Σε ένα άγριο «μπρα ντε φερ» που απειλεί να δώσει τη χαριστική βολή στην έτσι κι αλλιώς εύθραυστη συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν επιδοθεί οι δύο ισχυρότερες και θεμελιακές οικονομίες της, η Γαλλία και η Γερμανία, στην χειρότερη χρονική στιγμή που θα μπορούσαν να επιλέξουν.
Πράγματι, με τον πόλεμο στην Ουκρανία να μην εξελίσσεται
έτσι όπως θα ήθελε η ΕΕ, με την Μέση Ανατολή να φλέγεται από την συνεχιζόμενη
γενοκτονία στην κατεχόμενη Παλαιστίνη, την ισραηλινή επίθεση στον Λίβανο και
την αναζωπύρωση των συγκρούσεων στην Συρία και όλα αυτά στο φόντο της
επερχόμενης κλιμάκωσης του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ – Κίνας και την παράλληλη
ισχυροποίηση των BRIKS με νέα μέλη – και για «κερασάκι» την πολιτική κρίση και
στην Γερμανία και στην Γαλλία – το Παρίσι και το Βερολίνο, για κάποιον
απροσδιόριστο όγο, θεώρησαν ότι το «τάιμινγκ» είναι το πλέον κατάλληλο για να
ξεκαθαρίσουν τους ανταγωνιστικούς λογαριασμούς τους στο επίπεδο της οικονομίας.
Έτσι, η πρώτη σημαντική πράξη της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν
στη δεύτερη θητεία της ως επικεφαλής της ΕΕ πυροδοτεί ένα σοβαρό γαλλογερμανικό
χάσμα και απειλεί να κλονίσει τα θεμέλια στα οποία βασίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση,
όπως υπογραμμίζει το Politico: Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία,
θυμίζουμε, είναι Γερμανίδα, πέταξε την Πέμπτη στην Ουρουγουάη σε μια προσπάθεια
να σφραγίσει μια εμπορική συμφωνία – ορόσημο της ΕΕ με τη Νότια Αμερική, γνωστή
και ως συμφωνία Mercosur, την οποία το Βερολίνο επιθυμεί απεγνωσμένα και η
Γαλλία μισεί.
«Η γραμμή τερματισμού της συμφωνίας ΕΕ – Mercosur είναι
ορατή. Ας εργαστούμε, ας τη διασχίσουμε. Η μεγαλύτερη εμπορική και επενδυτική
εταιρική σχέση που έχει δει ποτέ ο κόσμος. Και οι δύο περιοχές θα ωφεληθούν»,
δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν με ανάρτησή της στο X.
Πανηγυρισμοί στο Βερολίνο, στα «κάγκελα» το Παρίσι
Για τους Γερμανούς, αυτά είναι σπουδαία νέα. Όλο και
περισσότερο εξοργισμένοι με τη βιομηχανική παρακμή, η συμφωνία της Mercosur
είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την την εξεύρεση νέων αγορών ανάπτυξης της
γερμανικής μεταποίησης. Το μεγάλης επιρροής λόμπι αυτοκινήτων VDA δήλωσε την
Πέμπτη ότι είναι «κεντρικής σημασίας» να κλείσει η συμφωνία.
Για τους Γάλλους, το ταξίδι της φον ντερ Λάιεν στο
Μοντεβιδέο είναι ανάθεμα. Το μίσος για τη συμφωνία Mercosur με την Αργεντινή,
τη Βραζιλία, την Ουρουγουάη, την Παραγουάη και τη Βολιβία διαπερνά ολόκληρο το
γαλλικό πολιτικό σύστημα. Οι Γάλλοι φοβούνται ότι η συμφωνία θα υπονομεύσει
τους αγρότες τους με ένα κύμα φθηνών πουλερικών και βοδινού κρέατος από τη
Λατινική Αμερική και θα ξεσηκώσει τη λαϊκή οργή κατά του κατεστημένου και της
ΕΕ.
Η συμφωνία ανάμεσα στα τέσσερα ιδρυτικά μέλη της Mercosur
(Βραζιλία, Αργεντινή, Ουρουγουάη και Παραγουάη) και την ΕΕ συζητείται από το
1999 και αποσκοπεί, τουλάχιστον τυπικά – στην κατάργηση της πλειονότητας των
τελωνειακών δασμών μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Mercosur, προκειμένου
να δημιουργηθεί μια τεράστια αγορά με περισσότερους από 700 εκατομμύρια
καταναλωτές.
Τα πράγματα όμως μακρά δεν είναι τόσο απλά. Το ρήγμα
Παρισιού – Βερολίνου είναι τόσο ευαίσθητο για ολόκληρη την ΕΕ επειδή η
διαπραγμάτευση εμπορικών συμφωνιών είναι μία από τις πιο κρίσιμες αρμοδιότητες
που έχουν ανατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για λογαριασμό και των 27 χωρών της
ΕΕ.
Τα επανειλημμένα βέτο της Γαλλίας στη συμφωνία της
Mercosur εξοργίζουν τους Γερμανούς σε τέτοιο βαθμό που αμφισβητούν το νόημα του
χειρισμού του εμπορίου από τις Βρυξέλλες, και μάλιστα προτείνουν ότι ίσως θα
ήταν πιο λογικό για το Βερολίνο να πάρει πίσω τον έλεγχο της δικής του
εμπορικής πολιτικής.
Μια τέτοια ριζική ανάκτηση εξουσιών – το εμπόριο είναι
μία από τις λεγόμενες βασικές αρμοδιότητες που ενώνουν το μπλοκ υπό τις
Βρυξέλλες – θα έθετε μείζονα ερωτήματα σχετικά με τον λόγο ύπαρξης της ΕΕ.
Μόλις μια εβδομάδα μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας
της, το ταξίδι στο Μοντεβιδέο αποτελεί επομένως ένα τεράστιο στοίχημα για τη
φον ντερ Λάιεν, ιδίως δεδομένης της αυξανόμενης πολιτικής κρίσης στη Γαλλία,
όπου η κυβέρνηση κατέρρευσε το βράδυ της Τετάρτης.
Ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έχει κάνει επί χρόνια
εκστρατεία για να καθυστερήσει τη συμφωνία. Το γραφείο του ανέφερε ότι μίλησε
με την πρόεδρο της Κομισιόν την Πέμπτη, λέγοντάς της ότι η συμφωνία παραμένει
απαράδεκτη στην παρούσα μορφή της. «Χωρίς να το βάζουμε κάτω, θα συνεχίσουμε να
υπερασπιζόμαστε τη γεωργική μας κυριαρχία», ανέφερε το Ελιζέ.
Ό,τι κι αν συμβεί στην Ουρουγουάη, οι κίνδυνοι αυξάνονται
ότι μία από τις δύο μεγαλύτερες οικονομίες της ΕΕ – ιδρυτικά μέλη του μπλοκ που
επί δεκαετίες συνεργάστηκαν για να οικοδομήσουν μια κοινή αγορά 450
εκατομμυρίων ανθρώπων – θα σπάσει τις γραμμές και θα προχωρήσει μόνη της: Η
Γερμανία να προωθήσει τη συμφωνία και η Γαλλία να επαναστατήσει εναντίον της.
«Η βραχυπρόθεσμη μάχη έχει κερδηθεί από την πλευρά τους,
αλλά ο μακροπρόθεσμος πόλεμος για τη διατήρηση της ευρωπαϊκής ενότητας θα
μπορούσε να επηρεαστεί», δήλωσε ένας Γάλλος αξιωματούχος, στον οποίο
παραχωρήθηκε ανωνυμία για να συζητήσει το ζήτημα με ειλικρίνεια εν μέσω
κυβερνητικής κρίσης.
Στη Γερμανία, αντίθετα, το κλίμα ήταν πιο πανηγυρικό.
«Μια πραγματικά καλή ημέρα για την Ευρώπη και επίσης για
τη Γερμανία. Αυτή η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πάλεψε με πολλή ενέργεια για να
διασφαλίσει ότι αυτή η συμφωνία ελεύθερου εμπορίου θα πραγματοποιηθεί», δήλωσε
η Isabel Cademartori από τους Σοσιαλδημοκράτες του καγκελάριου Όλαφ Σολτς,
μιλώντας σε κοινοβουλευτική συζήτηση.
Το Παρίσι προσπάθησε αλλά δεν τα κατάφερε
Ήταν μια σκληρή μάχη, με το Βερολίνο και το Παρίσι
προσπαθούν να στρατολογήσουν συμμάχους, καθώς οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της ΕΕ
και της Mercosur επιταχύνονταν τους τελευταίους μήνες.
Παρόλο που το de facto βέτο της Γαλλίας κατά των μεγάλων
εμπορικών συμφωνιών δεν απέτρεψε την πολιτική της κρίση στο εσωτερικό της χώρας
και την απώλεια επιρροής στις Βρυξέλλες, ωστόσο, προσπάθησε να συσπειρώσει τη
μειοψηφία των κρατών μελών της ΕΕ που θα χρειαζόταν για να ακυρώσει τη συμφωνία
στο Συμβούλιο της ΕΕ.
Αυτό θα απαιτούσε την υποστήριξη των χωρών που εκπροσωπούν
το 35% του πληθυσμού της ΕΕ. Ενώ η Πολωνία προσχώρησε πρόσφατα στο στρατόπεδο
κατά της συμφωνίας, η Ιταλία δεν έχει ακόμη μεταστραφεί. Αυτό αφήνει τον Μακρόν
να μην έχει ακόμη τις ψήφους που θα χρειαζόταν.
Όχι ότι το Παρίσι δεν προσπάθησε.
«Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας μίλησε με την πρωθυπουργό της
Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι για να βεβαιωθεί ότι η γαλλική φωνή δεν ήταν η μόνη.
Μίλησε γι’ αυτό με την φον ντερ Λάιεν. Οι υπουργοί κάνουν επίσης τη δουλειά
τους. Ο [πρέσβης στην ΕΕ] κάνει επίσης τη δουλειά του. Όλοι παίζουν τον ρόλο
τους σε κάθε επίπεδο για να περάσει αυτό το μήνυμα εκεί», δήλωσε η Marie-Pierre
Vedrenne, ευρωβουλευτής σύμμαχος με τον Μακρόν.
Αλλά παρ’ όλες τις ανησυχίες για το φθηνό βόειο κρέας και
τα πουλερικά της Mercosur που, σύμφωνα με τους φόβους του Παρισιού, θα
κατακλύσουν την ευρωπαϊκή αγορά, η γαλλική προειδοποίηση δεν εισακούστηκε αυτή
τη φορά.
«Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν θα μπορούσε να έχει
επιλέξει χειρότερη στιγμή από αυτή. Είναι μεγάλο λάθος να το κάνουμε αυτό τώρα.
Δίνει πραγματικά την εντύπωση ότι εκμεταλλεύεται την κρίση στη Γαλλία για να
προσπαθήσει να προχωρήσει μόνη της», δήλωσε ο Christophe Grudler, ένα άλλο
μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από το φιλελεύθερο στρατόπεδο του Μακρόν.
Παρ’ όλη την πολιτική αναταραχή στη Γαλλία, το Βερολίνο
και οι υποστηρικτές της συμφωνίας υποστηρίζουν ότι η εμβάθυνση των δεσμών με
τις χώρες της Mercosur είναι πάνω απ’ όλα ζήτημα γεωπολιτικής αξιοπιστίας για
την ΕΕ, σε μια εποχή που ο Ντόναλντ Τραμπ βρίσκεται στα πρόθυρα να προκαλέσει έναν
ολοκληρωτικό εμπορικό πόλεμο μόλις αναλάβει επίσημα την προεδρία των ΗΠΑ.
«Η πρόεδρος της Επιτροπής έχει κατά νου τα συμφέροντα
ολόκληρης της ΕΕ. Και πρόκειται για ένα πραγματικά γεωπολιτικό, γεωστρατηγικό
ζήτημα», δήλωσε κυβερνητικός αξιωματούχος από μεγάλη χώρα της ΕΕ.
«Αν λέμε πάντα ότι η Ευρώπη πρέπει να είναι ισχυρή στον
κόσμο και να συμβαδίζει με την Κίνα και τις ΗΠΑ, τότε δεν μπορούμε να πούμε ότι
δεν θα το κάνουμε αυτό με μια συμφωνία αυτού του εύρους».
Η εκδίκηση είναι ένα πιάτο που τρώγεται κρύο
Η συμφωνία μπορεί επίσης να θεωρηθεί εκδίκηση για τη
Γερμανία, αφού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχώρησε σε έρευνα για τα κινεζικά
ηλεκτρικά οχήματα, η οποία υποστηρίχθηκε από το Παρίσι, προς απογοήτευση του
Βερολίνου. Η Γερμανία βρέθηκε στην ηττημένη πλευρά μιας ψηφοφορίας για την
επιβολή εισαγωγικών δασμών στα κινεζικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ενώ η Γαλλία
μπόρεσε να πανηγυρίσει τη νίκη.
Το Παρίσι υποστήριξε την κίνηση της Κομισιόν να επιβάλλει
επιπλέον υψηλούς δασμούς σε μια προσπάθεια να προστατευτούν οι εγχώριες
αυτοκινητοβιομηχανίες και να εισπράξει περισσότερα έσοδα η ΕΕ.
Η Γερμανία, αντίθετα, η οποία έχει πολλές
αυτοκινητοβιομηχανίες με μεγάλα συμφέροντα στην Κίνα, αντέδρασε με την επιβολή
νέων μεγάλων δασμών επικαλούμενη κίνδυνο εμπορικού πολέμου με το Πεκίνο.
Τελικά, με εκείνη την απόφαση της Κομισιόν ειδοποίθηκαν
οι κινεζικές αυτοκινητοβιομηχανίες, πως οι νέοι δασμοί θα ξεκινούσαν να
εφαρμόζονται από τις 4 Ιουλίου.
Η επισφράγιση της συμφωνίας πάνω από το κεφάλι της
Γαλλίας προκαλεί φόβους ότι αυτό θα τροφοδοτήσει περαιτέρω το ήδη ισχυρό
αντιευρωπαϊκό συναίσθημα στη χώρα, ωθώντας την ακροδεξιά, υπό την Μαρίν Λε Πεν,
πιο κοντά στην εξουσία.
«Μπορώ να φανταστώ την πυρηνική έκρηξη της γαλλικής
κοινής γνώμης κατά της Ευρώπης, αν η Κομισιόν δώσει ποτέ στη δημοσιότητα τη
διασπασμένη [συμφωνία] της Mercosur εν μέσω ενός πολιτικού αδιεξόδου στην
γαλλική πολιτική σκηνή», δήλωσε ο Φρανσουά Σιμιτς, οικονομολόγος στο γαλλικό
ερευνητικό κέντρο CEPII.
Ο ίδιος προειδοποίησε για «πολιτική αστάθεια που θα
προκύψει από μια μεγάλη συμφωνία σε μια χώρα που είναι και πολύ ευαίσθητη στα
εμπορικά ανοίγματα και έχει μια πραγματική ακροδεξιά στην πόρτα της εξουσίας».
Η φον ντερ Λάιεν θα επιστρέψει από την Ουρουγουάη και θα
κάνει μια στάση στο Παρίσι το Σάββατο για να παραστεί στην επαναλειτουργία του
καθεδρικού ναού της Παναγίας των Παρισίων.
Ίσως βρει την υποδοχή από τον Μακρόν λιγότερο θερμή από
εκείνη που έτυχε στο Μοντεβιδέο.