Τον «κώδωνα του κινδύνου» αναφορικά με την ανθεκτικότητα των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων στο νοσηλευτικά ιδρύματα του ΕΣΥ κρούει το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) μέσω έκθεσης που δημοσίευσε χθες Πέμπτη (21/11). Τα ποσοστά πολυανθεκτικών μικροοργανισμών στην Ελλάδα είναι σημαντικά υψηλότερα από τον μέσο όρο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Σύμφωνα με την έκθεση, η κατάσταση της μικροβιακής
αντοχής στην Ελλάδα εξακολουθεί να προκαλεί μεγάλη ανησυχία, λόγω των υψηλών
επιπέδων πολυανθεκτικών οργανισμών και της συχνής μετάδοσής τους σε
νεοεισαχθέντες ασθενείς.
Τα παραπάνω συμπεράσματα προέκυψαν από την τελευταία
επίσκεψη εμπειρογνωμόνων στη χώρα, η οποία πραγματοποιήθηκε μεταξύ 15 και 19
Απριλίου 2024, κατόπιν αιτήματος των εθνικών αρχών, για να συζητηθούν ζητήματα
μικροβιακής αντοχής (AMR). Αντίστοιχες επισκέψεις του ECDC είχαν γίνει και στο
παρελθόν, συγκεκριμένα το 2007, το 2008 και το 2010, εστιάζοντας στην ίδια
θεματολογία.
ECDC: Μεγάλη η αντοχή στα αντιβιοτικά
Σύμφωνα με τα συστήματα επιτήρησης, καταγράφονται
ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά αντοχής στα αντιβιοτικά τελευταίας γραμμής, τα οποία
είναι κρίσιμα για τη θεραπεία σοβαρών και απειλητικών για τη ζωή λοιμώξεων σε
νοσηλευόμενους ασθενείς.
Στα νοσοκομεία που επισκέφθηκαν οι εμπειρογνώμονες,
εντοπίστηκαν ανησυχητικά σημάδια ανεξέλεγκτης διασποράς πολυανθεκτικών (MDR)
και εκτενώς ανθεκτικών (XDR) βακτηρίων, όπως οι MDR και/ή XDR Klebsiella
pneumoniae, Acinetobacter baumannii και Pseudomonas aeruginosa.
Επιπλέον, αν και το Candida auris εμφανίστηκε πρόσφατα
στα ελληνικά νοσοκομεία, έχει ήδη εξαπλωθεί ταχύτατα, με εκατοντάδες
περιστατικά να έχουν καταγραφεί σε διάστημα μικρότερο των πέντε ετών.
Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, ο μεγάλος αριθμός ασθενών
που έχουν μολυνθεί ή αποικιστεί από πολυανθεκτικούς οργανισμούς απαιτεί την
εντατική εφαρμογή μέτρων πρόληψης και ελέγχου λοιμώξεων (IPC), γεγονός που
επιβαρύνει σημαντικά το υγειονομικό προσωπικό.
Αυτή η υπερφόρτωση οδηγεί σε περαιτέρω μετάδοση των
μικροβίων, θέτοντας σε κίνδυνο την ασφάλεια των ασθενών. Στη χειρότερη
περίπτωση, αυτή η κατάσταση θα μπορούσε να υπονομεύσει τη δυνατότητα των
νοσοκομείων να παρέχουν ποιοτική φροντίδα.
ECDC: Έλλειψη πόρων και επαρκούς στελέχωσης επιδεινώνουν
την κατάσταση
Η μικροβιακή αντοχή έχει ήδη σοβαρές επιπτώσεις στο
ελληνικό σύστημα υγείας, καταναλώνοντας πόρους που θα μπορούσαν να διατεθούν
για τη βελτίωση της στελέχωσης και των μέτρων IPC.
Η έκθεση υπογραμμίζει ότι η έλλειψη επαρκούς στελέχωσης
και πόρων επιδεινώνει περαιτέρω τη μετάδοση πολυανθεκτικών οργανισμών,
δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο όπου η μειωμένη διαθεσιμότητα πόρων οδηγεί σε
αυξημένη εξάπλωση.
Οι λοιμώξεις που προκαλούνται από τέτοιους οργανισμούς
συνδέονται με υψηλότερη νοσηρότητα και θνησιμότητα, ενώ οι παρατεταμένες
νοσηλείες «δεσμεύουν» νοσοκομειακές κλίνες, περιπλέκοντας παράλληλα τη θεραπεία
και την αποκατάσταση των ασθενών.
ECDC: Θετικές οι παρεμβάσεις, δεν επαρκούν όμως
Σύμφωνα πάντως με όσα επισημαίνονται στην έκθεση, από την
προηγούμενη επίσκεψη του ECDC, έχουν εφαρμοστεί διάφορες πολιτικές για τον
έλεγχο της μικροβιακής αντοχής. Σημαντικές πρωτοβουλίες, όπως η χορήγηση
αντιβιοτικών μόνο με ιατρική συνταγή, συνέβαλαν στη σημαντική μείωση της
ανεξέλεγκτης χρήσης αντιβιοτικών.
Επιπλέον, η θεσμοθέτηση ομάδων διαχείρισης
αντιμικροβιακών στα νοσοκομεία δημιούργησε την αναγκαία υποδομή για την
προώθηση της ορθολογικής χρήσης τους.
Ωστόσο, παρά τις πολύτιμες προσπάθειες του αφοσιωμένου
προσωπικού, αυτές οι μεμονωμένες δράσεις δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση της
ευρύτερης κρίσης δημόσιας υγείας που προκαλείται από την AMR.
Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, μόνο μια επείγουσα,
εθνικά συντονισμένη προσπάθεια, με ισχυρή πολιτική δέσμευση, ηγεσία και
συντονισμό, μπορεί να φέρει αποτελέσματα.
Παράλληλα, σύμφωνα με την έκθεση, είναι απαραίτητη η εφαρμογή
άμεσων μέτρων ελέγχου και η εξασφάλιση επαρκούς χρηματοδότησης, ώστε να
αντιμετωπιστεί η κρίση δημόσιας υγείας που προκαλείται από τη μικροβιακή
αντοχή. Διαφορετικά, οι συνέπειες για τους ασθενείς και το σύστημα υγειονομικής
περίθαλψης στην Ελλάδα θα είναι σοβαρές.
ECDC: Τα μεγαλύτερα ποσοστά πολυανθεκτικών
μικροοργανισμών στην ΕΕ
Σύμφωνα με την έκθεση, τα ποσοστά πολυανθεκτικών
μικροοργανισμών στην Ελλάδα είναι σημαντικά υψηλότερα από τον μέσο όρο των
χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ).
Αυτό ισχύει τόσο για όλους τους εξεταζόμενους μικροοργανισμούς όσο και για τους
συνδυασμούς τους, με ιδιαίτερη έμφαση στα κατά Gram αρνητικά βακτήρια.
Το 2022, τα επίπεδα αντοχής στις καρβαπενέμες
(αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία σοβαρών νοσοκομειακών
λοιμώξεων) παρουσίασαν ανησυχητικά υψηλές τιμές: 72% για την Klebsiella
pneumoniae (από 63,9% το 2018), 95,9% για τα είδη Acinetobacter (από 92,4% το
2018), 48,7% για την Pseudomonas aeruginosa (από 37,5% το 2018) και 1,5% για το
E. coli (από 1% το 2018).
Εξίσου υψηλά ποσοστά αντοχής καταγράφηκαν και για τα κατά
Gram θετικά βακτήρια στα νοσοκομεία του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ).