Μάρθα Κίσκιλα
Ποιος μπορεί να ξεχάσει τον δαιμόνιο και ευρηματικό ρεπόρτερ με το μονίμως όρθιο τσουλούφι που ταξίδεψε σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, αντιμετώπισε λαθρέμπορους και κακοποιούς, αλλά πάντα έβγαινε σώος και αβλαβής από τα ριψοκίνδυνα ταξίδια που έκανε; Σήμερα αποτελεί ένα από τα πιο επιτυχημένα κόμικς παγκοσμίως, με περισσότερες από διακόσια εκατομμύρια πωλήσεις, ενώ έχει μεταφραστεί σε 58 γλώσσες. Ωστόσο, η λάμψη του άρχισε να φθίνει, μετά τις κατηγορίες εναντίον του για μισογυνισμό, ρατσισμό και αντικομουνισμό.
Ο
λόγος για τον Τεν Τεν που «γεννήθηκε» στις 10 Ιανουαρίου. Ο Τεν Τεν
δημιουργήθηκε από το πενάκι του βέλγου κομίστα Ζορζ Ρεμί, γνωστός και ως Ερζέ,
το οποίο αποτελεί αντιστροφή των αρχικών του ονοματεπώνυμού του. Η ιστορία του
αποδεικνύει ότι ο ήρωας ενός κόμικ δεν χρειάζεται να έχει πάντα σούπερ δυνάμεις
για γίνει αγαπητός από το κοινό.
Οι
ιστορίες του άρχισαν να δημοσιεύονται στις 10 Ιανουαρίου του 1929 στο παιδικό
ένθετο Le Petit Vingtième (Ο μικρός εικοστός) της εφημερίδας Le XXe Siècle (Ο
20ός αιώνας) και συνέχισε να εκδίδεται εκεί μέχρι τις 11 Μαΐου του 1930, υπό
τον τίτλο Les Aventures de Tintin (Οι περιπέτειες του Τεντέν).
Κατά
τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου οι περιπέτειες του μεταφέρθηκαν στη
βελγική εφημερίδα Le Soir, στην οποία δούλευε ο Ερζέ, ενώ από τις 26
Σεπτεμβρίου 1946 άρχισε στο Βέλγιο η έκδοση του εβδομαδιαίου περιοδικού Τεν Τέν
από την εκδοτική εταιρεία του Raymond Leblanc, η οποία συνέχισε μέχρι το 1993.
Ο
ρεπόρτερ που ερευνούσε μεγάλες υποθέσεις και έμπλεκε σε απίστευτες περιπέτειες
είχε πάντα παρέα του τον πιστό του φίλο Μιλού, ένα φοξ τεριέ το οποίο τον
συντρόφευε σε όλα τα ταξίδια του. Άλλοι γνωστοί ήρωες που πλαισίωναν τον Τεν
Τεν ήταν ο οξύθυμος Κάπτεν Χάντοκ, ο καθηγητής Τρύφων Τουρνεζόλ, αλλά και οι
πασίγνωστοι «δίδυμοι» ντέτεκτιβ Ντιπόν και Ντιπόν. Ένας από τους χειρότερους
εχθρούς του ήταν ο ελληνοαμερικανός μεγιστάνας Ροβέρτος Ρασταπόπουλος,
ιδιοκτήτης των κινηματογραφικών στούντιο Cosmos Pictures που χρησιμοποιούσε ως
βιτρίνα για τις παράνομες δουλειές του. Είναι μάλιστα πιθανό ο Ερζέ να
εμπνεύστηκε τον ήρωά του από τον Αριστοτέλη Ωνάση.
Ο
Τεν Τεν έχει γίνει ένα από τα βελγικά σύμβολα, ενώ η χώρα τιμά το διάσημο
δημοσιογράφο των καρτούν με ένα ασημένιο νόμισμα των 10 ευρώ, πάνω στο οποίο
είναι αποτυπωμένη η μορφή του. Μάλιστα πριν αρκετά χρόνια ο Σαρλ ντε Γκολ είχε
πει: «Κατά βάθος, ο μόνο διεθνής αντίπαλός μου είναι ο Τεν Τεν». Ο Ερζέ από τη
μεριά του είχε πολλούς γνωστούς θαυμαστές για την καθαρή, εκφραστική και
φωτεινή πινελιά του, όπως ο Άντι Γουόρχολ και ο Ρόι Λιχτενστάιν.
Πως
δημιουργήθηκε ο Τεν Τεν
Πηγή
έμπνευσης για τον Ερζέ για να δημιουργήσει τον Τεν Τεν αποτέλεσε ένας 15χρονος
πρόσκοπος από την Δανία, ο Πάλλε Χούλντ, ο οποίος κέρδισε τον διαγωνισμό μιας
τοπικής εφημερίδας για τον εορτασμό των 100 χρόνων προσφοράς του Ιουλίου Βερν.
Οι όροι του διαγωνισμού έλεγαν ότι ο επικρατέστερος θα έπρεπε να κάνει μόνος
του τη διαδρομή που διέγραψε ο ήρωας του βιβλίου «Ο Γύρος του Κόσμου σε 80
Ημέρες» μέσα σε 46 ημέρες και χωρίς να χρησιμοποιήσει αεροπλάνο.
Ο
Παλλέ κέρδισε τον διαγωνισμό και έτσι ξεκίνησε την 1η Μαρτίου 1928 από την
Κοπεγχάγη και διέσχισε με σιδηρόδρομο και ατμόπλοιο την Σκοτία, τον Καναδά, τη
Σοβιετική Ένωση, την Ιαπωνία, την Πολωνία και τη Γερμανία. Όταν μάλιστα
επέστρεψε από το ταξίδι του έγραψε ένα βιβλίο με τις εμπειρίες του, το οποίο
διάβασε ο Ερζέ και λίγο αργότερα δημιούργησε τις πρώτες ιστορίες του Τεν Τεν.
Ρατσιστικές
και αντικομουνιστικές ιδεολογίες
Οι
δύο πρώτες περιπέτειες του Τεν Τεν σε Σοβιετική Ρωσία και Κονγκό, δεν είναι
τίποτα παραπάνω από προπαγανδιστικά έντυπα, που αναπαράγουν τις ρατσιστικές και
ιδεολογικές εμμονές της ευρωπαϊκής καθολικής Ακροδεξιάς της δεκαετίας του 1930.
Ξεκινώντας
τις περιηγήσεις του από το Βέλγιο, ο Τεν Τεν ταξίδεψε πρώτα «Στη χώρα των
Σοβιέτ» και κατηγορήθηκε για αντικομουνισμό, επειδή ασκούσε κριτική στο
σταλινισμό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να θεωρείται για πολλά χρόνια προϊόν του
Ψυχρού Πολέμου. Στην ΕΣΣΔ, ο Τεν Τεν
συναντά διεφθαρμένους και αιμοσταγείς κρατικούς λειτουργούς, την αφόρητη καταπίεση
του πληθυσμού και την επικράτηση της «ενιαίας κομματικής γραμμής».
Στο
Κονγκό, ο νεαρός ρεπόρτερ, αναπαράγει μια εικόνα στην οποία αφήνει υπονοούμενο
πως θεωρεί τους Αφρικανούς ανίκανους να διαχειριστούν τις τύχες τους, χωρίς
δυτική και στη συγκεκριμένη περίπτωση βελγική κηδεμονία. Πάντως τα δύο αυτά
επεισόδια αποδίδονται στις στενές σχέσεις του με τον ακραίο καθολικό και
δεδηλωμένο θαυμαστή του Χίτλερ και του ιταλικού φασισμού, αβάς Ουαλέζ, ο οποίος
είναι αυτός που πείθει τον Ρεμί, που εργάζεται στο διαφημιστικό τμήμα του
περιοδικού, να αναλάβει εβδομαδιαία στήλη κόμικς.
Ακολουθούν
άλλες περιπέτειες του γνωστού ρεπόρτερ στην πρωτεύουσα του εγκλήματος, το
Σικάγο και πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο έφτασε στην Αίγυπτο, την Ινδία, την
Κίνα ακόμα και στο φεγγάρι. Στόχος του ήρωα ήταν πάντα να πολεμά τους κακούς
και να βοθάει τους αθώους σε οποιοδήποτε μέρος κι αν βρισκόταν.
Σήμερα,
το Ίδρυμα Ερζέ, που διαχειρίζεται τα δικαιώματα του Τεντέν, έχει μετατραπεί σε
μια επικερδής βιομηχανία. Ο ήρωας δεν έχει πρωταγωνιστήσει μόνο στα βιβλία,
αλλά και στη μικρή και τη μεγάλη οθόνη, ενώ έχει ανέβει και στο θέατρο. Οι
ιστορίες του έγιναν και πάλι γνωστές το 2011 μέσα από την μεγάλη οθόνη στην
ταινία του Στίβεν Σπίλμπεργκ, «Οι Περιπέτειες του Τεν τεν: Το μυστικό του
μονόκερου», αφού είχε προηγηθεί μια πτωτική πορεία εξαιτίας της ιδεολογίας που
προέβαλε.
Ο
Τεν Τεν γιορτάζει τα 90ά γενέθλιά του και προσεχώς θα δικαιούται να έχει μια
δεύτερη κινηματογραφική ταινία με πρωτοβουλία του ντουέτου Πίτερ Τζάκσον -
Στίβεν Σπίλμπεργκ, αλλά ίσως και ένα ανέκδοτο λεύκωμα που θα φθάσει στα
βιβλιοπωλεία, όπως ανακοίνωσε ο διευθυντής εκδόσεων του οίκου Casterman.
Παρόλο
που ο Τεν Τεν του Ερζέ θα είναι για πάντα μία μηχανή προπαγάνδας, τοποθετημένη
μάλιστα μέσα σε παιδικά κόμικ, θα μείνει για πάντα στις καρδιές των περισσότερων
ως ο υπερασπιστής του καλού που παρέα με τον πιστό του σκύλο, Μιλού, θα
μπλέκουν σε περιπέτειες γεμάτες κινδύνο, όμως πάντα θα καταφέρνουν να ξεφεύγουν
αλώβητοι.