Νικόλ Λειβαδάρη
Ο πληθωρισμός είναι, ιστορικά, φαινόμενο με αναδιανεμητικές επιπτώσεις. Όπως λέει και στην τελευταία του έκθεση το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, βελτιώνει την θέση κάποιων επιδεινώνοντας την θέση κάποιων άλλων. Επίσης ιστορικά, ο πληθωρισμός λειτουργεί και ως ο «φόρος των φτωχών» – πλήττει βαριά τους μη έχοντες και, συχνά, ευνοεί τους κατέχοντες.
Στην σύγχρονη εκδοχή του ο «φόρος» αυτός, όπως και οι
αναδιανεμητικές του επιπτώσεις, γίνεται ακόμη πιο βαρύς όταν οι κατέχοντες τα
κεφάλαια, ήτοι οι μεγάλες επιχειρήσεις, αυξάνουν αντί να μειώσουν τα περιθώρια
κέρδους τους σε συνθήκες ράλι των τιμών.
Πρόκειται για τον λεγόμενο greedflation, τον πληθωρισμό
της απληστίας, που δείχνει τους τελευταίους μήνες να διαχέεται σε πανευρωπαϊκή
κλίμακα, μηδέ εξαιρουμένης και της Ελλάδας.
Ο πρώτος που κατέρριψε τον μύθο του πληθωρισμού που
τροφοδοτείται από την ζήτηση, τα προβλήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας και του
κόστους των πρώτων υλών ήταν το ΔΝΤ.
Παρουσίασε στοιχεία που δείχνουν πως ο πληθωρισμός στην
ευρωζώνη οφείλεται κατά 45% στα υψηλότερα επιχειρηματικά κέρδη, κατά 40% στις
τιμές εισαγωγών και κατά μόλις 25% στην αύξηση των μισθών. Ακολούθησε η
επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ η οποία
διαπίστωσε πως οι μεγάλες επιχειρήσεις δεν μετακυλύουν απλώς τα αυξημένα κόστη
στις τιμές λιανικές αλλά βάζουν και «καπέλο» αυξάνοντας αντί να συγκρατήσουν τα
περιθώρια κέρδους τους. Και προειδοποίησε πως εάν αυτή η τάση δεν διορθωθεί η
ΕΚΤ θα παρατείνει ακόμη περισσότερο τον κύκλο του ακριβού χρήματος, δηλαδή των
επιθετικών αυξήσεων επιτοκίων.
Η Ελλάδα της δεκαετούς εισοδηματικής συμπίεσης και της
προτελευταίας θέσης σε αγοραστική δύναμη σε όλη την Ευρωπαϊκή Ενωση λογικά θα
έπρεπε να αποτελεί εξαίρεση σ’ αυτή την πανευρωπαϊκή τάση. Δεν αποτελεί όμως: Ο
επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής Φραγκίσκος Κουτεντάκης
έκρουσε καμπανάκι για τον «made in Greece greedflation» προειδοποιώντας και
εκείνος ότι χωρίς μείωση των περιθωρίων κέρδους, η αντιμετώπιση του πληθωρισμού
θα απαιτήσει ακόμη πιο βίαιες και ακόμη περισσότερες αυξήσεις επιτοκίων, με
υψηλό κόστος για την ρευστότητα στην αγορά και την ανάπτυξη.
Και σχεδόν ταυτόχρονα ήρθαν να τον επιβεβαιώσουν τα
επίσημα στοιχεία της Eurostat και της ΕΛΣΤΑΤ: Τα στοιχεία της Eurostat έδειξαν
ότι στην τριετία 2019-2022 στην Ελλάδα τα κέρδη αυξήθηκαν κατά 17% και οι
μισθοί μόλις κατά 2%. Τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ επίσης δείχνουν πως τον
Ιούνιο ο γενικός πληθωρισμός υποχώρησε στο 1,8% από 2,8% τον Μάιο, αλλά ο
πληθωρισμός των τροφίμων παρέμεινε σε ιστορικά υψηλα επίπεδα, στο 12,2%. Οι δε
μεγαλύτερες ανατιμήσεις καταγράφονται στα βασικά είδη διατροφής, όπως το ψωμί,
το γάλα και τα κρεατικά.
Από μόνο του αυτό το χάσμα μεταξύ γενικού δείκτη τιμών
και πληθωρισμού τροφίμων – και δη σε περίοδο αποκλιμάκωσης των διεθνών τιμών
των πρώτων υλών – δείχνει ότι ο πληθωρισμός της απληστίας ήρθε και στην Ελλάδα.
Και μάλλον ήρθε για να μείνει. Διότι αφενός οι μεγάλες επιχειρήσεις διαμηνύουν
πως δεν υπάρχει δυνατότητα να μειώσουν τα περιθώρια κέρδους τους διότι
λογοδοτούν στους μετόχους τους, και αφετέρου η κυβέρνηση περιορίζει τις
πρωτοβουλίες της για την αντιμετώπιση της ακρίβειας στην επέκταση του market
pass. Κοινώς, επιδοτεί τους μη έχοντες για να πληρώσουν και να συντηρήσουν την
αύξηση των περιθωρίων κέρδους των εχόντων.