Αντώνης Ελευθεριάδης
Νεόπλουτος, -η, -ο : που έχει αποκτήσει πρόσφατα μεγάλη περιουσία (μειωτικό) που απόκτησε σε σύντομο διάστημα σημαντικό πλούτο και ανέβηκε κοινωνικά, χωρίς να αποκτήσει παράλληλα και τους τρόπους συμπεριφοράς της «ανώτερης» κοινωνικά τάξης
Νεόπτωχος -η -ο: που πρόσφατα, ξαφνικά και παρ’ ελπίδα
έγινε φτωχός
Η Wikipedia μας παραθέτει αυτές τις ετυμολογίες για τις
νέες απότομες αλλαγές πλούτου. Στην Ελλάδα την μεν πρώτη την ζήσαμε κατά κόρον
στην δεκαετία του 2000, όπου πολλοί πίστευαν ότι ήταν νεόπλουτοι, αλλά επί της
ουσίας βασιζόντουσαν σε δανεικό χρόνο και χρήμα.
Τη δε δεύτερη κατηγορία την ζούμε διαρκώς. Σε μια
κοινωνία που το ένα τρίτο της σχεδόν βρίσκεται στα όρια της φτώχειας
εντοπίζουμε επίσης και μια κατηγορία που ένας φίλος εύστοχα οριοθετεί ως κρυφή
φτώχεια. Ενδεχομένως η κατάσταση τους να μην είναι απαραίτητα καινούργια, αλλά
σίγουρα δεν είναι μια κατάσταση την οποία έχουν αποδεχτεί καθότι ζουν σε
φαινομενικά εύπορες περιοχές. Προσπαθούν να κρύβουν την κατάσταση τους πάση
θυσία, ακόμα και από οικογένεια, φίλους και συγγενείς. Στην μνημονιακή δεκαετία
το οικονομικό πρόβλημα ήταν ο κανόνας, πλέον έχει γίνει ξανά ταμπού.
Το ένα τρίτο της κοινωνίας διάγει αξιοπρεπή βίο και έτσι
αδυνατεί να αποδεχτεί ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει αφήσει πίσω ένα τεράστιο
κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας. Ο πληθωρισμός και το στεγαστικό ζήτημα πλήττει
προφανώς το σύνολο, αλλά όχι ισοβαρώς. Σε μια οικογένεια που το εισόδημα της
υπερβαίνει τα 40.000 ετησίως η ακρίβεια αποτελεί κυρίαρχη, αλλά υποφερτή
καθημερινότητα. Στους υπολοίπους ζητείται να θυσιάσουν ένα κομμάτι του εαυτού
τους. Ο πολιτισμός υποφέρει. Τα γήπεδα αδειάζουν. Τα μαγαζιά εστίασης και ένδυσης
βλέπουν τους τζίρους να αυξάνονται μόνο από τον τουρισμό, που προσφέρει σανίδα
σωτηρίας. Αντιθέτως οι εταιρείες ενέργειας, τα σουπερμάρκετ και οι τράπεζες
κερδοσκοπούν. Ο χειμώνας έρχεται και αν είναι βαρύς θα είναι τρομερά δύσκολος
για πολλά νοικοκυριά.
«Αυτό που μας εκπλήσσει περισσότερο είναι ότι ούτε η
ισχύς της αγοράς εργασίας ούτε η συνολική επέκταση της οικονομίας έχουν ολοένα
και θετικότερο αντίκτυπο στους καταναλωτές. Αντιθέτως, τα ελληνικά νοικοκυριά
δεν αναφέρουν καμία βελτίωση του πληθωρισμού, μειωμένες προσδοκίες για τις
προοπτικές της οικονομίας και εύθραυστες προσδοκίες για δαπάνες και
αποταμιεύσεις» αναφέρει ο επενδυτικός οίκος Wood.
Μετασχηματισμός του παραγωγικού μοντέλου δεν υφίσταται
και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το αποτυπώνει. Το μέρισμά της ανάπτυξης
και του Ταμείου Ανάκαμψης κατευθύνεται σε λίγα συγκεκριμένα χέρια. Η
γεωπολιτική αναταραχή δεν προμηνύει καλύτερες μέρες. Ο θυμός πριν υπόκωφος,
πλέον ένα συνεχιζόμενο βουητό που θα καταλήξει σε κραυγή.
Το πολιτικό σύστημα δεν προσφέρει την εξισορρόπηση που
είναι αναγκαία. Δεν υφίσταται υπέρμαχός των λαϊκών και εργατικών τάξεων. Στις
Η.Π.Α. το Δημοκρατικό κόμμα τρέχει να αγκαλιάσει τα γεράκια της διακυβέρνησης
Bush, παρά να χρησιμοποιήσει την Alexandria Ocasio-Cortez και Bernie Sanders
για να αγγίξει τους αόρατους από το σύστημα. Η ρητορική του εθνικισμού είναι η
μόνη τους διέξοδος. Εμείς για εμάς, μακριά οι ξένοι, το σύστημα μας πολεμάει. Ο
Trump πουλάει ειρήνη και προστατευτισμό στις ανέλπιδες μάζες.
Η αλληλεγγύη ήταν πάντα ένα καταφύγιο. Οι κοινότητες
έβρισκαν τρόπο να προστατεύουν τα αδύναμα μέλη. Στην εποχή του ατομικισμού, δεν
υπάρχουν όμως κοινότητες. Στην εποχή της αποπολιτικοποίησης δεν υπάρχουν
παρατάξεις, μέτωπα και κινήματα, παρά μόνο μουχλιασμένα κόμματα. Προσωπικότητες
που να εμπνέουν βρίσκονται μόνο στις ταινίες κινουμένων σχεδίων και στα πρόσωπα
που έχασαν αγαπημένους και δεν έχουν τίποτα άλλο να χάσουν πια. Η δημοκρατική
παράταξη πρέπει να παλέψει βήμα βήμα, αλλιώς θα χαθεί.
Ο χρόνος είναι πολύτιμος και οι πρωτοβουλίες είναι άμεσα
απαιτητές. Η αξιοπρέπεια είναι ένα είδος που αποτελεί πολυτέλεια, ειδικά στις
κοινωνίες με απαξιωμένους θεσμούς. Αν δεν έχεις να φας θα έρθει και η στιγμή
που θα θυσιάσεις τα πάντα για αυτούς που σημαίνουν τα πάντα για σένα. Η ιστορία
έχει δείξει ότι η ανθρωπότητα μπορεί να γράψει κατάμαυρες σελίδες όπως γράφει
και τώρα στην Μέση Ανατολή.
ΥΓ Το inside story αποκαλύπτει ότι οι Εισαγγελείς που
ερεύνησαν την υπόθεση των παράνομων παρακολουθήσεων μέσω του κατασκοπευτικού
λογισμικού που εμπορεύεται η εταιρεία Intellexa είχαν στα χέρια τους από τις
αρχές του 2023 τα πραγματικά στοιχεία ενός φυσικού προσώπου, που πλήρωσε, μέσω
προπληρωμένης κάρτας στο όνομά του, για την αποστολή των μολυσμένων μηνυμάτων
σε Αντώνη Σαμαρά, Νίκο Ανδρουλάκη, Θανάση Κουκάκη και αρκετά άλλα θύματα.
Δημοκρατία χωρίς θεσμούς παύει να είναι δημοκρατία. Η λειτουργία των θεσμών
αποτελεί ένα είδος ανομολόγητου πλούτου, αλλά και ομολογημένου σύμφωνα με τους
Daron Acemoglu, Simon Johnson and James Robinson που κέρδισαν το φετινό Nobel
οικονομίας.