συνεργατών της στα Βαλκάνια, έφερνε
κάθε χρόνο δεκάδες χιλιάδες Βαλκάνιους τουρίστες. Μετά τον θάνατο του ιδρυτή
και ιδιοκτήτη της, τον περασμένο Απρίλιο από Covid-19, η συγκεκριμένη
ταξιδιωτική επιχείρηση βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας και πολλά πληρωμένα
πακέτα διακοπών βρίσκονται στον «αέρα» και αθετούνται.
Σύμφωνα με πληροφορίες η εταιρεία αναμένεται να κλείσει
και, στη συνέχεια, να ανοίξει με τη βοήθεια νέων κεφαλαίων από το εξωτερικό,
κυρίως από τη Ρωσία, αλλά και από τουριστικούς επιχειρηματίες και ξενοδόχους
από την Κρήτη.
Αλβανία: πακέτα με 70 ευρώ την βδομάδα κατ' άτομο
Εκατοντάδες Σέρβοι, που είχαν αγοράσει πακέτα της
συγκεκριμένης ελληνικής εταιρείας από τους συνεργάτες της στο Βελιγράδι,
αναγκάστηκαν να ακυρώσουν τις διακοπές τους στην Ελλάδα και να ζητήσουν την
επιστροφή των χρημάτων τους. Την ίδια στιγμή η Αλβανία προσφέρει πακέτα από 70
ευρώ την εβδομάδα ανά άτομο για τους τουρίστες από τη Σερβία και χωρίς να
απαιτεί PCR τεστ.
Ορισμένοι βορειοελλαδίτες μπορεί να δυσανασχετούν τα
τελευταία χρόνια για τον «φτηνοτουρισμό της ντομάτας» από τα εκατομμύρια των
Βαλκάνιων τουριστών, που κατακλύζουν τα καλοκαίρια τις παραλίες, εντούτοις
πολλές τοπικές οικονομίες είναι «διασωληνωμένες» με τα τουριστικά έσοδα από
τους συγκεκριμένους τουρίστες και δεν έχουν άμεσες εναλλακτικές λύσεις.
«Τουριστική εκδίκηση» για την αναβάθμιση των σχέσεων
Αθηνών-Πρίστινας;
Τέλος, ο εθνολαϊκιστικός Τύπος στη Σερβία έχει διογκώσει
επικίνδυνα την πρόσφατη αναβάθμιση και βελτίωση των σχέσεων Αθήνας-Πρίστινας,
προκαλώντας τα, ευαίσθητα ακόμη και στις ιδανικότερες συνθήκες, εθνικιστικά
αντανακλαστικά των Σέρβων, πολλοί εκ των οποίων «εκδικητικά» δεν θέλουν να
ταξιδέψουν φέτος στην Ελλάδα, λέγοντας ειρωνικά «ας περιμένουν Αλβανοκοσοβάρους
τουρίστες».
Σε κάθε περίπτωση η φετινή σεζόν θα είναι επίσης πολύ
δύσκολη, ειδικά για την βόρεια Ελλάδα, και ο εθνικός στόχος του «50% τουρίστες
σε σχέση με το 2019» φαντάζει ήδη ανέφικτος, ανατρέποντας τους σχεδιασμούς της
κυβέρνησης Μητσοτάκη για «δυναμική ανάκαμψη» το δεύτερο εξάμηνο του 2021.