Κωνσταντίνος Λάππας
Το πρόσφατο αλαλούμ με τις συντάξεις χηρείας έστρεψε τα φώτα ξανά πάνω στον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης ή e-ΕΦΚΑ, όπως τον μετονόμασε η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Με οικονομικό έλλειμμα που σίγουρα ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ και τις εκκρεμείς συντάξεις να υπερβαίνουν τις 400.000, ο ΕΦΚΑ αναδεικνύεται σε πολύ σοβαρό πρόβλημα για την κυβέρνηση που στο δεύτερο εξάμηνο του έτους θα κληθεί εκ των πραγμάτων να αποφασίσει αν θα τον στηρίξει με χρήματα από τον κρατικό προϋπολογισμό ή θα προχωρήσει σε περικοπή συντάξεων. Παρατηρητές μάλιστα συνδέουν την κατάσταση αποσύνθεσης του ΕΦΚΑ με την επερχόμενη είσοδο των ιδιωτών στις επικουρικές συντάξεις.
Τον Ιούνιο του 2019 η Νέα Δημοκρατία παρέλαβε τον ΕΦΚΑ με
πλεόνασμα περί τα 600 εκατ. ευρώ. Ως προς τον αριθμό των εκκρεμών συντάξεων
(κύριες, επικουρικές και ΕΦΑΠΑΞ), στον ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζουν πως παρέδωσαν περί
τις 120.000, ο Γιάννης Βρούτσης τότε έλεγε ότι παραλαμβάνει 400.000. Σύμφωνα με
το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής τον Ιούνιο του 2019 όταν και ο ΣΥΡΙΖΑ
παρέδωσε στη ΝΔ οι εκκρεμείς συντάξεις ήταν 233.550 και μέσα σε εννέα μήνες,
τον Μάρτιο του 2020 είχαν ξεπεράσει τις 314 χιλιάδες.
Λίγες ημέρες αφού είχε αναλάβει εκ νέου το υπουργείο
Εργασίας - ήταν εκεί και στην κυβέρνηση Σαμαρά - ο Γιάννης Βρούτσης είχε
υποσχεθεί ότι «την 1η Ιουνίου 2020 το 34,33% των νέων συντάξεων θα βγαίνει
αυτόματα. Τον Ιανουάριο του 2021 ένα άλλο 30% και τον Ιουνιο του 2021 θα
φτάσουμε στο 90%». Σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες, οι εκκρεμείς
συντάξεις στις αρχές Ιουνίου του 2021 αριθμούν ανάμεσα σε 410.000 και 440.000.
Η αντικατάσταση του Γιάννη Βρούτση με τον Κωστή Χατζηδάκη
τον περασμένο Ιανουάριο στη θεση του υπουργού Εργασίας και το πρόσφατο «ξήλωμα»
του διοικητή του ΕΦΚΑ Χρήστου Χάλαρη μαρτυρούν την αγωνία του Μεγάρου Μαξίμου,
μήπως ο ΕΦΚΑ αποδειχθεί σοβαρή πηγή πολιτικού κόστους, που αφορά σε μεγάλο
βαθμό τους συνταξιούχους, προνομιακό ακροατήριο για τη Νέα Δημοκρατία.
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ο ίδιος ο πρωθυπουργός είχε
προβεί στην ανακοίνωση για πρόσληψη project manager προκειμένου να τρέξει
γρήγορα η απονομή των εκκρεμών συντάξεων. Η σταδιακή ενεργοποίηση του
πληροφοριακού συστήματος «Άτλας», που είχε δρομολογηθεί από την προηγούμενη
κυβέρνηση, αναμένεται να προσθέσει ταχύτητα από το φθινόπωρο, ταχύτητα όμως που
θα αφορά σε πρώτο χρόνο τις νέες αιτήσεις και όχι τις εκκρεμείς. Πληροφορίες
θέλουν δικαιούχους να περιμένουν ήδη έως και έξι χρόνια.
Το φθινόπωρο αναμένεται να πιάσουν δουλειά και οι ιδιώτες
δικηγόροι και λογιστές, την «επιστράτευση» των οποίων για τον υπολογισμό των
εκκρεμών συντάξεων έχει ανακοινώσει η κυβέρνηση από τον περασμένο Απρίλιο. «Ο
υπολογισμός των συντάξεων είναι μια εργασία που απαιτεί σημαντική εξειδίκευση
και γνώση του πολυδαίδαλου νομικού πλαισίου. Μακάρι οι λογιστές και δικηγόροι
να βοηθήσουν, αλλά φοβάμαι ότι θα πάρει χρόνο η επιμόρφωσή τους. Αυτή την
στιγμή στον ΕΦΚΑ εργάζονται περί τους 2.500 ανακεφαλαιωτές που θα μπορούσαν να
παράξουν πολύ περισσότερο έργο εάν είχε προχωρήσει η ψηφιοποίηση του
ασφαλιστικού ιστορικού», λέει στο tvxs.gr πηγή μέσα από τον ΕΦΚΑ.
Επιπρόσθετο πρόβλημα αναμένεται να υπάρξει με τις
αποχωρήσεις λόγω συνταξιοδότησης που αναμένεται να είναι μαζικές το επόμενο
διάστημα. Πληροφορίες θέλουν κατά το πρώτο 4μηνο του 2021 να έχουν ήδη
συνταξιοδοτηθεί περισσότεροι από 230 υπάλληλοι, χωρίς να έχουν έως τώρα
αναπληρωθεί.
Όσο για το έλλειμμα του ΕΦΚΑ, οι πλέον «απαισιόδοξοι»
εκτιμούν ότι αυτό έχει ήδη φτάσει τα 2 δισ. ευρώ, εξαιτίας της δραματικής
μείωσης των εσόδων μέσα στην πανδημία. Ουδείς μπορεί να εκτιμήσει πού θα φτάσει
μέχρι το τέλος του έτους, καθώς αυτό θα εξαρτηθεί από την πορεία της οικονομίας
και πόσες θέσεις εργασίας ακόμα θα χαθούν ή θα ανακτηθούν.
Επίσης σημαντικό μέγεθος για την βιωσιμότητα του ΕΦΚΑ
είναι ο λόγος της συνολικής συνταξιοδοτικής δαπάνης προς το ΑΕΠ της χώρας. Ενώ
το 2019 διαμορφώθηκε στο 15,7%, το 2020 ο λόγος έπιασε το 18%. Με τη συρρίκνωση
δηλαδή της οικονομίας λόγω πανδημίας, οι ανάγκες του ΕΦΚΑ γίνονται «βαρύτερες».
«Σε αυτή τη συνθήκη η κυβέρνηση θα αναγκαστεί το
φθινόπωρο να επιλέξει ανάμεσα στη χρηματοδότηση του ΕΦΚΑ από τον προϋπολογισμό
ή την περικοπή συντάξεων. Και το 2022 τα δημοσιονομικά περιθώρια θα είναι πολύ
στενότερα από τώρα. Στα σενάρια περί πρόωρων εκλογών που επεξεργάζονταν στο
Μέγαρο Μαξίμου σίγουρα ήταν κι αυτή μία παράμετρος», σημειώνει έμπειρος
παρατηρητής του ασφαλιστικού.
Και ύστερα θα έρθουν οι… ιδιώτες
Σε αυτόν τον ΕΦΚΑ, με τα τόσο μεγάλα προβλήματα, η
κυβέρνηση προετοιμάζει το έδαφος για την υλοποίηση της προεκλογικής της
δέσμευσης περί εισόδου του ιδιωτικού τομέα στο δεύτερο πυλώνα ασφάλισης, στις
επικουρικές συντάξεις. Στην πιο πρόσφατη δήλωσή του, ο αρμόδιος υφυπουργός
Παναγιώτης Τσακλόγλου μοιάζει να κάνει ένα βήμα πίσω μιλώντας για δημόσιο
κεφαλαιοποιητικό σύστημα επικουρικής ασφάλισης στο οποίο «κατ’ επιλογήν του
ασφαλισμένου να κατευθύνονται και να επενδύονται τα κεφάλαια του ασφαλιστικού
«κουμπαρά» σε προσεκτικά σχεδιασμένα επενδυτικά χαρτοφυλάκια».
«Αν δούμε τον ΕΦΚΑ ως οικονομική οντότητα, μιλάμε για
έναν ετήσιο κύκλο εργασιών περί τα 40 δισ. ευρώ, όπως μια πολυεθνική εταιρία.
Από αυτά, τα 25 περίπου έρχονται ως εθνική σύνταξη από τον κρατικό
προϋπολογισμό και τα υπόλοιπα 14-15 από τις εισφορές εργοδοτών και εργαζομένων.
Η Νέα Δημοκρατία θέλει ένα 30% αυτών των χρημάτων να κινηθούν προς τον ιδιωτικό
τομέα, ξεκινώντας από τους σημερινούς νέους ασφαλισμένους», λέει η πηγή μέσα
από τον ΕΦΚΑ.
«Με αυτό το σκεπτικό, η αδυναμία απονομής συντάξεων και
ενδεχόμενη μείωση του ύψους θα μπορούσε να λειτουργήσει ως διαφήμιση αυτού του
νέου συστήματος, με τους νέους ασφαλισμένους να δέχονται πρόθυμα οι εισφορές
τους να πηγαίνουν σε ιδιωτικά funds με την ελπίδα ότι μία ημέρα θα πάρουν
τελικά σύνταξη», συμπληρώνει ο συνομιλητής μας.