Επιστήμονες θέλουν επαναφέρουν στη ζωή τα μαμούθ

Κοινή διαπίστωση των αναλυτών διεθνώς είναι πως οι σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας είναι στην καλύτερη περίπτωση ψυχρές. Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για άμεση αλλαγή κλίματος. Ωστόσο οι δύο πλευρές αναπτύσσουν σε επιστημονικό επίπεδο - όχι ακόμη και σε πολιτικό - απροσδόκητα ισχυρούς δεσμούς σε ένα φιλόδοξο και αμφιλεγόμενο πρότζεκτ: Την επαναφορά στη ζωή των μαμούθ.

 

Ακούγεται σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας, όπως το Jurassic Park, ωστόσο σοβαρές προσπάθειες βρίσκονται από τον γενετιστή του Πανεπιστημίου του Harvard,  George Church, μέσω της start up εταιρείας βιοεπιστήμης Colossal, για την αναγέννηση των μαμούθ. Οι εν λόγω έρευνες γίνονται σε συνεργασία με Ρώσους επιστήμονες στη βορειοανατολική Σιβηρία, αλλά και μια επιστημονική ομάδα στην Καλιφόρνια. Ο Church ελπίζει πως μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες, θα μπορέσει να απελευθερώσει ένα κοπάδι πλασμάτων, τα οποία θα είναι πανομοιότυπα με τα μαλλιαρά μαμούθ της εποχής των παγετώνων. Μάλιστα, επικρατεί ιδαίτερη αισιοδοξία μεταξύ των ερευνητών, καθώς, σύμφωνα με τον Guardian, συγκεντρώθηκαν 20,4 εκατομμύρια δολάρια μέσω της Colossal από ιδιωτικά κεφάλαια για αυτόν τον στόχο, παρά τον σκεπτικισμό που εκφράζουν πολλοί.

 

Η ομάδα έχει αναλύσει τα γονιδιώματα 23 ειδών ελεφάντων και μαμούθ και πιστεύει πως με περίπου 50 αλλαγές στο γενετικό κώδικα του ασιατικού ελέφαντα, το νέο είδος θα έχει ό,τι χρειάζεται για να ευδοκιμήσει στον Αρκτικό Κύκλο. Θα διαθέτει λίπος πάχους 10 εκατοστών, πέντε ειδών διαφορετικά τριχώματα έως και ενός μέτρου σε μάκρος και μικρότερα αυτιά για να αντέχει το κρύο. Μάλιστα η ομάδα σκοπεύει να μη δώσει χαυλιόδοντες στο υβρίδιο για να μη γίνεται στόχος λαθρεμπόρων.

 

Πρωταρχικός στόχος του Church είναι ουσιαστικά να γυρίσει το χρόνο πίσω, στην Αρκτική τούνδρα, αποκαθιστώντας τα λιβάδια της Πλειστόκαινου εποχής. Μέσα στα επόμενα 20 χρόνια, σχεδιάζει να απελευθερώσει αυτά τα μαμούθ, που θα εκτρέφονται στο εργαστήριο, στο «Πλειστόκαινο Πάρκο», ένα μεγάλο φυσικό καταφύγιο στη Σιβηρία που διευθύνεται από την ερευνητική ομάδα των Sergey και Nikita Zimov. Οι δυο τους έχουν καταφέρει να επανεμφανίσουν ζώα που κατοικούσαν στα βόρεια λιβάδια, όπως συγκεκριμένα βόδια και βίσωνες.

 

Ο στόχος δεν είναι να κλωνοποιηθεί κυριολεκτικά ένα μαμούθ. Το DNA που έχουν καταφέρει να πάρουν οι επιστήμονες από τα απομεινάρια μαλλιαρών μαμούθ που έχουν βρεθεί σε ανασκαφές δεν είναι ικανό να χρησιμοποιηθεί με αυτόν τον τρόπο. Η ομάδα έχει σαν στόχο να δημιουργήσει μέσω γενετικής μηχανικής ένα ζωντανό υβρίδιο, ελέφαντα-μαμούθ, που οπτικά δεν θα διαφέρει σε τίποτα από τον μαλλιαρό πρόγονό του.

 

Έρευνα που διεξήχθη από τον Church, τους Zimov και άλλους επιστήμονες, πρότεινε πως η επανεισαγωγή παχύδερμων, ακόμη και πολλές χιλιετίες μετά την εξαφάνισή τους από αυτά τα μέρη, μπορεί να διαδραματίσει βασικό ρόλο στην αποκατάσταση ιστορικών λιβαδιών. Η επανεισαγωγή τους στην τούνδρα θα επιτρέπει «να αποκατασταθούν τα οικοσυστήματα που χάθηκαν, τα οποία θα μπορούσαν να βοηθήσουν ώστε να σταματήσει ή και να αντιστραφεί η κλιματική αλλαγή».

 

Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς των ερευνητών, τα μεγάλα ζώα βόσκησης συμβάλλουν καθοριστικά στη διαμόρφωση του περιβάλλοντος. Θα μπορούσαν για παράδειγμα «να ξαναδώσουν ζωή στα αρκτικά λιβάδια» που συλλαμβάνουν το διοξείδιο του άνθρακα και απορροφούν το μεθάνιο, δυο αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Τα μαμούθ έχουν ιδιαίτερη αξία με βάση αυτή την άποψη. Σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα, θεωρούνταν ουσιαστικά «μηχανικοί των λιβαδιών» στην εποχή τους, εμποδίζοντας την ανάπτυξη δέντρων που θα κατέστρεφαν τα λιβάδια και επιπλέον διασκορπίζουν τεράστιες ποσότητες θρεπτικών ουσιών σε τεράστιες εκτάσεις γης μέσω των περιττωμάτων τους. «Είναι επίσης χορτοφάγα. Δεν θέλαμε να φέρουμε πίσω τον Τυραννόσαυρο Rex», ανέφερε ο George Church.

 

Η συγκεκριμένη ομάδα χρησιμοποιεί το CRISPR-Cas 9, μια τεχνολογία επεξεργασίας γονιδίων που επιτρέπει στους επιστήμονες να μεταβάλλουν τα γενετικά υλικά ενός πλάσματος, κόβοντας συγκεκριμένους κλώνους DNA, και είτε προσθέτοντας είτε διαγράφοντας γενετικά υλικά να αλλάξουν τη συνολική αλληλουχία του DNA. Επιτρέποντας στους επιστήμονες να αλλάξουν φυσικά τη δομή του γονιδιώματος ενός πλάσματος, αυτή η τεχνολογία προσφέρει δυνατότητες για τα πάντα.

 

Οι επιστήμονες προσπαθούν να ενώσουν τα DNA των μαλλιαρών μαμούθ με εκείνα των ασιατικών ελεφάντων, του πλησιέστερου ζωντανού συγγενή τους. Στόχος είναι να δημιουργηθεί μια νέα φυλή υβριδικών μαμούθ-ελεφάντων, ανθεκτικά στην ψύξη. Στη συνέχεια θα πρέπει να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική αύξηση του πληθυσμού αυτών των ζώων, η οποία πιθανώς να γίνει μέσω δοκιμαστικού σωλήνα.

 

Η επαναδημιουργία ζώων παρόμοιων με ένα είδος που έχει εξαφανιστεί, μέσω της γενετικής, δεν βρίσκει σύμφωνη όλη την επιστημονική κοινότητα, με ορισμένους ερευνητές να διερωτώνται κατά πόσο είναι δυνατόν να επιτευχθεί κάτι τέτοιο και άλλους να ανησυχούν για τους κινδύνους από την εφαρμογή της. «Υπάρχουν τόσα προβλήματα που θα εμφανιστούν στην πορεία», εξήγησε η βιολόγος Μπεθ Σαπίρο στην εφημερίδα New York Times. «Δεν πρόκειται για επαναδημιουργία. Δεν θα ξαναϋπάρξουν μαμούθ στη Γη. Αν τελικά λειτουργήσει, θα πρόκειται για ένα χιμαιρικό ελέφαντα, έναν εντελώς καινούριο οργανισμό, συνθετικό και γενετικά τροποποιημένο» ανέφερε εξάλλου η Τόρι Χέριτζ, βιολόγος και παλαιοντολόγος στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου.

 

Πάντως αναλυτές της διεθνούς πολιτικής σκηνής εκτιμούν πως το συγκεκριμένο πρότζεκτ δημιουργεί μοναδικές ευκαιρίες για διμερή συνεργασία ΗΠΑ - Ρωσίας, στους τομείς της κλιματικής αλλαγής και της πολιτικής που αφορά την Αρκτική. Άλλωστε, πρόκειται για ζητήματα που ξεπερνούν τα σύνορα και έχουν σοβαρές επιπτώσεις στις εσωτερικές υποθέσεις των δύο χωρών. Η αντιμετώπισή τους επομένως, θα απαιτήσει διακρατική συνεργασία. Αν ο George Church πετύχει τον στόχο του, θα μπορούσε να αλλάξει συνολικά η ιδέα για την Αρκτική, μετατρέποντάς την από χώρο ανταγωνισμού σε χώρο συνεργασίας.

 

Ο ίδιος ο Church δήλωσε: «Ένα από τα ωραία πράγματα στην επιστήμη, εφόσον δεν προορίζεται για την εθνική άμυνα, είναι πως μπορεί να γίνει πολύ συνεργατική. Μπορεί να πετύχει πράγματα, που η διπλωματία δεν μπορεί. Συχνά βλέπουμε να πραγματοποιείται μια επιστημονική διάσκεψη, την ώρα που εθνικά κράτη προσπαθούν να κόψουν το ένα τον λαιμό του άλλου».

 

Δεδομένου πως δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη συμφωνία μεταξύ των χωρών, οι διπλωμάτες έχουν την ευκαιρία να συντάξουν μια συμφωνία με μικρό πολιτικό κόστος. Είναι σχεδόν άγνωστο μέχρι στιγμής το τι πιστεύουν οι δύο κυβερνήσεις για το συγκεκριμένο σχέδιο. Αυτό ίσως οφείλεται στο γεγονός πως πρόκειται για μια περίπλοκη διαδικασία, για ένα πρότζεκτ το οποίο με την ολοκλήρωσή του εγείρει πολλά νομικά ζητήματα. Σε κάθε περίπτωση, το πρότζεκτ «μαλλιαρό μαμούθ», σύμφωνα με αναλυτές, μπορεί να προσφέρει μια δυνατότητα για κοινή δράση.