Φρένο στην κατάχρηση των κατασκοπευτικών λογισμικών από τις κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης ζητά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Σύμφωνα με έγγραφο που είδε το Politico, η Κομισιόν τονίζει πως οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν μπορούν να επικαλούνται την εθνική ασφάλεια ως λευκή επιταγή για να δικαιολογήσουν τη χρήση κατασκοπευτικών λογισμικών.
Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, το συγκεκριμένο έγγραφο αποτελεί απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε σχετική έκθεση της εξεταστικής επιτροπής PEGA που είχε συσταθεί στο Ευρωκοινοβούλιο και η οποία ερευνούσε υποθέσεις χρήσης spyware σε κράτη μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας.
«Στην Ισπανία, τουλάχιστον 65 Καταλανοί αυτονομιστές πολιτικοί έχουν γίνει στόχοι κατασκοπευτικού λογισμικού» σημειώνει το δημοσίευμα. «Στην Ελλάδα, ξέσπασε σκάνδαλο όταν η κυβέρνηση παραδέχτηκε ότι είχε παρακολουθήσει το τηλέφωνο ενός ηγέτη της αντιπολίτευσης. Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις στην Πολωνία και την Ουγγαρία όπου το κατασκοπευτικό λογισμικό χρησιμοποιήθηκε εναντίον ακτιβιστών και δημοσιογράφων», συνεχίζει.
Πρόκειται ουσιαστικά για την πρώτη φορά που η Επιτροπή παίρνει θέση για τη χρήση κατασκοπευτικών λογισμικών, όπως το Pegasus και το Predator. Σύμφωνα με το Politico, η απάντηση είχε προγραμματιστεί να δημοσιευθεί τον Ιούνιο, ωστόσο έχει καθυστερήσει.
«Όταν υπόκειται στις κατάλληλες προϋποθέσεις και διασφαλίσεις, η χρήση λογισμικού παρακολούθησης από τις αρχές εθνικής ασφάλειας ή επιβολής του νόμου μπορεί να χρησιμεύσει για την προστασία σημαντικών στόχων γενικού δημόσιου συμφέροντος σε μια δημοκρατική κοινωνία», αναφέρεται από τη μια στο έγγραφο.
Ωστόσο, επισημαίνεται πως «η ακατάλληλη χρήση του μπορεί να υπονομεύσει ή ακόμη και να καταστρέψει την εύρυθμη λειτουργία των δημοκρατικών διαδικασιών υπό τον μανδύα της υπεράσπισής τους… το παρεμβατικό λογισμικό παρακολούθησης οδηγεί σε σοβαρή παρέμβαση στα θεμελιώδη δικαιώματα και, ως εκ τούτου, πρέπει να ελέγχεται αυστηρά».
«Το γεγονός και μόνο ότι διακυβεύεται η εθνική ασφάλεια δεν καθιστά το δίκαιο της ΕΕ ανεφάρμοστο», επισημαίνεται επίσης.
Σύμφωνα με το προσχέδιο που είδε το Politico, η Κομισιόν προτείνει κάποιες «ελάχιστες εγγυήσεις και προϋποθέσεις» που θα πρέπει να εφαρμόζονται «ανεξάρτητα από τον σκοπό της παρακολούθησης».
Αυτές περιλαμβάνουν τη διασφάλιση της εκ των προτέρων έγκρισης της παρακολούθησης από δικαστήριο ή ανεξάρτητο φορέα και τον αποκλεισμό της χρήσης κατασκοπευτικού λογισμικού σε δημοσιογράφους και άλλους. Θα απαιτεί επίσης ελέγχους σχετικά με το ποια δεδομένα υποβάλλονται σε επεξεργασία και ότι εξακολουθεί να υπάρχει έγκυρος λόγος για την παρακολούθηση. Προτείνει επίσης την ενημέρωση των ατόμων που βρίσκονταν υπό παρακολούθηση.
«Αναμφισβήτητα, ένα από τα σημαντικότερα δικαιώματα των ατόμων είναι το δικαίωμα να ενημερώνονται ότι υπόκεινται στη χρήση λογισμικού παρακολούθησης μόλις παρέλθει η απειλή που προκάλεσε τη χρήση του», αναφέρεται.
Η Επιτροπή υποστηρίζει επιπλέον ότι η χρήση του spyware για την επιβολή του νόμου θα πρέπει να περιορίζεται σε σοβαρά εγκλήματα όπως η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών, η δολοφονία, το ξέπλυμα χρήματος, η διακίνηση ναρκωτικών και η διαφθορά. Οι κυβερνήσεις δηλαδή δεν μπορούν να «διαστρεβλώνουν» την έννοια του σοβαρού εγκλήματος για να παρεκκλίνουν από το δίκαιο της ΕΕ.
«Το πεδίο εφαρμογής των απαιτήσεων σχετικά με τη διατήρηση της εθνικής ασφάλειας δεν μπορεί να καθορίζεται μονομερώς από κάθε κράτος μέλος, χωρίς κανέναν έλεγχο από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ», αναφέρεται στο έγγραφο.
Υπενθυμίζεται πως η εθνική ασφάλεια έχει χρησιμοποιηθεί ως κύρια δικαιολογία από κυβερνήσεις της ΕΕ που χρησιμοποίησαν κατασκοπευτικό λογισμικό για τη συλλογή πληροφοριών από τηλέφωνα και άλλες συσκευές που ανήκουν σε δικηγόρους, δημοσιογράφους, ακόμη και πολιτικούς της αντιπολίτευσης.