Ελεύθερο κάμπινγκ στην Ελλάδα: Η απαγόρευση και το «γαλατικό νησί»

Βίκτωρας Αντωνόπουλος

 

«Καταλαβαίνω για εσάς που κατοικείτε στην πρωτεύουσα και ζείτε με τους ρυθμούς της πόλης, το πόσο ανάγκη έχει ο άνθρωπος να ξεφύγει λίγο και να έρθει πιο κοντά στη φύση. Μου αρέσει πολύ να βλέπω ανθρώπους να είναι χύμα στο κύμα».

 

Η Δήμαρχος Τήλου, Μαρία Καμμά είναι κατηγορηματική: διαφωνεί με την απαγόρευση του ελεύθερου κάμπινγκ που ισχύει σε όλη τη χώρα. Άλλωστε η Τήλος εδώ και πολλά χρόνια έχει εντάξει το ελεύθερο κάμπινγκ στην κουλτούρα της, που έχει ως βάση τη δημιουργία κοινοτήτων και το σεβασμό προς τη φύση.

 

«Το ότι η νομοθεσία απαγορεύει στη χώρα μας το ελεύθερο κάμπινγκ εδώ και πάρα πολλά χρόνια, είναι κάτι που εμένα δεν με βρίσκει σύμφωνη γιατί περιορίζει την ελευθερία του ανθρώπου, την ευτυχία του, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Δεν είμαι της φιλοσοφίας πονάει το δόντι, βγάζεις το δόντι. Μπορούν να βρεθούν ασφαλιστικές δικλίδες που δεν θα έβλαπταν την κοινωνία, την οικονομία, ή άλλες παρακείμενες επιχειρήσεις, γιατί ξέρουμε όλοι, λίγο πολύ, γιατί απαγορεύτηκε το ελεύθερο κάμπινγκ», σχολιάζει στο tvxs η Μαρία Καμμά.

 

Προσθέτει ότι «στη φιλοσοφία της δημοτικής αρχής μας, στο επίκεντρο των δράσεων μας, είναι ο άνθρωπος, η ευτυχία του και το περιβάλλον. Ένας άνθρωπος για να είναι ευτυχισμένος, να είναι χαρούμενος, πρέπει να ζει και σε ένα υγιές περιβάλλον, γι’ αυτό και οι δράσεις μας έχουν βραβευτεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για το ενεργειακό με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, το zero waste και για ανθρωπιστικές δράσεις. Η αντιμετώπιση που είχε η Τήλος στο προσφυγικό, για παράδειγμα, έχει γραφτεί με χρυσά γράμματα. Πιο πίσω, στο νησί έγιναν και γάμοι ομόφυλων ζευγαριών. Όταν έχεις μια τέτοια φιλοσοφία, καταλαβαίνεις ότι δεν μπορείς να είσαι αντίθετος απέναντι σε μια τέτοια δραστηριότητα, σε ένα τέτοιο είδος εναλλακτικών διακοπών».

 

Διακοπές στη φύση

 

Οι εναλλακτικές διακοπές, στις οποίες εντάσσεται και το ελεύθερο κάμπινγκ, έρχονται σε σύγκρουση με τον σύγχρονο τουρισμό που κάθε καλοκαίρι είναι και πιο ακριβός. Οι διακοπές στα ελληνικά νησιά, πλέον, θεωρούνται «πολυτέλεια» με τις τιμές να έχουν εκτοξευτεί στα ύψη, σε βαθμό που υπάρχουν προορισμοί στο εξωτερικό που είναι πιο οικονομικοί.

 

Για το λόγο αυτό οι «εναλλακτικές διακοπές» αναμένεται να αποτελέσουν προτεραιότητα για μεγάλο μέρος του πληθυσμού τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αυτός είναι ο μοναδικός λόγος που κανείς επιλέγει να κάνει ελεύθερο κάμπινγκ στην Τήλο, στη Νίσυρο ή σε άλλο νησί. Το αντίθετο, ο κυρίαρχος λόγος είναι όσα προσφέρει η κατασκήνωση στη φύση.

 

Να ανοίγεις τη σκηνή και μπροστά σου να έχεις δέντρα, άμμο ή πέτρες και θάλασσα και όχι πόρτες, παράθυρα και τοίχους. Να κοιμάσαι κάτω από το έναστρο ουρανό.  Και την ίδια στιγμή, τις μέρες της παραμονής σου, στο σημείο που έχεις στήσει τη σκηνή, να είσαι μέρος μιας άτυπης κοινότητας, που λειτουργεί, σε πολλές περιπτώσεις, με όρους αυτοοργάνωσης και που τα μέλη της σέβονται τη φύση και σέβονται τον διπλανό ή τη διπλανή τους.

 

Τι λέει ο νόμος για το ελεύθερο κάμπινγκ

 

Σύμφωνα με τον Νόμο 392/1976 (ΦΕΚ Α’ 199/1976), με τίτλο «Περί ιδρύσεως και λειτουργίας χώρων οργανωμένης κατασκηνώσεως (κάμπινγκ) και άλλων τινών διατάξεων», απαγορεύεται η εγκατάσταση σκηνών και στάθμευσης τροχόσπιτων σε αρχαιολογικούς χώρους, αιγιαλούς, παραλίες και γενικότερα κοινόχρηστους χώρους. Από το 2012, και σύμφωνα με το αρ. 38 του Ν. 4055/2012 (ΦΕΚ Α’ 51/ 12.3.2012) εισήχθη τροποποίηση, η οποία προβλέπει ότι η ελεύθερη κατασκήνωση τιμωρείται με κράτηση, και όχι με φυλάκιση, έως 6 μήνες ή με πρόστιμο έως 3000 ευρώ.

 

Ο νόμος για την εφαρμογή του δεν προϋποθέτει συγκεκριμένο εξοπλισμό κάμπινγκ. Για παράδειγμα, ένα άτομο που είναι στην παραλία με ένα σκίαστρο, αλλά έχει μαζί του πράγματα που παραπέμπουν σε εγκατάσταση, μπορεί να τιμωρηθεί όπως προβλέπει ο νόμος. Εάν, πάλι, το ίδιο άτομο έχει απλώς μια πετσέτα και μια τσάντα, η παραμονή του στην παραλία μπορεί να θεωρηθεί προσωρινή και δεν διώκεται. Συνεπώς, το σκίαστρο ή τα τεντάκια, αν δεν συνοδεύονται από «οικοσκευές», δεν κρίνονται παράνομα.

 

 

 

Όσον αφορά στην αιώρα, αυτή δεν θεωρείται παράνομη, αλλά μπορεί να θεωρηθεί μέρος της κατασκήνωσης αν βρίσκεται στον ίδιο χώρο με κάποια σκηνή.

 

Το ίδιο ισχύει, φυσικά, και για την Τήλο, όπως επιβεβαιώνει η Μαρία Καμμά, αφού δεν διατίθεται κάποιο οικόπεδο στο οποίο η δημοτική αρχή ορίζει ότι το κάμπινγκ εκεί επιτρέπεται. Αν, δηλαδή, το Λιμεναρχείο ή η αστυνομία κάνει έλεγχο στην Τήλο και διαπιστώσει ότι υπάρχουν ελεύθεροι κατασκηνωτές, η δημοτική αρχή δεν μπορεί να κάνει κάτι γι’ αυτό, όσο και αν η φιλοσοφία της ταιριάζει με την κουλτούρα του ελεύθερο κάμπινγκ.

 

Αντίθετα, στη Σαμοθράκη υπάρχει χώρος που διαθέτει η δημοτική αρχή και στον οποίο επιτρέπεται το κάμπινγκ. Εκτός αυτού του χώρου, το κάμπινγκ απαγορεύεται και, μάλιστα, η δημοτική αρχή έχει εκδώσει και ανακοίνωση.

 

Η περίπτωση της Σαμοθράκης

 

Μιλώντας στο tvxs, ο Δήμαρχος Σαμοθράκης, Νικόλας Γαλατούμος, υπογραμμίζει ότι «αυτοί που πάνε και κατασκηνώνουν έξω από αυτό το χώρο, είναι παράνομοι και κινδυνεύουν με πρόστιμο 300 ευρώ και με ό,τι άλλο προβλέπεται. Υπήρχε και πέρυσι αντίστοιχη ανακοίνωση, δεν μπορεί να υπάρχει αντίθετη άποψη της εκάστοτε δημοτικής αρχής με το νόμο που απαγορεύει την ελεύθερη κατασκήνωση. Κατεβαίνουν οι αρχές από την Αλεξανδρούπολη και κάνουν ελέγχους για την ελεύθερη κατασκήνωση, είναι σαν εγώ να τους πω «μην κατεβαίνετε να ελέγξετε» και να νομιμοποιούμε αυτήν την κατάσταση που είναι και παράνομη και άναρχη».

 

Διευκρινίζει ότι ο περιφραγμένος χώρος στον οποίο επιτρέπεται το κάμπινγκ είναι δημοτικός και στον οποίο «αφήνουμε να μπουν μέσα και να κατασκηνώσουν με δική τους ευθύνη όσοι το επιθυμούν, χωρίς να πληρώνουν για διαμονή. Έχει και ντουζιέρες και τουαλέτες. Δεν πρόκειται για ελεύθερη κατασκήνωση και έξω από αυτόν τον χώρο απαγορεύεται. Δηλαδή, σε καταρράκτες και βάθρες, όπου έχουμε κάθε χρόνο πτώσεις και ατυχήματα».

 

Ο ίδιος, πάντως, κάνει λόγο για οφέλη που έχει το νησί λόγω του κάμπινγκ. Σημειώνει ότι «ο κόσμος έρχεται κατά χιλιάδες και όσο να ναι γίνεται τζίρος. Βγαίνουν έξω στην αγορά, πάνε στο σουπερμάρκετ, πάνε σε φαγάδικα, στα καφενεία, κινούνται με λεωφορεία και με το πλοίο. Μπορεί να μην πληρώνουν στο κάμπινγκ που έχουμε, αλλά αφήνουν λεφτά γύρω γύρω, στα μαγαζιά εστίασης, στους χώρους ψυχαγωγίας».

 

Δεν είναι, πάντως, τα μοναδικά οφέλη για ένα νησί. Υπάρχει και μια άλλη ανάγνωση, αφού για την Τήλο, σύμφωνα με την Δήμαρχο, το στοίχημα ήταν η νέα γενιά να αγκαλιάσει τη φιλοσοφία του νησιού. Ένα νησί που δεν έχει κάδους σκουπιδιών (η ίδια επισημαίνει χαρακτηριστικά ότι δεν τα αποκαλούν σκουπίδια, πλέον, αλλά απόβλητα), στο οποίο η ανακύκλωση φτάνει το 90% και που αν  κάποιος δεν σεβαστεί το χώρο και πετάξει τα σκουπίδια του κάτω, θα τον επιπλήξουν οι υπόλοιποι, κάτοικοι και μη.

 

«Εμείς θέλουμε μια βιώσιμη ανάπτυξη του νησιού, να έρχεται κάποιος στο νησί και να τα περνάει όμορφα, να ζει όμορφα, γιατί πολλοί επιλέγουν την Τήλο ως μόνιμη κατοικία. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτή τη στιγμή έχουμε 80 παιδιά στο σχολείο μας, τη στιγμή που τη δεκαετία του 90 κινδύνευε να κλείσει. Κάτι κάνουμε σωστά, κάτι προχωράει εδώ πέρα και αλλάζει η ιστορία. Εδώ θα έρθεις, θα πάρεις το βιβλίο σου, θα κάτσεις κάτω από τα αλμυρίκια, θα ακούσεις τα τζιτζίκια, θα χαλαρώσεις, θα περπατήσεις στα μονοπάτια, θα παρατηρήσεις τα πουλιά, θα γνωρίσεις καλύτερα τον εαυτό σου. Το μέσα σου. Αυτό είναι ο Τήλος. Αυτή είναι και η φιλοσοφία του ελεύθερου κάμπινγκ».

 

Καταλήγει ότι «κάποιοι μας λένε ότι είστε κάτι σαν το γαλατικό χωριό. Όχι τους λέμε, εμείς είμαστε το γαλατικό νησί. Και μας αρέσει αυτό. Είμαστε μια χαρά. Με όλες τις δράσεις που κάνουμε προσπαθούμε να μην χαλάσουμε αυτές τις ισορροπίες. Αυτό είναι και το μεγάλο στοίχημα που έχουμε κερδίσει εμείς. Ότι κάναμε τη νέα γενιά να πιστέψει σε αυτό και να αγαπήσει αυτό που κάνουμε στο νησί».