Tο μεγάλο δίδαγμα της πανδημίας αποτελεί η πλήρης κατάρρευση των ιδεολογικών αφελειών όσων πίστευαν στην ανωτερότητα των ιδιωτικών συστημάτων Υγείας, όπως τονίζει σε συνέντευξή του στην «ΑΥΓΗ της Κυριακής» ο Ηλίας Μόσιαλος.
Ο
καθηγητής Πολιτικής της Υγείας του LSE, αναπληρωτής επικεφαλής του Τμήματος
Πολιτικής Υγείας και διευθυντής του Τμήματος Υγείας του LSE θέτει ως βασικό
στόχο του ΕΣΥ την ισότιμη πρόσβαση των πολιτών σε υψηλής ποιότητας και
αποτελεσματικότητας υπηρεσίες.
Ταυτόχρονα,
επισημαίνει τα κενά στο σύστημα ιχνηλάτησης στην Ελλάδα, γεγονός που δεν
καθιστά δυνατή την αποτύπωση της ακριβής κατάστασης της πανδημίας, ενώ
υπογραμμίζει ότι χρειαζόμαστε μια ενδελεχή έκθεση που θα εξηγεί τον τεράστιο
αριθμό θανάτων στην Ελλάδα. Επίσης, ο καθηγητής θεωρεί πως δεν μπορούμε να
προβλέψουμε το τέλος της πανδημίας.
Ακολουθεί
η συνέντευξή του στην «Αυγή»:
Πώς
σχολιάζετε τη συζήτηση περί τέλους της πανδημίας; Είμαστε πραγματικά κοντά σ’
αυτό το σημείο;
Το
τέλος της πανδημίας έχει να κάνει με την ικανότητά μας να προστατεύουμε τους
πληθυσμούς έναντι του ιού που την προκάλεσε. O κορωνοϊός δεν θα σταματήσει να
αλλάζει. Και όπως βλέπουμε, υπάρχει αύξηση στη μεταδοτικότητα στις αναδυόμενες
παραλλαγές. Εμείς δεν μπορούμε να επέμβουμε σ’ αυτό, αλλά μπορούμε να επέμβουμε
στις φαρμακευτικές παρεμβάσεις. Αυτό που ξέρουμε είναι ότι στην παραλλαγή Όμικρον BA.1, για παράδειγμα, στην περιοχή
δέσμευσης του υποδοχέα στην ακίδα του ιού, που είναι και ο βασικός στόχος
εμβολίων και αντισωμάτων, υπάρχουν 15 μεταλλάξεις, οι οποίες φαίνονται πολλές.
Μια πρόσφατη μελέτη όμως έδειξε ότι υπάρχουν πλέον σχεδόν 500 καταγεγραμμένες
αλλαγές σε σχέση με το αρχικό στέλεχος. Και περισσότερες από 2.000 πιθανές
αλλαγές που δυνητικά θα μπορούσαν να συμβούν και να επιτρέπουν την είσοδο του
ιού στα κύτταρα. Σίγουρα κάποιες από αυτές μπορούν να συνδυαστούν όμως, και
επίσης κάποιες ίσως κάνουν τον ιό λιγότερο λοιμογόνο αν συνδυαστούν. Και δεν
μπορούμε να προβλέψουμε αν θα κυκλοφορήσει ή θα επικρατήσει ένα τέτοιο
στέλεχος. Άρα, το τέλος της πανδημίας
έχει να κάνει με την ικανότητά μας για πρόληψη και προφανώς την
αποτελεσματικότητα των φαρμάκων και των εμβολίων.
Τα
εμβόλια παραμένουν αποτελεσματικά και για την
Όμικρον BA.1;
Ναι,
τα εμβόλια εξακολουθούν να είναι πολύ αποτελεσματικά όσον αφορά την Όμικρον ΒΑ.1. Αναφέρομαι κυρίως στη σημαντική
μείωση των νοσηλειών και των θανάτων.
Είναι
πιο επικίνδυνη η Όμικρον ΒΑ.2 σε
σύγκριση με την Όμικρον ΒΑ.1;
Η
μεταδοτικότητα της ΒΑ.2 είναι 30% μεγαλύτερη σε σύγκριση με την ΒΑ.1. Επίσης,
το ιικό φορτίο στο αναπνευστικό σύστημα όσων έχουν νοσήσει είναι διπλάσιο σε
σύγκριση με τη ΒΑ.1. Παρά ταύτα, η ΒΑ.2 δεν φαίνεται να προκαλεί σοβαρότερη
νόσο και περισσότερες νοσηλείες σε σύγκριση με τη ΒΑ.1.
Γιατί
ανησυχούμε τότε;
Γιατί
η ΒΑ.2 μεταδίδεται πιο εύκολα, θα έχουμε περισσότερα κρούσματα αν δεν τηρούμε
τα βασικά προληπτικά μέτρα (μάσκες, καλός εξαερισμός, αποστάσεις και συχνό
πλύσιμο χεριών). Επίσης, ένα μεγάλο ποσοστό όσων νοσούν με Όμικρον είναι ασυμπτωματικοί και επομένως δεν
αναμένουμε να συμμορφωθούν με τις υγειονομικές οδηγίες.
Τι
σηματοδοτεί η επικράτηση της Όμικρον 2
σε αρκετές χώρες;
Διαφορετικά
πράγματα για κάθε χώρα, ανάλογα με τα ποσοστά εμβολιασμού και τις δυνατότητες
του συστήματος Υγείας, και βέβαια σε ατομικό επίπεδο διαφορετικά πράγματα για
εμβολιασμένους και ανεμβολίαστους. Πολλές χώρες αλλάζουν στρατηγική τώρα. Αντί
να επιδιώκουν τον περιορισμό των κρουσμάτων, στοχεύουν στη μείωση των
επιπτώσεων της νόσου με τη χρήση των εμβολίων και των φαρμακευτικών αγωγών
(όπως αντιιικά φάρμακα και μονοκλωνικά αντισώματα). Αυτό βέβαια επιδιώκεται
κυρίως σε χώρες στις οποίες πάνω από το 90% του ενήλικου πληθυσμού είναι
εμβολιασμένο.
Η
επικράτηση μεταδοτικότερων παραλλαγών φέρνει πιο κοντά τη χορήγηση της τέταρτης
δόσης του εμβολίου;
H
χορήγηση της τέταρτης δόσης του εμβολίου επισπεύδεται. Όχι λόγω της μεγαλύτερης μεταδοτικότητας,
αλλά λόγω της μείωσης της ανοσοπροστασίας που προσφέρουν τα εμβόλια μετά από
πέντε-έξι μήνες. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ ενέκρινε πρόσφατα
τη χορήγηση της τέταρτης δόσης για τους άνω των 50 και ορισμένες ευρωπαϊκές
χώρες κινούνται επίσης προς την ίδια κατεύθυνση.
Έτσι
θα συνεχίσουμε;
Μέχρι
να έχουμε πιο αποτελεσματικά εμβόλια ναι, ειδικά για τους άνω των 60 και τους
νεότερους που ανήκουν στις ευάλωτες κατηγορίες του πληθυσμού.
Γιατί
λέτε ότι χρειαζόμαστε αποτελεσματικότερα εμβόλια;
Κυρίως
για τρεις λόγους. Χρειαζόμαστε ένα εμβόλιο που να είναι αποτελεσματικό για
μεγάλο χρονικό διάστημα, που μειώνει κατά πολύ την πιθανότητα ακόμη και της
ήπιας λοίμωξης και που να μειώνει -αισίως πλήρως- την πιθανότητα της διασποράς
από τους εμβολιασμένους. Τώρα πολλοί εμβολισμένοι δεν μεταδίδουν τη νόσο, αλλά
σε ορισμένους ο ιός παραμένει στο ανώτερο αναπνευστικό τους σύστημα. Έτσι, ενώ οι εμβολιασμένοι δεν νοσούν,
μπορούν να μεταδώσουν τη νόσο.
Πρόσφατα
ο ΠΟΥ άσκησε κριτική στις χώρες που προχώρησαν σε «βάναυση» άρση των μέτρων,
μεταξύ αυτών και η Ελλάδα. Εσείς συμφωνείτε με την κατάργηση των περισσότερων
περιορισμών;
Θα
εξαρτηθούν όλα από τις επιδημιολογικές μελέτες. Στη χώρα μας δεν έχουμε
επιτύχει τα πολύ υψηλά ποσοστά εμβολιασθέντων που έχουν πετύχει η Πορτογαλία
(91,4%) ή η Ισπανία (84,7%). Το ποσοστό των εμβολιασθέντων στη χώρα μας είναι
70,8%, αλλά αυτό που είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι ο υψηλός αριθμός των άνω
των 60 ετών που είναι ακόμη ανεμβολίαστοι.
Όμως στην Ελλάδα τους τελευταίους μήνες έχουν νοσήσει πολλοί
συμπατριώτες μας. Επομένως, πολλά θα κριθούν από τα επίπεδα προστασίας που θα
έχουμε είτε μέσω των εμβολιασμών ή μέσω της έκθεσής μας στον ιό.
Πώς
θα το γνωρίζουμε αυτό;
Θα
μπορούσαμε να το ξέρουμε ήδη αν οργανώνουμε κυλιόμενες τυχαίες δειγματοληψίες
στον γενικό πληθυσμό κάθε μήνα, όπως έχω προτείνει ήδη από τον Μάρτιο του 2020.
Θα μπορούσαμε να χρησιμοποιούμε τα στοιχεία των ερευνών για να κάνουμε
προβλέψεις. Τώρα θα το γνωρίζουμε έμμεσα, αλλά με σχετική καθυστέρηση, με βάση
την εξέλιξη των νοσηλειών και των θανάτων.
Παράλληλα,
στον δημόσιο διάλογο βρίσκεται και το ενδεχόμενο κατάργησης των πιστοποιητικών
εμβολιασμού. Συμφωνείτε με μια τέτοια εξέλιξη;
Όπως
έχω ήδη αναφέρει, αυτό πρέπει να εξαρτηθεί από την επιδημιολογική κατάσταση της
χώρας μας, που δεν είναι μέχρι στιγμής ευνοϊκή.
Στις
17 Μαρτίου οριστήκατε πρόεδρος στο νέο συμβούλιο εμπειρογνωμόνων του ΕΟΔΥ.
Ποιος είναι ο ρόλος αυτού του νέου οργάνου; Υποκαθιστά την επιτροπή
εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας;
Σε
καμία περίπτωση, καθώς η επιτροπή του ΕΟΔΥ έχει περιορισμένο αντικείμενο και
απλώς συμβουλευτικό ρόλο στη διοίκηση του Οργανισμού. Ο στόχος είναι η καλύτερη
αξιοποίηση των στατιστικών δεδομένων που συλλέγει ο ΕΟΔΥ και η βελτίωση της
επιστημονικής έρευνας. Γενικά στη χώρα μας υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις στη
συλλογή αξιόπιστων στατιστικών δεδομένων όχι μόνο για την πανδημία, αλλά για
όλο το εύρος των υπηρεσιών δημόσιας υγείας και του συστήματος Υγείας. Χωρίς
αξιόπιστα δεδομένα, δεν μπορεί να γίνει σωστός προγραμματισμός ούτε επαρκής
αξιολόγηση υπηρεσιών.
Πλέον
η Ελλάδα ξεπέρασε την Ιταλία και το «είμαστε δώσεκα φορές καλύτερα» Βέλγιο σε
θανάτους ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Πού οφείλεται αυτό;
Σε
πολλούς παράγοντες. Ορισμένους τους ανέδειξε η μελέτη Λύτρα-Τσιόδρα και
σχετίζονται με τις ελλείψεις του συστήματος Υγείας και τη μειωμένη του
ανθεκτικότητα. Όμως χρειάζεται μια πιο
ενδελεχής και συστηματική ανάλυση των δεδομένων για τη διερεύνηση και όχι μόνο
τη διαπίστωση των ανεπαρκειών, όχι μόνο μεταξύ της Αθήνας και της υπόλοιπης
Ελλάδας αλλά και εντός της Περιφέρειας Αττικής.
Έχουμε επίσης υψηλό ποσοστό ανεμβολίαστων στους άνω των 60, δυσμενές
δημογραφικό προφίλ και μεγάλο ποσοστό ενήλικων συμπατριωτών μας με
συννοσηρότητες. Το βέβαιο λοιπόν είναι ότι πλέον χρειαζόμαστε μια ενδελεχή έκθεση
για το τι πήγε καλά και τι δεν λειτούργησε όπως έπρεπε και γιατί.
Τι
δίδαγμα μας αφήνει η πανδημία ως προς τη χρησιμότητα του Εθνικού Συστήματος
Υγείας;
Το
μεγάλο δίδαγμα είναι ότι κατέρρευσαν πλήρως οι ιδεολογικές αφέλειες όσων
πίστευαν στην ανωτερότητα των ιδιωτικών συστημάτων Υγείας. Το ΕΣΥ όμως που
οργάνωσαν οι Παρασκευάς Αυγερινός και Γιώργος Γεννηματάς χρειάζεται ριζική
αναδιοργάνωση. Ο βασικός στόχος του ΕΣΥ ήταν η ισότιμη πρόσβαση των Ελλήνων
πολιτών στις υπηρεσίες Υγείας. Αλλά πλέον είναι απαραίτητο να σχεδιάσουμε ένα
ρεαλιστικό πρόγραμμα αναδιάρθρωσης του συστήματος Υγείας. Να στήσουμε ένα νέο
ΕΣΥ, με επάρκεια πόρων, που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των Ελλήνων πολιτών
και να αντανακλά τις σύγχρονες εξελίξεις της ιατρικής και της δημόσιας υγείας.
Ο νέος βασικός στόχος του ΕΣΥ πρέπει να είναι: ισότιμη πρόσβαση των πολιτών σε
υψηλής ποιότητας και αποτελεσματικότητας υπηρεσίες Υγείας.