Κωνσταντίνος Σαββόπουλος
Το νέο σύστημα προσδιορισμού του κατώτατου μισθού από το 2027 – με αιχμή την ρήτρα απαγόρευσης της μείωσης του – τίθεται στην προμετωπίδα της κυβερνητικής ατζέντας και εκθειάζεται από την πλειονότητα των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Η χρονική συγκυρία των σχετικών ανακοινώσεων από τον ίδιο τον πρωθυπουργό – στο προχθεσινό Υπουργικό Συμβούλιο υποδηλώνει την αγωνία της κυβέρνησης για την δυναμική η «κοινωνική αντιπολίτευση», όπως αναγνωρίζουν τα γαλάζια στελέχη.
Στις 20 Νοεμβρίου θα νεκρώσει η χώρα, λόγω της
Πανεργατικής Απεργίας, με τον φακό στο Μαξίμου να εστιάζει στην έκταση των
συγκεντρώσεων στην Αθήνα και τις άλλες μεγάλες πόλεις. Αν μεταφερθεί στους
δρόμους, η δυσαρέσκεια που εκδηλώνουν οι πολίτες στις δημοσκοπήσεις, τότε το
γαλάζιο successstory, που υφαίνει η κυβέρνηση στην οικονομία, θα δεχτεί άλλο
ένα βαθύ, ορατό πλήγμα.
Ο οδικός χάρτης για τον κατώτατο
Σε αυτό το φόντο, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επιχειρεί να
προσδώσει φιλεργατικό χαρακτήρα στην πολιτική του, με αιχμή τις αλλαγές που
δρομολογούνται στον κατώτατο μισθό. Με βάση τον οδικό χάρτη της κυβέρνησης, από
το 2028 ο κατώτατος μισθός θα καθορίζεται μέσω ενός μαθηματικού τύπου, ο οποίος
θα λαμβάνει υπόψη του τον πληθωρισμό, ιδιαίτερα για τα νοικοκυριά στο
χαμηλότερο 20% της εισοδηματικής κλίμακας, καθώς και την αύξηση της
παραγωγικότητας της οικονομίας, με βάση αντικειμενικούς δείκτες που θα
δημιουργήσει η ΕΛΣΤΑΤ.
Το νέο σύστημα καθορισμού του κατώτατου μισθού προσφέρει
– όπως διατείνεται το Υπουργείο Εργασίας – «τέσσερις ουσιαστικές καινοτομίες»:
Ασφάλεια: Προβλέπεται ότι ο κατώτατος μισθός δεν μπορεί να
μειωθεί, αν τα στοιχεία της οικονομίας είναι αρνητικά.
Σύνδεση με την οικονομία: Το ύψος του κατώτατου μισθού
συνδέεται με πραγματικά οικονομικά μεγέθη, δηλαδή τον πληθωρισμό και την
παραγωγικότητα.
Διαφάνεια και αξιοπιστία: Το ύψος του κατώτατου μισθού βασίζεται
σε αντικειμενικά δεδομένα της ΕΛΣΤΑΤ, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη στο σύστημα.
Κάλυψη και των δημοσίων υπαλλήλων.: Για πρώτη φορά
προβλέπεται η προστασία του κατώτατου μισθού και στους εργαζομένους στο
Δημόσιο.
Τα βήματα για τον κατώτατο μισθό
Το 2025 η διαδικασία καθορισμού του κατώτατου μισθού θα
παραμείνει ίδια ενώ η δεύτερη ενδιάμεση φάση θα ξεκινήσει την 1η Ιουνίου 2025,
ώστε μέσα στον χρόνο να διεξαχθεί η διαβούλευση, σύμφωνα με τις νέες προθεσμίες
και τη νέα σύνθεση των επιτροπών για τον νομοθετημένο κατώτατο μισθό και το
νομοθετημένο κατώτατο ημερομίσθιο που θα ισχύσει από την 1/1/2026. Η ενδιάμεση
φάση θα διαρκέσει έως τις 31/12/2027.
Καμία μνεία για Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας
Το νέο αφήγημα της κυβέρνησης, στο εργασιακό πεδίο,
«μπάζει» από παντού. Η μεγάλη πλειονότητα των εργατολόγων αναδεικνύει το
συμπέρασμα ότι παραμένουν στον πάγο οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας.
Υπενθυμίζεται, μάλιστα, ότι ο κ. Μητσοτάκης – στις δημόσιες παρεμβάσεις του –
δείχνει να επαφίεται στη γενναιοδωρία των εργοδοτών για την αύξηση των μισθών.
Σε γενικές γραμμές, τούς προτρέπει να «φροντίζουν» τους υπαλλήλους τους και να
τους δίνουν «μέρισμα» από την αύξηση των κερδών τους. Υπό αυτό το πρίσμα, μόνο
τρεις στους δέκα μισθωτοί, καλύπτονται από Συλλογικές συμβάσεις εργασίας ενώ ο
μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι στο 45%. Σημειώνεται ότι ο στόχος που
έχει βάλει η Ε.Ε., είναι το 80% των ευρωπαίων εργαζομένων να καλύπτονται από
συλλογικές συμβάσεις.
Στα 830 ευρώ οι εμποροϋπάλληλοι
Πολυπληθείς ομάδες εργαζομένων, όπως οι εμποροϋπάλληλοι
που έχουν να υπογράψουν κλαδική σύμβαση 14 χρόνια, αμείβονται με χαμηλότερους
μισθούς και δίκτυ ασφαλείας τον κατώτατο ύψους 830 ευρώ.
Από τις 65 κλαδικές συμβάσεις και τις 14
ομοιοεπαγγελματικές που είχαν καταγραφεί το 2010, το 2023 υποχώρησαν στις 16
και 7 αντίστοιχα. Επίσης, το 2023 υπήρχαν άλλες 43 κλαδικές και
ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις που βρίσκονταν σε ισχύ. Συνολικά, υπολογίζεται
ότι ανέρχονται σε 808.000 οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα, που με τον έναν ή
τον άλλο τρόπο, καλύφθηκαν το 2023 από μια τέτοια συλλογική σύμβαση. Με
δεδομένο ότι, από τα στοιχεία του συστήματος Εργάνη, το σύνολο των μισθωτών
εργαζομένων ήταν την ίδια περίοδο 2.550.090, προκύπτει ότι κάλυψη από ΣΣΕ, είχε
μόνο το 31,6% του συνόλου.
Σε αυτό το μικρό ποσοστό ένταξης των εργαζομένων σε ΣΣΕ,
επιδρά και το πρόσθετο στοιχείο ότι, από τις 43 ΣΣΕ του 2023, μόλις οι 5
κηρύχθηκαν από το Υπουργείο Εργασίας, ως γενικώς υποχρεωτικές στους κλάδους
τους (ξενοδοχεία, τουριστικά και επισιτιστικά καταστήματα, αισθητικοί, ιδιωτική
ασφάλιση και ναυτικά επαγγέλματα). Οι υπόλοιπες ΣΣΕ, όπως σημειώνεται στην
Ετήσια Έκθεση για την Ελληνική Οικονομία από το Ινστιτούτο Εργασίας (ΙΝΕ) της
ΓΣΕΕ, είναι υποχρεωτικές μόνο για τα μέλη των συμβαλλόμενων μερών (εργοδοτών
και εργαζομένων).
Διαπιστώνεται όμως, η πρακτική πολλών επιχειρήσεων να
δηλώνουν ότι δεν είναι μέλη των εργοδοτικών τους οργανώσεων, με σκοπό να
αποφύγουν την εφαρμογή των ΣΣΕ, άρα και των αυξήσεων που απορρέουν από αυτές.
Λείπει η Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή
Αναφορικά με τον κατώτατο μισθό, έγκριτοι εργατολόγοι
δίνουν βαρύτητα στο γεγονός ότι δεν θεσπίζεται Αυτόματη Τιμαριθμική
Αναπροσαρμογή, ώστε η αύξηση του να υπερβαίνει τον πληθωρισμό. Διότι, όπως
σημειώνουν με νόημα, ο νέος κατώτατος μισθός δεν θα μειώνεται αλλά θα μπορεί
και μένει στάσιμος – με επιλογή της εκάστοτε κυβέρνησης – σε περιόδους κρίσης ή
με πρόφαση κάποια κρίση.
Φταίει ο…αλγόριθμος
Στέλεχος της αντιπολίτευσης (ΣΥΡΙΖΑ) δε, σε συνομιλία με
το TVXS, επισημαίνει ότι η κυβέρνηση – με την αλλαγή στο σύστημα προσδιορισμού
του κατώτατου – χτίζει τις άμυνες οποιασδήποτε κυβέρνησης απέναντι στις
μελλοντικές κοινωνικές αντιδράσεις, για το χαμηλό επίπεδο της αγοραστικής τους
δύναμης. «Θα διαμαρτύρονται οι εργαζόμενοι, και ο μελλοντικός Υπουργός Εργασίας
– αν ανήκει στη δεξιά – θα νίπτει τας χείρας του επικαλούμενος τον μαθηματικό
τύπο που βγάζει τον κατώτατο μισθό» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Όταν οι εργαζόμενοι θα διαμαρτύρονται εσείς θα τους λέτε
“μα τι σχέση έχουμε εμείς; Ο αλγόριθμος το έβγαλε…”».
Επιφυλάξεις ανιχνεύονται και τμήματα του επιχειρηματικού
κόσμου. Η Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων, θεωρεί ότι ο αυτόματος τρόπος
υπολογισμού του κατώτατου μισθού πρέπει σε κάθε περίπτωση να συνοδευθεί με
ταυτόχρονες παροχές προς τις επιχειρήσεις, με ελάφρυνση των εργοδοτικών
εισφορών και κίνητρα για διατήρηση και πρόσθεση νέων θέσεων εργασίας.
Σιωπή για τα εργατικά δυστυχήματα
Τέλος, αρνητική εντύπωση προκάλεσε το γεγονός ότι ο
πρωθυπουργός απέφυγε να κάνει μνεία για τα δυστυχήματα – εργοδοτικά εγκλήματα που
συντελούνται στους χώρους εργασίας. Από την 1η Ιανουαρίου του 2024, έχουν
καταγραφεί στην Ελλάδα 114 εργατικά δυστυχήματα – ένας νεκρός κάθε δυόμιση
μέρες. Οι σοβαρά τραυματίες αγγίζουν τους 185 και πολλοί από αυτούς, μετά από
αφάνταστη ταλαιπωρία, καταλήγουν. Αν ο ρυθμός συνεχιστεί, το 2024 θα
συναγωνίζεται την περσινή χρονιά που καταγράφηκε ρεκόρ σε εργατικά δυστυχήματα,
με 179 νεκρούς.
Την τελευταία τριετία οι νεκροί σε χώρους εργασίας
αγγίζουν τους 600. Ως γνωστόν, άλλωστε, οι επαναθέσπιση των ΣΣΕ, αφορά και τις
εργασιακές συνθήκες, εκτός από τους μισθούς.