Μόνικα Αρτινού
Για χρόνια, το πρόγραμμα «Χρυσή Βίζα», που θεσπίστηκε το 2013 από την κυβέρνηση Ραχόι στην Ισπανία, σε μια προσπάθεια να φέρει κεφάλαια κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, προσέλκυσε ξένους επενδυτές που αγόραζαν ακίνητα αξίας άνω των 500.000 ευρώ, λαμβάνοντας σε αντάλλαγμα άδεια παραμονής.
Αυτή η πολιτική, ωστόσο, είχε ως αποτέλεσμα την εκτόξευση
των τιμών των ακινήτων και την επιδείνωση της κρίσης στέγασης σε πολλές
ισπανικές πόλεις. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του υπουργείου Στέγασης, οι
τιμές των ενοικίων έχουν διπλασιαστεί στη Μαδρίτη και έχουν αυξηθεί κατά 65%
στη Βαρκελώνη την τελευταία δεκαετία.
Η κατάσταση οδήγησε σε έντονες αντιδράσεις από τους
Ισπανούς πολίτες, με μεγάλες διαμαρτυρίες να λαμβάνουν χώρα, υπογραμμίζοντας
την ανάγκη το ζήτημα της στέγασης να μην αντιμετωπίζεται ως πεδίο επενδύσεων,
αλλά ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα.
Στις 13 Οκτωβρίου, περίπου 150.000 άνθρωποι διαδήλωσαν
στη Μαδρίτη, απαιτώντας να σταματήσει η στέγαση να θεωρείται επενδυτικό προϊόν.
Οι διαδηλωτές φώναξαν: «Τα σπίτια δεν είναι για πώληση, είναι για να ζούμε».
Η υπουργός Στέγασης, Ισαμπέλ Ροντρίγκεθ, δήλωσε: «Η
στέγαση πρέπει να είναι δικαίωμα και όχι αντικείμενο κερδοσκοπίας».
Αυτό αποδεικνύεται από την αύξηση των αιτήσεων και την
αυξημένη ζήτηση σε εταιρείες εκμετάλλευσης ακινήτων, όπως η Eticasa, που
ειδικεύεται στην εξυπηρέτηση Κινέζων αγοραστών. Η Chen Tianchi, διευθύντρια του
γραφείου της εταιρείας στη Βαρκελώνη, περιγράφει την κατάσταση: οι Κινέζοι
πελάτες συχνά αγοράζουν ακίνητα μέσω βιντεοκλήσης, χωρίς καν να επισκεφθούν την
Ισπανία, επιλέγοντας μάλιστα αρκετά διαμερίσματα ώστε να φτάσουν το απαραίτητο
ποσό των 500.000 ευρώ . Η διαδικασία, όπως επισημαίνει, διαρκεί περίπου δύο
μήνες και προσφέρει μια απλή νόμιμη οδό για την εξασφάλιση άδειας παραμονής
τριών ετών, με δυνατότητα ανανέωσης.
Το φαινόμενο δεν περιορίζεται μόνο σε Κινέζους και
Ρώσους. Μεξικάνοι, για παράδειγμα, όπως αναφέρει η Patricia Garcia-Martin
Blanco από την Nolab, βλέπουν το πρόγραμμα ως μια “ασφάλεια” σε περίπτωση
οικονομικής αστάθειας στην πατρίδα τους.
Η υψηλή ζήτηση στις Βαλεαρίδες Νήσους, τη Μαρμπέγια και
τη Βαρκελώνη καταδεικνύει την πραγματική κλίμακα του προβλήματος. Σύμφωνα με τα
στοιχεία του Υπουργείου Στέγασης, πάνω από 14.500 “χρυσές βίζες” έχουν εκδοθεί
από το 2013, ενώ η αύξηση των αιτήσεων τα τελευταία δύο χρόνια έχει εκτοξευτεί.
Η απόφαση της κυβέρνησης Σάντσεθ να καταργήσει το
πρόγραμμα προκάλεσε μια κούρσα ταχύτητας για την εξασφάλιση της “τελευταίας
ευκαιρίας” από πλούσιους επενδυτές. Αναταραχή στην αγορά ακινήτων και τους
επενδυτές, αλλά ικανοποίηση στους κατοίκους.
Σύμφωνα με ειδικούς, η κατάργηση της «χρυσής βίζας» θα
έχει θετικές επιπτώσεις στη στέγαση, εφόσον μειώσει τη ζήτηση από ξένους
επενδυτές και επιτρέψει στους ντόπιους να έχουν πρόσβαση σε πιο προσιτές
κατοικίες. Ωστόσο, υπάρχει ανησυχία ότι η βιασύνη των επενδυτών να αποκτήσουν
άδειες θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια προσωρινή αύξηση των τιμών.
Πολλοί ξένοι επενδυτές, κυρίως από την Κίνα, τη Ρωσία και
το Μεξικό, σπεύδουν να ολοκληρώσουν τις αγορές τους πριν από την εφαρμογή της
νέας νομοθεσίας. Ο διευθυντής του γραφείου ακινήτων Eticasa στη Βαρκελώνη,
αναφέρει: «Οι πελάτες μας είναι σε πανικό. Πολλοί θέλουν να αποκτήσουν τη
«χρυσή βίζα» πριν είναι πολύ αργά».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ήδη το 2019, είχε εκφράσει ανησυχίες
για το πρόγραμμα, σημειώνοντας κίνδυνους για την ασφάλεια, το ξέπλυμα χρήματος
και την φοροδιαφυγή.
Η Πορτογαλία και η Ιρλανδία έχουν ήδη καταργήσει
αντίστοιχα προγράμματα, ενώ η Ελλάδα έχει επιβάλλει περιορισμούς.
Η κατάργηση της «χρυσής βίζας» είναι μόνο η αρχή ενός
μεγαλύτερου διαλόγου γύρω από την κατοικία και την πρόσβαση στη στέγαση στην
Ισπανία.