Κωνσταντίνος Λάππας
Υπό τον έλεγχο των τηλεοπτικών σταθμών Alpha και Star, αμφότεροι συμφερόντων του ομίλου Βαρδινογιάννη, βρίσκεται η εταιρία παραγωγής «Green Pixel Productions» η οποία για τον έκτο κύκλο της σειράς «Οικογενειακές Ιστορίες» που προβάλλεται στον Alpha θα λάβει επιχορήγηση στο πλαίσιο του cash rebate από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ύψους σχεδόν 1,1 εκατ. ευρώ.
Από
μόνο του το ύψος της επιχορήγησης για μια σειρά στην οποία παίζουν αποκλειστικά
ερασιτέχνες ηθοποιοί και γυρίζεται ως επί το πλείστον σε μισθωμένα σπίτια και
καταστήματα, αποτελεί είδηση. Επίσης
σημειωτέον ότι για άλλο κύκλο της συγκεκριμένης σειράς, έχει ήδη εγκριθεί από
τον Δεκέμβριο του 2020 επιχορήγηση ύψους 427.514 ευρώ. Κι ακόμα ότι η Green
Pixel Productions έχει λάβει εγκρίσεις επιχορήγησης και για άλλες σειρές της,
όπως «Αγγελική» και «Έρωτας Μετά».
Επιπλέον,
αν και το σκεπτικό του μέτρου του cash rebate είναι οι όσο το δυνατόν
μεγαλύτερες επενδύσεις και προβολή της χώρας στο εξωτερικό, οι «Οικογενειακές
Ιστορίες» δεν είναι η μόνη περίπτωση σειράς εμφανώς χαμηλού μπάτζετ που
επιχορηγείται. Κι αυτό διότι η τροποποίηση του αρχικού νόμου περί cash rebate
από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας φαίνεται πως άνοιξε «την κάνουλα» για κάθε
σειρά που απλά… μιλάει ελληνικά.
Με
τη σφραγίδα της Επιτροπής Ανταγωνισμού
Το
γεγονός ότι η Green Pixel Productions βρίσκεται υπό τον έλεγχο των δύο σταθμών
προκύπτει από μια είδηση που πέρασε «στα ψιλά» τον περασμένο Μάρτιο.
Με
την υπ’ αριθ. 728/2021 απόφασή της, η Επιτροπή Ανταγωνισμού ενέκρινε «την από
8/1/2021 γνωστοποιηθείσα συγκέντρωση που αφορά στην απόκτηση κοινού ελέγχου από
τις εταιρίες "ALPHA ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ Α.Ε." (η οποία λειτουργεί
τον τηλεοπτικό σταθμό υπό το σήμα "ALPHA") και "ΝΕΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ
Α.Ε." (η οποία λειτουργεί τον τηλεοπτικό σταθμό υπό το σήμα
"STAR") επί της εταιρίας
"GREEN PIXEL PRODUCTIONS ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΑΣ
ΟΠΤΙΚΟ-ΑΚΟΥΣΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ, ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΟΥ, ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΛΟΙΠΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΙ
ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ" (εταιρία με βασικό αντικείμενο δραστηριότητας την
παραγωγή τηλεοπτικών προγραμμάτων, κινηματογραφικών ταινιών και βίντεο)».
Με
απλά λόγια, η αρμόδια ανεξάρτητη αρχή του Κράτους θεώρησε σύννομο το γεγονός
πως δύο, θεωρητικά, ανταγωνιστικοί τηλεοπτικοί σταθμοί ελέγχουν και
χρησιμοποιούν την ίδια εταιρία προκειμένου να υλοποιεί πολλές από τις παραγωγές
τους.
Η
αλλαγή του νόμου που «άνοιξε την πόρτα» σε… οικογενειακές ιστορίες
Το
cash rebate είναι ένα επενδυτικό κίνητρο που θεσπίστηκε στην Ελλάδα με τον νόμο
4487/2017 από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και λειτουργεί εν ολίγοις ως εξής. Κάθε
υποψήφιο επενδυτικό σχέδιο (ταινία, σειρά, ντοκιμαντέρ, κινούμενα σχέδια)
καταθέτει ένα φάκελο στο Εθνικό Κέντρο Οπτικοακουστικών Μέσων (ΕΚΟΜΕ) με ένα
εκτιμώμενο ποσό δαπανών.
Εάν
πληροί ορισμένα βασικά κριτήρια, ο φάκελος εγκρίνεται επί της αρχής για αυτό το
εκτιμώμενο ποσό. Αφού υλοποιηθεί η παραγωγή, η εταιρία καταθέτει τα σχετικά
δικαιολογητικά των δαπανών αυτών στο ΕΚΟΜΕ. Εκείνο τα ελέγχει και από τις
δαπάνες που κρίνει όντως «επιλέξιμες», δίνει πίσω ως επιχορήγηση ένα σημαντικό
ποσοστό. Το σκεπτικό είναι ότι τα χρήματα που δίνει το Δημόσιο ως επιχορηγήσεις
«πιάνουν τόπο», αφού η οικονομία κινείται όπου γίνονται γυρίσματα, αρκετός
κόσμος βρίσκει εργασία και η χώρα μας προβάλλεται μέσα από διεθνείς παραγωγές ή
ενδεχομένως εξαγώγιμες ελληνικές.
Ο
αρχικός νόμος του 2017 τροποποιήθηκε σε αρκετά σημεία του από την κυβέρνηση της
Νέας Δημοκρατίας τον Ιούλιο του 2020. Στη σχετική σελίδα του ΕΚΟΜΕ διαβάζουμε:
«Τον Σεπτέμβριο του 2018 (Ν. 4563/2018) το ποσοστό επιδότησης αυξήθηκε στο 35%,
ενώ από τον Ιούλιο 2020 (Ν. 4704/2020) ανέρχεται στο 40%, προσφέροντας ένα πιο
ευέλικτο πλαίσιο για την υπαγωγή τηλεοπτικών σειρών (με κατώτατο όριο στις
επιλέξιμες δαπάνες τα €15.000 έως €25.000 ανά επεισόδιο)». Σημειώνεται ότι ως
επιλέξιμες δαπάνες ορίζεται περίπου το 80% των συνολικών δαπανών, κι άρα
επιχορηγείται από το Δημόσιο έως και το 32% περίπου των συνολικών.
Στην
πρώτη εκδοχή του cash rebate, για τις τηλεοπτικές σειρές προβλεπόταν υπαγωγή
τους εφόσον το συνολικό ποσό των δαπανών ήταν τουλάχιστον 100.000 ευρώ και οι
δαπάνες ανά επεισόδιο τουλάχιστον 30.000 ευρώ. Αν και η ποιότητα ενός
οπτικοακουστικού προϊόντος δεν είναι απαραίτητα αναλογική προς τις δαπάνες, ο
«πήχης» των 30.000 ευρώ ερμηνεύεται από πηγές του ΣΥΡΙΖΑ ως ένα κίνητρο για την
υλοποίηση ποιοτικότερων τηλεοπτικών σειρών. Σε αυτό το πλαίσιο επιχορηγήθηκαν
σειρές όπως «Η Ζωή Εν Τάφω» που προβλήθηκε στην ΕΡΤ και η πρώτη σεζόν της
σειράς «Άγριες Μέλισσες» που προβάλλεται στον ΑΝΤ1.
Με
το νόμο 4704 η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας τροποποίησε αυτόν τον κανόνα, όχι
απλά κατεβάζοντας τις δαπάνες ανά επεισόδιο στις 25.000 ευρώ αλλά και ακόμα
παρακάτω, ανοίγοντας την πόρτα σε πάρα πολλές καθημερινές σειρές. Στο άρθρο 2
που αναγράφονται οι προϋποθέσεις υπαγωγής, διαβάζουμε: (παράγραφος 1ε): «Επί
επεισοδίου ή κύκλου επεισοδίων τηλεοπτικής ή μίνι τηλεοπτικής σειράς με
ελάχιστο αριθμό επεισοδίων τα εβδομήντα (70), ανεξαρτήτως περιεχομένου,
απαιτείται το σύνολο των επιλέξιμων δαπανών που υλοποιούνται στην Ελληνική
Επικράτεια να ανέρχεται τουλάχιστον στο ποσό των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000)
ευρώ ανά έκαστο παραγόμενο επεισόδιο, ανεξαρτήτως μεγέθους του φορέα».
Με
την παλιά εκδοχή του cash rebate, σειρές των οποίων τα γυρίσματα γίνονται ως επί
το πλείστον σε εσωτερικούς χώρους και έχουν μικρό αριθμό χαρακτήρων ανά
επεισόδιο (μικρό καστ), πολύ δύσκολα θα υπάγονταν στο επενδυτικό κίνητρο. Σε
αυτό το σενάριο, για ένα τέτοιο επεισόδιο που κοστίζει για παράδειγμα 18.000
ευρώ, όλες οι δαπάνες θα βάραιναν την εταιρία παραγωγής. Στο παράδειγμα της
σειράς «Οικογενειακές Ιστορίες», θα βάραιναν την Green Pixel Productions. Με
την τροποποίηση που έκανε η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, στο τέλος της
παραγωγής το 40% των επιλέξιμων δαπανών τις πληρώνει το Δημόσιο. Με ποιό
όφελος;
Η
βάση που δε… χάνεται από ελληνικές παραγωγές
Μαζί
με τη σημαντική μείωση των επιλέξιμων δαπανών, η Νέα Δημοκρατία εισήγαγε κι
έναν πίνακα κριτηρίων που αντιστοιχούν σε μια βαθμολόγηση. Για να γίνει δεκτός
ο φάκελος ενός επενδυτικού σχεδίου, πρέπει στον αντίστοιχο πίνακα να
συγκεντρώσει τουλάχιστον 20 βαθμούς. Στη δημοσίευση της απόφασης επιχορήγησης
της Green Pixel Productions από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης αναφέρεται
πως η σειρά «Οικογενειακές Ιστορίες» συγκέντρωσε 34.
Ωστόσο
μια γρήγορη ματιά στον σχετικό πίνακα (Πίνακας Α του Παραρτήματος 3 της ΚΥΑ
7651/2021) αρκεί για να καταλάβει κανείς πως ελληνική παραγωγή πολύ δύσκολα
«κόβεται». Αν από το 75% και άνω των σκηνών σεναριακά δραματίζονται στην
Ελλάδα, το σχέδιο παίρνει 4 βαθμούς. Για κάθε έναν κεντρικό χαρακτήρα που είναι
Έλληνας ή Ευρωπαίος, το σχέδιο παίρνει ένα βαθμό, με ανώτατο το «4».
Εάν
οι κύριες ειδικότητες (σκηνοθέτης, σεναριογράφος, παραγωγός, πρωταγωνιστές,
διευθυντής φωτογραφίας κτλ) καλύπτονται από Έλληνες ή πολίτες από τις χώρες του
Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ), τότε το σχέδιο παίρνει ένα βαθμό για κάθε
τέτοιο συντελεστή με ανώτατη βαθμολογία το «11». Κι αν καλύπτονται από Έλληνες
άνω του 60% των υπόλοιπων ειδικοτήτων (βοηθοί παραγωγής, οδηγοί κτλ) τότε το
σχέδιο παίρνει άλλους 4 βαθμούς. Με αυτά και μόνο τα κριτήρια να καλύπτονται,
ένα σχέδιο συγκέντρωσε 23 βαθμούς και «πέρασε».
Στον
πίνακα υπάρχει και μια σειρά κριτηρίων σχετικά με το περιεχόμενο (προβολή της
ελληνικής ιστορίας, καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων, εξάλειψη διακρίσεων κ.α) που
όμως, όπως προκύπτει από τα παραπάνω, αφορά μόνο τους… ξένους. Οι ελληνικές
παραγωγές, πολλές από τις οποίες υλοποιούνται από εταιρίες συμφερόντων
καναλαρχών, έχουν περάσει τη δοκιμασία «με το καλημέρα», ακόμα και αν δε
συμβάλλουν στην προβολή της Ελλάδας ή της ιστορίας της, ούτε αξιώνουν δάφνες
ποιότητας. Και λαμβάνουν εκατομμύρια ευρώ γι’ αυτό.
Πηγή
με πολύ καλή γνώση του θέματος είπε στο tvxs.gr ότι με το νέο νομοθετικό
πλαίσιο περί cash rebate «περνούν ελέφαντες». Υποστηρίζει ακόμα ότι σε
περιπτώσεις που οι αρμόδιες υπηρεσίες κόβουν δαπάνες ως «μη επιλέξιμες»,
μειώνοντας έτσι το ύψος της τελικής επιχορήγησης, συχνά ασκούνται ισχυρές
πιέσεις.