ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΠΑΣΧΑΛΕΡΗΣ (1932-2023)
Του Φιλοκτήμονα Χ. Φάκα
Το περασμένο καλοκαίρι, όταν ο καύσωνας είχε φθάσει στο
αποκορύφωμά του, κοιμήθη¬κε ο εν Χριστώ αδελφός Θεόφιλος Πασχαλέρης, φιλόλογος
- τέως Λυκειάρχης, φίλος και συνεργάτης του περιοδικού αυτού. Διετέλεσε
παλαιότερα μέλος της συντακτικής επιτροπής του και επιμελείτο για ένα χρονικό
διά¬στημα τις εκκλησιαστικές του ειδήσεις.
Άνηκε στη γενιά του 1930· στη γενιά πού αντιμετώπισε
τρομερές δοκιμασίες κατά τη διάρκεια του Β' παγκοσμίου πολέμου με την τριπλή
κατοχή της πατρίδος μας από τούς Βουλγάρους, 'Ιταλούς και Γερμανούς και κατά
τον ακολουθήσαντα εμφύλιο σπαραγμό μας. Κι όταν, μετά από ηρωικούς αγώνες και
αμέ¬τρητες θυσίες, ανακτήσαμε τη λευτεριά μας, έληξε δε και ο εμφύλιος πόλεμος
και άρχισε δειλά-δειλά η κρατική μας ανασυγκρότηση, τότε διατυπώθηκε από τους
πνευματικούς ταγούς της «Χριστιανικής Κίνησης» το σύνθημα: «για μια καινούρια
Ελλάδα». Στο πλαί¬σιο της υλοποιήσεως του συνθήματος αυτού προτρέπονταν οι
απόφοιτοι του εξατάξιου Γυμνασίου να σπουδάσουν στις πανεπιστημιακές
καθηγητικές σχολές ή στις παιδαγω¬γικές ακαδημίες, προκειμένου αργότερα να
στελεχώσουν, ως εκπαιδευτικοί, τα σχολεία της υπαίθρου και να συμβάλουν στην
τό¬νωση του πατριωτικού φρονήματος και τη βελτίωση του μορφωτικού επιπέδου των
κα¬τοίκων της. Επηρεασμένος ίσως ο Θεόφιλος Πασχαλέρης απ' αυτό το κλίμα που
είχε δια-μορφωθεί, σπουδάζει στη φιλοσοφική σχολή του Αριστοτελείου
Πανεπιστημίου Θεσσαλο¬νίκης και μετά την αποφοίτησή του απ’ αυτή και την
εκπλήρωση των στρατιωτικών του υποχρεώσεων διορίζεται ως φιλόλογος κα¬θηγητής
στην Μέση 'Εκπαίδευση.
Πρωτοσυνεργαστήκαμε στο Ά Λύκειο Σερ¬ρών ως συνάδελφοι.
Εξετίμησα από τότε το ήθος του και τη φιλολογική του συγκρότη¬ση. Δίδασκε
πάντοτε σχεδόν το μάθημα των αρχαίων και νέων ελληνικών στους μαθητές τής
τελευταίας τάξεως του Λυκείου. Τον σα¬γήνευαν οι πλατωνικοί διάλογοι, ιδιαίτερα
ό Φαίδων και οι αρχαίες ελληνικές τραγωδίες, ιδιαίτερα ή Αντιγόνη του Σοφοκλή.
Ή ευρεία ενασχόλησή του με τη μελέτη της αρχαίας
ελληνικής γραμματείας και η βίωση της ορθόδοξης χριστιανικής πνευματικότη¬τας,
σέ συνδυασμό με την οικογενειακή του παράδοση, συνετέλεσαν στη διαμόρφωση τής
προσωπικότητας έτσι, ώστε να διακατέ¬χεται από ιεραποστολικό ζήλο στην άσκηση
του εκπαιδευτικού του λειτουργήματος.
Ο Θεόφιλος, ως εκπαιδευτικός λειτουρ¬γός, δεν ήταν ένας
απλός μεταφορέας και πάροδος γνώσεων στους μαθητές. Βίωνε κυ¬ριολεκτικά το
μορφωτικό αγαθό που δίδα-σκε, όπως ο ηθοποιός πού ερμηνεύει σωστά το ρόλο που
υποδύεται. Σμίλευε τις ψυχές των μαθητών ως τα κατάβαθα της ύπαρξής τους
χρησιμοποιώντας ως σμίλη Χριστό και Ελλάδα. Φαίνεται μέσα του ηχούσαν τα λόγια
του Κωστή Παλαμά:
Σμίλεψε πάλι, δάσκαλε, ψυχές! Κι ό,τι σ' από μείνε ακόμη
στη ζωή σου, Μην τ' αρνηθείς! Θυσίασέ το ως τη στερνή πνοή σου! Χτίσ’ το
παλάτι, δάσκαλε σοφέ!
Κι αν λίγη δύναμη μες στο κορμί σου μένει, Μην
κουρασθείς. Ειν’ η ψυχή σου ατσαλωμένη. Θέμελα βάλε τώρα πιο βαθιά, ο πόλεμος
να μην μπορεί να τα γκρεμίσει.
Σκάψε βαθιά. Τι κι αν πολλοί σ' έχουνε λησμονήσει; Θα
θυμηθούνε κάποτε κι αυτοί Τα βάρη πού κρατάς σαν 'Άτλαντας στην πλάτη. Υπομονή!
Χτίζε, σοφέ, της κοινωνίας το παλάτι!
Η προσφορά του Θεόφιλου δεν περιοριζό¬ταν μόνο στα
Γυμνάσια και Λύκεια της πό-λης και της περιφέρειας Σερρών, στα οποία υπηρέτησε
ως καθηγητής, Γυμνασιάρχης και Λυκειάρχης. Επεκτεινόταν και στον ευρύτερο
κοινωνικό του περίγυρο. Στο πνευματικό συμπόσιο των μαθημάτων κλασσικής
παιδεί¬ας συμμετείχε από την αρχή με πολλές ειση¬γήσεις εξαιρετικά
ενδιαφέρουσες και άκρως επωφελείς. Ήταν μέλος και συνεργάτης του συλλόγου της
Χριστιανικής Εστίας Σερρών και τακτικό μέλος του κύκλου επιστημόνων μελέτης
Αγίας Γραφής. Ασχολήθηκε και με το συνδικαλισμό των καθηγητών Μ.Ε. του νομού
Σερρών, πριν από τη δικτατορία τής χούντας, τότε που ο συνδικαλισμός ήταν
ακομμάτιστος και αποτελούσε όντως το βά¬θρο της δημοκρατίας. Διετέλεσε μάλιστα
κά¬ποτε και πρόεδρος της ΕΛΜΕ νομού Σερρών.
Ο Θεός αξίωσε τον Θεόφιλο και την πανάξια σύζυγο του
Αθηνά, φιλόλογο, να αποκτήσουν μια ευλογημένη οικογένεια με τρία παιδιά και
τρία εγγόνια, μία πραγματική κατ' οίκον εκκλησία. Οι ίδιοι αποτελούσαν
παρά¬δειγμα προς μίμηση με την εν γένει συμπε¬ριφορά τους, με τη θερμή και
ζέουσα πίστη τους στον Τριαδικό Θεό, με τη σεμνότητά τους, την αποφυγή
επιδείξεως γνώσεων, περιαυτολογίας, αυτοπροβολής, κατάκρισης και καταλαλιάς και
γενικά με την ανθρωπιά τους.
Να ’ναι αναπαυμένοι αμφότεροι στη μετα¬θανάτια βιοτή
τους.
ΥΓ: Από την εισήγηση του κ. Φάκα σε μάθημα Κλασσικής
Παιδείας αφιερωμένο στον αείμνηστο Θεόφιλο Πασχαλέρη .