Κώστας Μπορδόκας
Τι σχέση μπορεί να έχουν τα κουπόνια εφημερίδων με την περιοχή της Πετρούπολης, το όνομα της πόλης με αυτό του εκδότη εφημερίδας, και, τέλος, μια ιταλική πόλη του Μεσοπολέμου με το όνομα “Φασίστα” με μία περιοχή που έχει εκλέξει πολλές φορές αριστερούς δημάρχους; Αν μιλάμε σήμερα για σκληρό ανταγωνισμό εφημερίδων και εκδοτικών οργανισμών, τι να πουν και οι εκδότες της δεκαετίας του 30, που ο μέχρι τελικής πτώσεως συναγωνισμός για μεγαλύτερες κυκλοφορίες, οδηγεί στη δημιουργία μιας ολόκληρης πόλης μέσω κουπονιών;
Είναι
αρχές του 1932 όταν ο Αλέξανδρος Γιάνναρος, διευθυντής της λαϊκής ακροδεξιάς
εφημερίδας “Εσπερινή”, και γιος του μεγαλοεκδότη της εποχής Πέτρου Γιάνναρου,
αναζητά χώρο στην Αττική για να δημιουργήσει μία νέα πόλη...Για να καταλάβετε
τι σημαίνει “Εσπερινή” υπό τη διεύθυνση Αλέξανδρου Γιάνναρου, σας ενημερώνουμε
ότι τον Μάιο του 1932 παρουσιάζει πρωτοσέλιδο σκίτσο με τον Ελευθέριο Βενιζέλο
κρεμασμένο έχοντας δίπλα του νεαρό
μελανοχιτώνα, ενώ άλλο πρωτοσέλιδο τον Ιανουάριο του 1934 αναφέρει ότι ο
“Ο λαός επιθυμεί δικτατορία”.
Αρχικά
βρίσκει έκταση στην περιοχή του Δαφνιού, και δημοσιεύει μάλιστα κουπόνια για
την απόκτηση οικοπέδου. Παρότι η εφημερίδα αναφέρει ως πρότυπό της την
“...περίφημος πόλις του Ιταλού δικτάτορος Μουσολίνι “Φασίστα” παρά την Αλτόνα”,
η περιοχή ...βαφτίζεται Πετρούπολη προς τιμήν του εκδότη της εφημερίδας Πέτρου.
Παρότι όμως έχουν δημοσιευτεί αρκετά κουπόνια, η αγορά έκτασης στο Δαφνί
ναυαγεί, και το 1933 βρίσκεται άλλη σε περιοχή των Νέων Λιοσίων που ανήκει σε
5-6 μεγαλοκτηματίες. Μεταξύ μεγαλοκτηματιών και μεγαλοεκδοτών οι
διαπραγματεύσεις είναι δύσκολες, αλλά ολοκληρώνονται επιτυχώς. Εκπρόσωπος των
κτηματιών ορίζεται ο δικηγόρος και δήμαρχος Νέων Λιοσίων, Νικόλαος Νώε, που
δημιουργεί την Εταιρία “Στέγη του λαού”. Η έκταση ρυμοτομείται (στα χαρτιά
φυσικά) κόβεται σε … κουπόνια και πουλιέται στα περίπτερα.
Ιούνιο
του 1933 δημοσιεύονται στην “Εσπερινή”
οι μεγαλόστομες διακηρύξεις του Γιάνναρου: “Η προσπάθειά μας να δημιουργήσωμεν
εις ολίγα χιλιόμετρα έξωθι των Αθηνών μιάν ολόκληρον πόλιν δεν αποτελεί
κερδοσκοπική επιχείρησιν, αλλά έχει σκοπούς βαθυτέρους”. Τα “βαθύτερα” σχέδια
του εκδότη δεν είναι παρά η τρελή φιλοδοξία
δημιουργίας μιας ολόκληρης
περιοχής αποτελούμενη μόνο από φασίστες, γι αυτό απαιτεί κάθε υποψήφιος
πελάτης-κάτοικος να περνά από την δική του έγκριση... :“Διαφυλάσσω ακέραιον το
δικαίωμά μου να αρνηθώ την παροχήν οικοπέδου εις εκείνους που δεν θα μου
εμπνεύσουν απόλυτον εμπιστοσύνη”. Στην πορεία βέβαια το κέρδος υπερισχύει της
ιδεολογίας, και ο Γιάνναρος μοιράζει οικόπεδα προς κάθε ενδιαφερόμενο.
Τα
εγκαίνια του νέου οικισμού γίνονται Μάιο του
1934, αλλά γρήγορα ο Γιάνναρος κουράζεται, και αρχίζει να μην είναι
συνεπείς προς τις υποχρεώσεις του. Λίγους μήνες μετά τα εγκαίνια μάλιστα,
κλείνει την “Εσπερινή” αφήνοντας τη “Στέγη του λαού”, να συνεχίσει την
οικοπεδοποίηση της περιοχής.
Το
έργο του συνεχίζει άλλη εφημερίδα, η δεκαπενθήμερη “Πετρούπολις” που αρχίζει να
μοιράζει αφειδώς οικόπεδα καταπατώντας δημόσιες και δασικές εκτάσεις. Πολλές
φορές μάλιστα από κεκτημένη ταχύτητα απληστίας, πουλά δύο και τρεις φορές το
ίδιο οικόπεδο σε διαφορετικούς αγοραστές. Όπως καταλαβαίνεται, αν πουλάς κάτι
που δεν σου ανήκει οι δουλειές πάνε καλά, και συνεχίζονται μέχρι το ξεκίνημα
του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Μέχρι το 1939, υπολογίζεται ότι στην
Πετρούπολη έχουν εγκατασταθεί γύρω στις 100 οικογένειες, ενώ η “Πετρούπολις”
ανεβάζει τον αριθμό αυτό στις 300 και στα 1.000 άτομα. Όσοι όμως και να είναι
οι πρώτοι κάτοικοι της Πετρούπολης, ουσιαστικά επιβεβαιώνουν μια απίστευτη
πραγματικότητα :Πώς κάτι που ξεκινά από ένα κουπόνι εφημερίδας, φτάνει λίγα
χρόνια μετά να δημιουργήσει μια ολόκληρη πόλη...
Η
περιοχή που “συνορεύει με την “...γραφικήν κοινότητα Νέων Λιοσίων” είναι η
σημερινή Πετρούπολη…
Έτσι
θα ήταν τα σπίτια της περιοχής αν οι μακέτες της “Εσπερινής” γίνονταν
πραγματικότητα, κάτι που δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ.
Μια
από τις διαφημιστικές καταχωρήσεις της “Εσπερινής” όπου ήταν σίγουρη πως όσοι αγόραζαν τα
κουπόνια της εφημερίδας θα την ευγνωμονούσαν αιωνίως…