Μαρίνα Αλεξανδρή
Ο Eastmed ήταν εξ αρχής ένα project με σοβαρά δομικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά προβλήματα. Ηταν όμως κι ένα project ύψιστης γεωπολιτικής σημασίας για την Ελλάδα η οποία είχε επενδύσει στον αγωγό και στην συμμαχία 3+1 (Ισραήλ, Κύπρος, Ελλάδα + ΗΠΑ) για τρεις βασικούς λόγους:
Για την αναβάθμιση του στρατηγικού ρόλου
της χώρας στην ανατολική Μεσόγειο
Για την ανάδειξή της σε κομβικό παράγοντα
στο νέο ενεργειακό τοπίο της περιοχής
Για το γεγονός ότι ο Eastmed ακύρωνε στην
πράξη το παράνομο τουρκολυβικό Μνημόνιο και απομόνωνε την Αγκυρα
Πλέον,
και οι τρεις αυτές επιδιώξεις, οι οποίες αποτελούσαν και δημόσιες, δεσμευτικές
διακηρύξεις του ίδιου του πρωθυπουργού, βρίσκονται τουλάχιστον στον αέρα. Και
τούτο όχι μόνον λόγω της απόσυρσης της αμερικανικής στήριξης στον αγωγό, αλλά
και διότι η ίδια η ελληνική κυβέρνηση έδειξε σήμερα, μέσα από την τοποθέτηση
του κυβερνητικού εκπροσώπου Γιάννη Οικονόμου να συναινεί και να συνθηκολογεί
στην εγκατάλειψη του project.
Oι
ΗΠΑ γνωστοποίησαν την απόσυρση της στήριξής τους με ένα άτυπο non paper που
αποκάλυψε πρώτη η Εστία και στο οποίο επικαλούνται τρία επιχειρήματα: Την
προστασία του περιβάλλοντος και την ενεργειακή μετάβαση και στροφή προς
ανανεώσιμες πηγές, την έλλειψη οικονομικής και εμπορικής βιωσιμότητας και το γεγονός ότι ο αγωγός
δημιουργεί εντάσεις στην περιοχή.
Το
non paper αυτό επιβεβαιώθηκε – με διπλωματική αλλά σαφή γλώσσα - σήμερα από τον
εκπρόσωπο του Στεητ Ντιπάρτμεντ, ο οποίος δήλωσε μεν ότι οι ΗΠΑ παραμένουν
δεσμευμένες στο σχήμα περιφερειακής συνεργασίας 3+1, αλλά δίνουν έμφαση στις
τεχνολογίες καθαρής ενέργειας και στα project ηλεκτρικής διασύνδεσης στην
ανατολική Μεσόγειο.
Η
θέση αυτή αποτελεί σαφή παραχώρηση της Ουάσιγκτον στην Τουρκία που δεν θέλει
ζεύξεις στρατηγικού χαρακτήρα στην ανατολική Μεσόγειο με την συμμετοχή της
Ελλάδας και της Κύπρου. Πρακτικά όμως θα μπορούσε να μην σημαίνει και το τέλος
του έργου αφού στον Eastmed δεν υπάρχει αμερικανική εμπλοκή με την έννοια της
χρηματοδότησης, ο αγωγός τελεί υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το
οικονομικό του κόστος επιβαρύνει ιδιωτικές εταιρείες που κάνουν έρευνες στην ανατολική
Μεσόγειο.
Όμως,
ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου κατέστησε σήμερα σαφές ότι η
ελληνική κυβέρνηση ευθυγραμμίζεται πλήρως με την αμερικανική θέση και
εγκαταλείπει και εκείνη το project του Eastmed χωρίς να ασκήσει καμία πίεση.
Συγκεκριμένα,
και απαντώντας σε ερώτηση για το εάν αλλάζουν τα πλάνα της κυβέρνησης για το
θέμα του Eastmed, ο Γιάννης Οικονόμου απάντησε:
«Η
κυβέρνηση, από την πρώτη στιγμή, έχει στηρίξει το εγχείρημα του EastMed.
Ταυτόχρονα, όμως, έχει στηρίξει και στηρίζει μια σειρά από εναλλακτικές
οδεύσεις, οι οποίες ενδεχομένως είναι οικονομικά και τεχνολογικά πολύ πιο
βιώσιμες και τεχνικά εφικτές. Η Κυβέρνηση δεν είναι αυτή που αποφασίζει ποια
λύση είναι οικονομικά και τεχνικά εφικτή. Αυτό το αποφασίζει η αγορά. Σε κάθε
περίπτωση, όμως, αυτό που έχει σημασία είναι ότι η χώρα μας δεν είναι
παραγωγός. H χώρα μας είναι ένας ισχυρός διαμετακομιστικός κόμβος, ρόλο που θα
τον έχει, ανεξαρτήτως του ποια διαδικασία όδευσης θα επιλεγεί... Σε κάθε
περίπτωση, η χώρα μας ως διαμετακομιστικός κόμβος μεταφοράς ενέργειας, θα έχει
αυτό το ρόλο, ανεξαρτήτως ποιοι αγωγοί θα προχωρήσουν και ποιες οδεύσεις θα
προκριθούν. Το ρόλο αυτό η χώρα θα τον διαδραματίσει. Και αυτό έχει πολύ μεγάλη
σημασία».
Με
αυτά τα δεδομένα, διπλωματικοί παράγοντες επισημαίνουν ότι η Ελλάδα εμφανίζεται
να αποδέχεται, άνευ μάχης, μια διπλωματική ήττα κι ένα μεγάλο «δώρο» της
Ουάσιγκτον προς την Τουρκία. Αυτή η ήττα αποτυπώνεται στον βασικό λόγο τον
οποίο επικαλούνται οι αμερικανοί για την εγκατάλειψη του Eastmed – το ότι
«δημιουργεί εντάσεις στην περιοχή», ένα επιχείρημα που δικαιώνει την ρητορική
της Αγκυρας, Φαίνεται επίσης, κατά τις ίδιες πηγές, πως η Αθήνα δεν είχε
διασφαλίσει καμία εγγύηση και κανένα αντάλλαγμα από την Ουάσιγκτον όταν
υπέγραφε την συμφωνία της αμερικανικο-ελληνικής αμυντικής συνεργασίας, μια
συμφωνία που αναβάθμισε θεαματικά τον ρόλο των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα
σε περίοδο υψηλής έντασης μεταξύ Δύσης και Ρωσίας.
Χαρακτηριστικό
εδώ είναι και το ερώτημα που έθεσε ο τομεάρχης Εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ Γιώργος
Κατρούγκαλος γράφοντας στο twitter: «Η Κυβέρνηση οφείλει να μας πει: Αληθεύει
ότι οι ΗΠΑ αποσύρουν τη στήριξή τους στον EastMed πριν καλά-καλά στεγνώσει το
μελάνι της Συμφωνίας που παραχωρεί επ'αόριστον τις βάσεις, με ρητορική μάλιστα
που θέτει την Ελλάδα στην πρώτη γραμμή της έντασης στην Μαύρη Θάλασσα;».