Νικόλ Λειβαδάρη
Είτε ως σημείο καμπής στην σύγκρουση της Μέσης Ανατολής, είτε ως πρόδρομος ενός απρόβλεπτου ολοκληρωτικού πολέμου, η επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ γίνεται ήδη gamechanger σε έναν άλλον, παρατεταμένο πόλεμο – τον πόλεμο του γεωπολιτικού ρίσκου στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Και το μεγάλο και κρίσιμο ερώτημα είναι εάν μπορεί να τροφοδοτήσει μια νέα, παγκόσμια ενεργειακή κρίση μέσα από την εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου.
Οι «Κασσάνδρες» των αγορών σπεύδουν ήδη να απαντήσουν «ναι» και προδικάζουν άνοδο της τιμής του αργού πετρελαίου στα 100 δολάρια το βαρέλι από την ζώνη των 75 δολαρίων στην οποία κινείται σήμερα. Οι περισσότεροι αναλυτές ωστόσο κρατούν στάση αναμονής και συναρτούν τις εξελίξεις στο ενεργειακό μέτωπο με εύρος και την ένταση των αντιποίνων του Ισραήλ κατά της Τεχεράνης.
Το βέβαιο είναι πως τα δεδομένα έχουν αλλάξει – όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει το CNBC, παίρνει τέλος η περίοδος της παρατεταμένης «γεωπολιτικής κόπωσης» στις αγορές, κατά την οποία λίγο ως πολύ οι επενδυτές είχαν εθιστεί να παρακάμπτουν τον ενεργειακό κίνδυνο που εξέπεμπαν οι παράλληλοι πόλεμοι σε Μέση Ανατολή και Ουκρανία. Τώρα πια, προεξοφλείται πως η περιφερειακή σύγκρουση στην Μέση Ανατολή θα επηρεάσει οπωσδήποτε την προσφορά και τις τιμές του πετρελαίου και το ζητούμενο είναι σε ποιον βαθμό.
Σύμφωνα με την έγκυρη αμερικανική ιστοσελίδα Axios ένα από τα επικρατέστερα σενάρια για τα αντίποινα του Ισραήλ είναι να χτυπήσει τις πετρελαϊκές υποδομές και εγκαταστάσεις του Ιράν. Εάν συμβεί αυτό οι αναλυτές του Bloomberg εκτιμούν πως η τιμή του πετρελαίου θα ανέβει περίπου κατά 13 δολάρια το βαρέλι προσεγγίζοντας την ζώνη των 90 δολαρίων. Εάν η απάντηση του Ισραήλ και της Δύσης στην Τεχεράνη είναι ήπια, π.χ. με την επιβολή νέων κυρώσεων, η άνοδος της τιμής του αργού υπολογίζεται στα 7 δολάρια σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα. Εάν όμως ο πόλεμος των αντιποίνων ξεφύγει και η σύγκρουση οδηγήσει σε κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ τότε εκτιμάται πως το αργό μπορεί να εκτιναχθεί ακόμη και κατά 28 δολάρια το βαρέλι προσεγγίζοντας τα 100 δολάρια.
Στα 87 δολάρια το βαρέλι βλέπει την τιμή του πετρελαίου και το βασικό σενάριο της ελβετικής UBS – ένα σενάριο που περιλαμβάνει μεν κλιμάκωση της σύγκρουσης αλλά και αποτροπή ολοκληρωτικού πολέμου.
Χθες η διεθνής τιμή του αργού πετρελαίου μπρεντ ανέβηκε σχεδόν 3,5% φθάνοντας στα 76 δολάρια και στο υψηλότερο επίπεδο του τελευταίου μήνα, ενώ ήδη είχε ανέβει κατά 2,5% την Τρίτη.
Η μεγαλύτερη ανησυχία εστιάζει στην διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας των Στενών του Ορμούζ απ’ όπου διακινείται σχεδόν όλος ο όγκος του πετρελαίου που παράγουν οι χώρες του Περσικού Κόλπου.
Το Ιράν από μόνο του δίνει το 4% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου, η μακρά περίοδος των δυτικών κυρώσεων όμως έχει περιορίσει σχετικά το αποτύπωμά του στο συνολικό ισοζύγιο. Τον περασμένο Αύγουστο η Τεχεράνη έφθασε στο μάξιμουμ της παραγωγής της για την τελευταία εξαετία, στα 3,7 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως.
Οι παράγοντες όμως που θα καθορίσουν τις ενεργειακές τάσεις είναι πολλοί και σύνθετοι και όλα θα εξαρτηθούν εν τέλει από το εύρος που θα πάρει η πολεμική αναμέτρηση. «Μία μείζονα κλιμάκωση εμπεριέχει την απειλή να βάλει στον πόλεμο τις Ηνωμένες Πολιτείες», επισημαίνει σε χθεσινή της ανάλυση η Capital Economics.
«Το Ιράν δίνει το 4% της παγκόσμιας παραγωγής», προσθέτει, «όμως, εάν οι πετρελαϊκές υποδομές της Τεχεράνης βγουν εκτός παιχνιδιού, μια σημαντική και καθοριστική παράμετρος είναι το τί θα κάνει η Σαουδική Αραβία: Εάν θα αυξήσει ή όχι την δική της παραγωγή».