Άννα Βίγκα
Ένα σημαντικό βήμα στη μάχη κατά του καρκίνου φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα νέο κλινικό πρόγραμμα στη Βρετανία το οποίο υπόσχεται να αλλάξει τον τρόπο αντιμετώπισης της νόσου. Το πρόγραμμα “Manifest”, μια μεγάλης κλίμακας κλινική μελέτη στοχεύει να φέρει την επανάσταση στην ανοσοθεραπεία μέσα από τη συλλογή και ανάλυση δεδομένων σε πραγματικό χρόνο από 3.000 ασθενείς.
Τι είναι το πρόγραμμα “Manifest”
Το πρόγραμμα αυτό, με προϋπολογισμό 9 εκατομμυρίων λιρών, είναι μια σύμπραξη του Ινστιτούτου Francis Crick, φιλανθρωπικών οργανισμών, εταιρειών βιοεπιστημών και πέντε κέντρων του Εθνικού Συστήματος Υγείας της Βρετανίας. Στόχος είναι η αξιολόγηση νέων ανοσοθεραπευτικών θεραπειών και η έρευνα για νέους τρόπους διάγνωσης του καρκίνου μέσω βιοδεικτών. Οι βιοδείκτες —γονίδια, πρωτεΐνες ή μόρια που σχετίζονται με την παρουσία του καρκίνου— μπορούν να αποτελέσουν έναν κρίσιμο παράγοντα για την επιτυχία των θεραπειών. Με τη συγκέντρωση δεδομένων από δείγματα αίματος και όγκων, οι επιστήμονες θα μπορούσαν να υποδείξουν αν κάποιος έχει έναν μη ανιχνευμένο καρκίνο ή αν η ασθένεια μπορεί να επιστρέψει.
Ανοσοθεραπεία: Η υπόσχεση και οι προκλήσεις
Η ανοσοθεραπεία, σε αντίθεση με τις παραδοσιακές μεθόδους (χειρουργική, ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία), διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε εκείνο να στοχεύσει τους όγκους. Έχει αναδειχθεί σε μια από τις πιο υποσχόμενες θεραπείες, σε περιπτώσεις όπως για παράδειγμα το μελάνωμα. Εκεί που κάποτε η επιβίωση ασθενών με προχωρημένο μελάνωμα ήταν μόλις έξι μήνες, σήμερα το 50% των καρκινοπαθών που υποβάλλονται σε ανοσοθεραπεία ζουν για πάνω από δέκα χρόνια.
Ωστόσο, όπως δήλωσε στον Guardian η επικεφαλής του προγράμματος και καθηγήτρια ογκολογίας Samra Turajlic, υπάρχουν μεγάλες προκλήσεις. Η ανοσοθεραπεία δεν λειτουργεί πάντα σε όλους τους ασθενείς και δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποιοι από αυτούς θα ωφεληθούν πραγματικά και ποιοι θα έχουν απλώς παρενέργειες. Οι μελέτες ανοσοθεραπειών συνήθως διεξάγονται σε περιορισμένη κλίμακα, αφήνοντας τους γιατρούς αβέβαιους για την αποτελεσματικότητά τους σε διαφορετικούς ασθενείς.
Η δύναμη των βιοδεικτών
Οι ανοσοθεραπείες μέχρι στιγμής λειτουργούν κατά ορισμένων τύπων καρκίνου. Το πρόγραμμα Manifest θα επικεντρωθεί σε τέσσερις: το μελάνωμα, τον καρκίνο των νεφρών, τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης και τον τριπλοαρνητικό καρκίνο του μαστού. Το «κλειδί» για την κατανόηση της απόκρισης κάθε ασθενούς στη θεραπεία αποτελούν οι βιοδείκτες. Όπως επισημαίνει η Turajlic, «ένας μόνος βιοδείκτης δεν αρκεί για να δώσει μια πλήρη εικόνα, καθώς η αλληλεπίδραση μεταξύ καρκίνου και ανοσοποιητικού είναι εξαιρετικά πολύπλοκη».
“Το πρόγραμμα θα πάρει έναν πολύ μεγάλο αριθμό μετρήσεων από καρκινικά κύτταρα, αίμα και από το μικροβίωμα ασθενών, και θα τα συνδυάσουμε σε μια εξέταση με στόχο να βρεθούν οι συνδυασμοί βιοδεικτών που προβλέπουν καλύτερα την πορεία της ασθένειας. Αυτό δεν είναι κάτι που έχει γίνει σε κλίμακα στο παρελθόν”, είπε.
Νέοι δρόμοι για την ιατρική και την οικονομία στη Βρετανία
Το πρόγραμμα “Manifest” εντάσσεται σε ένα ευρύτερο επενδυτικό πλάνο της Βρετανίας, ύψους 118 εκατομμυρίων λιρών, που στοχεύει στη δημιουργία πέντε νέων τεχνολογικών κόμβων. Εκτός από την έρευνα για καρκίνο, οι νέοι κόμβοι θα αναπτύξουν καινοτομίες όπως σαρωτές χαμηλού κόστους, διάγνωση καρκίνου με τεχνητή νοημοσύνη και μικροδοσολογικές δοκιμές φαρμάκων.
Ο Υπουργός Επιστημών και Τεχνολογίας του Ηνωμένου Βασιλείου, Πίτερ Κάιλ, εξέφρασε την αισιοδοξία του για τις εξελίξεις: «Αυτές οι καινοτομίες όχι μόνο μπορούν να προσφέρουν ελπίδα στους ασθενείς με καρκίνο, αλλά και να βοηθήσουν το Εθνικό Σύστημα Υγείας να αντιμετωπίσει τις πιέσεις που βιώνει».
Ο Wes Streeting, Υπουργός Υγείας και Κοινωνικής Φροντίδας και επιζών του καρκίνου, τονίζει τη σημασία της επένδυσης: «Η έγκαιρη διάγνωση και οι νέες θεραπείες είναι ζωτικής σημασίας. Αυτή η πρωτοβουλία όχι μόνο θα σώσει ζωές, αλλά και θα ενισχύσει τη θέση της Βρετανίας ως ηγέτιδας δύναμης στη βιοεπιστήμη».
Με τη συνεισφορά χιλιάδων ασθενών και τη συνεργασία φορέων, το πρόγραμμα “Manifest” μπορεί να ανοίξει το δρόμο για εξατομικευμένες θεραπείες που ανταποκρίνονται στις ανάγκες κάθε ασθενούς, μεγιστοποιώντας τα αποτελέσματα και ελαχιστοποιώντας τις παρενέργειες.