Ενας καινούργιος κόσμος γεννιέται στο Ντέρμπαν

Γιώργος Τσιάρας

Τις βάσεις για τη δημιουργία κοινού νομίσματος θα βάλουν οι ΒRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) στη σύνοδο κορυφής που ξεκινάει σε τρεις ημέρες ● Θα συζητηθεί και η διεύρυνση της ομάδας, καθώς υπάρχουν ήδη 23 αιτήσεις από χώρες του Νότου!.

 

Ποιος είπε πως τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις; Σε τρεις μέρες ξεκινά στη Νότια Αφρική η σύνοδος κορυφής των ΒRICS, που για πολλούς αναλυτές θα σηματοδοτήσει τη σημαντικότερη εξέλιξη στη διεθνή οικονομία από το 1971, δηλαδή από την εγκατάλειψη του Κανόνα του Χρυσού και το πέρασμα στα... φωτοτυπημένα «fiat money»: τα «παραστατικά νομίσματα» ή «νομίσματα αναγκαστικής κυκλοφορίας», όπως τα λένε οι οικονομολόγοι, που στην πραγματικότητα δεν αξίζουν παραπάνω από το χαρτί της εκτύπωσής τους...

 

Κι αυτό γιατί, όπως όλα δείχνουν, στην τριήμερη αυτή σύνοδο οι πέντε ιδρυτικές χώρες (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική, με πληθυσμό που ξεπερνά τα 3,5 δισεκατομμύρια ανθρώπους, ήτοι το 42% της ανθρωπότητας, που παράγει το 31,5% του παγκόσμιου ΑΕΠ), θα κάνουν δύο κοσμοϊστορικά βήματα. Το πρώτο είναι η διεύρυνση του κλειστού ώς τώρα «κλαμπ», καθώς δεκάδες άλλα αναπτυσσόμενα και πολυάνθρωπα κράτη στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική περιμένουν στην ουρά για να εισέλθουν στην ομάδα. Υπάρχουν επίσημες αιτήσεις από τουλάχιστον 23 χώρες από ολόκληρο τον «συλλογικό Νότο», ενώ αναμένονται συνολικά τουλάχιστον 40 ενδιαφερόμενοι ηγέτες!

 

Ομως το δεύτερο και κυριότερο χαρακτηριστικό της συνόδου είναι ότι τα πέντε αυθεντικά μέλη των BRICS θα συμφωνήσουν στις βασικές αρχές για τη δημιουργία ενός κοινού νομίσματος – της βάσης για κοινές εμπορικές συναλλαγές εντός του διευρυμένου κλαμπ. Νομίσματος που θα στηρίζεται μεν στα εθνικά νομίσματα, αλλά σε αντίθεση με το δολάριο ή το ευρώ θα «πατάει» σε σκληρά περιουσιακά στοιχεία, όπως ο χρυσός, το πετρέλαιο και άλλες... χειροπιαστές και άμεσα ανταλλάξιμες πρώτες ύλες. Ενα «αντι-δολάριο», δηλαδή, που σε συνδυασμό με τη δημιουργία ενός παράλληλου συστήματος διεθνών συναλλαγών, που θα αντικαταστήσει το SWIFT, θα κάνει -σύμφωνα με έναν κορυφαίο Νοτιοαφρικανό αξιωματούχο- τα διάφορα δολάρια, ευρώ, λίρες και γιεν «να μοιάζουν με χαρτονομίσματα Monopoly»!

 

Φυσικά, το νέο αυτό νόμισμα δεν θα γεννηθεί από τη μια μέρα στην άλλη, ούτε θα αποτελέσει «κανονικό» χρήμα που θα μπορούμε να βάλουμε στα πορτοφόλια μας. Μην ξεχνάμε πως τα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα μονοπωλούνται ακόμη από το δολάριο, σε ποσοστό σχεδόν 50%, αλλά και από το ευρώ (~20%) - αν και τα ποσοστά αυτά μειώνονται με δραματική ταχύτητα: σύμφωνα με μια ανάλυση της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το μερίδιο του δολαρίου στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα μειώθηκε μεταξύ 2021 και 2022 κατά οκτώ ποσοστιαίες μονάδες, από 55% σε 47%, σε σύγκριση με μερίδιο... 73% που κατείχε το 2001!

 

Οπως και να ’χει, η «χειραφέτηση» θα είναι σταδιακή: το δολάριο θα συνεχίσει για πολλά χρόνια να είναι το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα αναφοράς. Αυτό που στην πράξη θα γίνει στο νοτιότερο άκρο της Αφρικής θα είναι η επισημοποίηση της χρήσης των τοπικών νομισμάτων στο εμπόριο μεταξύ των κρατών-μελών, αλλά και όσων κρατών θα συμμετάσχουν μελλοντικά στην Αναπτυξιακή Τράπεζα, προκειμένου να αντισταθμίσουν με αυτό τον τρόπο την κυριαρχία (διάβαζε... νταβατζιλίκι) των ΗΠΑ και της Δύσης στο παγκόσμιο εμπόριο. Είναι πιθανόν, επίσης, να συμφωνηθεί η βάση για ένα μελλοντικό αποθεματικό νόμισμα BRICS βασισμένο σε ένα «καλάθι» νομισμάτων, όπως ήταν κάποτε το ECU ή τα «ειδικά πιστωτικά οχήματα» SRV του ΔΝΤ - μια ιδέα που προωθεί εδώ και χρόνια η Ρωσία και η Βραζιλία, αλλά δεν φαίνεται να έχει ωριμάσει ακόμα. Αυτή θα είναι σε γενικές γραμμές η πολυαναμενόμενη «Συμφωνία του Ντέρμπαν», για την οποία μιλούν ήδη εδώ και μήνες με δέος οι ειδικοί περί τα χρηματοπιστωτικά.

 

Ενα είναι το βέβαιο: οι εξελίξεις «τρέχουν» πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι περίμεναν οι επαΐοντες. Και οι περισσότεροι αναλυτές πάντως συμφωνούν πως ο καταλύτης για την εντυπωσιακή αυτή επιτάχυνση της μετάβασης από την αμερικανική ηγεμονία προς έναν «πολυ-πολικό κόσμο», όπως τον αποκαλούν οι BRICS, είναι αναμφισβήτητα ο πόλεμος στην Ουκρανία και η «εργαλειοποίηση» ή, σωστότερα, η «οπλοποίηση» (weaponization) του δολαρίου και του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος από τις Ηνωμένες Πολιτείες σε βάρος της Ρωσίας, με τη μορφή της μεγαλύτερης δέσμης οικονομικών κυρώσεων που έχει δει ποτέ ο κόσμος. Κυρώσεων που περιλάμβαναν τον αποκλεισμό των ρωσικών τραπεζών από το σύστημα SWIFT και το πάγωμα περιουσιακών στοιχείων αξίας 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τα συναλλαγματικά αποθεματικά της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας.

 

Η Αμερική φυσικά έκανε επί δεκαετίες το ίδιο στις μικρότερες χώρες που ήθελε να τιμωρήσει για την ανυπακοή τους, από την Κούβα και τη Λιβύη ώς την πρώην Γιουγκοσλαβία και το Ιράν - αλλά ποτέ σε μια τόσο μεγάλη και σημαντική για τις παγκόσμιες αγορές οικονομία, όπως η Ρωσία, ή, πολύ περισσότερο, τη σύμμαχό της Κίνα. Ετσι, ξαφνικά δεκάδες χώρες συνειδητοποίησαν πως μπορεί να είναι οι επόμενοι στόχοι του «δολαριακού συστήματος» και του αφανούς νομισματικού πόλεμου που συνήθως προηγείται των πολεμικών συγκρούσεων: αυτός ο βαθύτερος, συχνά ανομολόγητος φόβος είναι ο πραγματικός εμβρυουλκός του νέου συστήματος, ο επιταχυντής των εξελίξεων ακόμη και για κράτη με παραδοσιακά στενές σχέσεις με την ηγεμονική Αμερική, όπως π.χ. η Τουρκία, η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία.

 

Αντί επιλόγου, δύο παρατηρήσεις: πρώτον, δεν είναι τυχαίο ότι επικεφαλής της Αναπτυξιακής Τράπεζας των BRICS έχει τοποθετηθεί η πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας, η Ντίλμα Ρούσεφ, που όπως θυμάστε ανατράπηκε με κοινοβουλευτικό πραξικόπημα από τους ίδιους φιλοαμερικανικούς κύκλους που φυλάκισαν άδικα τον Λούλα και στη συνέχεια έσπρωξαν στην εξουσία τον φασίστα Μπολσονάρο... Και δεύτερον, αξίζει να σημειωθεί ότι η μεγαλύτερη ώς τώρα στιγμή των BRICS έρχεται σε αφρικανικό έδαφος, την ώρα που σχεδόν ολόκληρη η παραδοσιακή ζώνη επιρροής της Γαλλίας στη ζώνη Σαχέλ της υποσαχάριας Αφρικής, με τελευταίο παράδειγμα τον πλούσιο σε ουράνιο και χρυσάφι αλλά πάμφτωχο Νίγηρα, έχει εξεγερθεί ενάντια στους Ευρωπαίους νεο-αποικιοκράτες.

 

Επειδή, μάλιστα, πολλοί δυτικοί Φαρισαίοι και υποκριτές παρουσιάζουν τον αφρικανικό ξεσηκωμό, αλλά και γενικότερα τον ακήρυχτο πόλεμο μεταξύ Βορρά και Νότου, σαν μια δήθεν μάχη ανάμεσα σε καλούς και φωτισμένους (φιλοδυτικούς, εννοείται) «δημοκράτες» και κακούς, αιμοχαρείς πραξικοπηματίες, αξίζει να ρίξετε μια ματιά στις τελευταίες αποκαλύψεις του αμερικανικού ερευνητικού ιστότοπου Intercept για το πώς η Ουάσινγκτον... παρήγγειλε πέρσι στους Πακιστανούς χουνταίους την ανατροπή του εκλεγμένου, δημοφιλέστατου και φυλακισμένου σήμερα ηγέτη της χώρας Ιμράν Καν, επειδή τόλμησε να επισκεφτεί τη Μόσχα! Ετσι, για να δείτε πώς στήνονται τα «σωστά» πραξικοπήματα.