Mια ταινία και ένα -εθνικό- μας έγκλημα

Στέλιος Κούλογλου

 

Όσες και όσοι ενδιαφέρονται για τον καλό κινηματογράφο αλλά και τη μάχη των ανθρώπων ενάντια στη λήθη, πρέπει να δουν το βραβευμένο φιλμ «Κβο Βάντις, Αϊντα;», που προβάλλεται αυτές τις μέρες στους κινηματογράφους. Διαθέτει μια στιβαρή σκηνοθεσία, που αποφεύγει τον μελοδραματισμό παρά τις ευκαιρίες που δίνει η πραγματική ιστορία την οποία διηγείται, ένα άψογο σενάριο και μια καταπληκτική πρωταγωνίστρια, την Γιάσνα Τζούρισιτς.

 

Η τελευταία υποδύεται μια Βόσνια διερμηνέα που δουλεύει για λογαριασμό των δυνάμεων του ΟΗΕ στην κωμόπολη Σρεμπρένιτσα, στη διάρκεια εμφύλιου πολέμου στη Γιουγκοσλαβία. Η Σρεμπρένιτσα είχε οριστεί ως «ασφαλές καταφύγιο», προστατευόμενο από τον ΟΗΕ, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τις στρατιωτικές δυνάμεις των Σερβοβόσνιων να την καταλάβουν τον Ιούλιο του 1995.

 

Οι κάτοικοι της κωμόπολης συγκεντρώθηκαν γύρω και -όσοι μπόρεσαν- μέσα στο στρατόπεδο του ΟΗΕ και το φιλμ περιγράφει τις προσπάθειες της διερμηνέως να σώσει τον άνδρα και τα δύο παιδιά της. Μέσα από την ηρωίδα αναβιώνουν οι συγκλονιστικές σκηνές με τον φόβο και την απόγνωση των ανθρώπων, τα ψέματα και η τακτική παραπλάνησης του Σερβοβόσνιου στρατηγού Ράτκο Μλάντιτς, η αδιαφορία της «διεθνούς κοινότητας» αλλά και η δειλία των Ολλανδών επικεφαλής της δύναμης του ΟΗΕ.

 

H στάση τους έγινε αντικείμενο ανακρίσεων, δίκης στην Ολλανδία και ενός θεατρικού έργου, αλλά κατόπιν σφαγής: οι δυνάμεις των Σερβοβόσνιων έβαλαν ανενόχλητοι τις γυναίκες -πολλές έπεσαν θύμα βιασμού ή σεξουαλικής επίθεσης- σε λεωφορεία και τα έστειλαν σε έδαφος που έλεγχε ο βοσνιακός στρατός. Ύστερα μάζεψαν όλους τους άνδρες και τους εφήβους και τους εκτέλεσαν. Πάνω από 8.000 πολίτες, που δεν συμμετείχαν καν στις εχθροπραξίες.

 

Διαβάστε επίσης: «Κβο Βάντις, Αϊντα;»: Η συγκλονιστική ταινία της Τζασμίλα Ζμπάνιτς αναπαριστά τα τραγικά γεγονότα που οδήγησαν στην σφαγή της Σρεμπρένιτσα

 

Σε αυτό το μεγαλύτερο έγκλημα που διαπράχθηκε στην Ευρώπη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, συμμετείχε και ένα σώμα Ελλήνων εθελοντών- παραστρατιωτικών, που ταπείνωσαν την ελληνική σημαία υψώνοντάς την στην πόλη, όταν κατελήφθη. «Την ίδια νύχτα, ένα ελληνικό τηλεοπτικό κανάλι μετέδωσε τηλεφωνική συνέντευξη ενός Έλληνα μαχητή στη Σρεμπρένιτσα. "Όταν το πυροβολικό σταμάτησε τους βομβαρδισμούς, μπήκαμε και καθαρίσαμε!", δήλωσε με φωνή που παλλόταν από συγκίνηση», γράφει ο δημοσιογράφος Τάκης Μίχας στο αποκαλυπτικό βιβλίο του «Ανίερη Συμμαχία-Η Ελλάδα και η Σερβία του Μιλόσεβιτς»

 

«Σύμφωνα με την εφημερίδα Έθνος, τέσσερις σημαίες υψώθηκαν στα ερείπια της ορθόδοξης εκκλησίας της Σρεμπρένιτσα: η σερβική, η ελληνική, της Βεργίνας και του Βυζαντίου. Κυματίζουν μαζί, δίπλα-δίπλα και είναι η απόδειξη της αγάπης και της αλληλεγγύης των δύο λαών, της ευγνωμοσύνης των Σέρβων στρατιωτών για τη βοήθεια των Ελλήνων εθελοντών που πολεμούν στο πλευρό τους , ανέφερε στην ανταπόκρισή της η αθηναϊκή εφημερίδα».

 

 

Η ενθουσιώδης υποστήριξη της πλειοψηφίας της ελληνικής κοινής γνώμης των εγκλημάτων πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία, αποτυπώνει τον εθνικιστικό πυρετό από την οποία υπέφερε η χώρα εκείνη την εποχή. Για κάποιο λόγο, που ούτε οι Σέρβοι μπορούσαν καλά-καλά να καταλάβουν, τα ελληνικά ΜΜΕ είχαν πείσει το κοινό ότι οι Σέρβοι είναι αδέλφια μας και ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς ένας μεγάλος ηγέτης και φίλος της Ελλάδας.

 

 

 

Το κλίμα είχε τροφοδοτηθεί από την αναβίωση του «μακεδονικού», στην πραγματικότητα τη διαμάχη γύρω από το όνομα της γειτονικής χώρας, διαμάχη που με τη σειρά της ενίσχυε τον τυφλό φιλοσερβισμό. Τα ΜΜΕ συναγωνίζονταν σε εθνικισμό τον ένα το άλλο, παρότι δεν υπήρχε «λίστα Πέτσα» αλλά ..λίστα Σαμαρά.

 

 

Όσοι τολμάγαμε να πούμε την αλήθεια για τα εγκλήματα του εμφυλίου, για την πολιορκία και την καταστροφή αυτού του μοναδικού πολυεθνικού Σεράγεβο, κρατώντας μια πιο ουδέτερη στάση, αντιμετωπιζόμαστε περίπου ως εθνικοί προδότες.

 

Φυσικά εγκλήματα πολέμου έκαναν και οι Κροάτες και -σε μικρότερη έκταση- οι πιο αδύνατοι Βόσνιοι, αλλά ο Μιλόσεβιτς είναι ο βασικός υπεύθυνος για τη διάλυση αυτής της μεγάλης χώρας και όσα φρικτά ακολούθησαν.

 

Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι ο πόλεμος στη Γιουγκολαβία και οι επιθέσεις κατά των Βόσνιων Μουσουλμάνων έδωσαν την πρώτη ευκαιρία στους τζιχαντιστές, που κατέφτασαν από ένα σημείο και μετά στη Βοσνία, να οργανωθούν και να εκπαιδευτούν στα όπλα, τα οποία χρησιμοποίησαν αργότερα στις εγκληματικές, τρομοκρατικές τους επιθέσεις στην Ευρώπη.

 

Στο βιβλίο «Nine Lives: My Time As MI6's Top Spy Inside Al-Qaeda»(«Εννέα ζωές: η δράση μου ως κορυφαίος πράκτορας της MI6 μέσα στην Αλ Κάιντα»- δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά) ο πρώην τζιχαντιστής Aimen Dean, που στρατολογήθηκε από τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες, γράφει ότι η Βοσνία ήταν σημείο καμπής «για το σύγχρονο τζιχάντ.. η αρχή ενός ευρύτερου αγώνα».  Στην Ελλάδα, ο ίδιος πόλεμος τροφοδότησε τη Χρυσή Αυγή.

 

Στο βιβλίο του, ο πρώην τζιχαντιστής περιγράφει επίσης σκηνές από την αποτρόπαια, βασανιστική δολοφονία περίπου 250 Σέρβων στρατιωτών, που αιχμαλωτίστηκαν από την μπριγάδα των τζιχαντιστών με την οποία πολεμούσε. Αυτό το έγκλημα πολέμου παραπέμφθηκε στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης, όπως επίσης και ο Σερβοβόσνιος στρατηγός Ράτκο Μλάντιτς, ο εγκέφαλος της σφαγής και «αντιήρωας» στο φιλμ.

 

Μετά τη σύλληψή του το 2011 στη Σερβία όπου κρυβόταν, ο Μλάντιτς κατηγορήθηκε για γενοκτονία και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και καταδικάστηκε σε ισόβια. Το 2013 ο Σέρβος πρόεδρος Τόμισλαβ Νίκολιτς απολογήθηκε για το «έγκλημα» στη Σρεμπρένιτσα. Μόνο στην Ελλάδα δεν έχει υπάρξει καμία τιμωρία για την εγκληματική συμμετοχή Ελλήνων πολιτών στη σφαγή και τη γενοκτονία. Ευτυχώς που υπάρχουν ταινίες να μας τη θυμίζουν.