Άννα Βίγκα
Το ανθρώπινο σώμα είναι γεμάτο εκπλήξεις και αινίγματα. Ένα από αυτά είναι η απουσία του οστού του πέους, του αποκαλούμενου βάκλου (baculum), που όμως συναντάται σε πολλά άλλα θηλαστικά. Από τους χιμπαντζήδες μέχρι τους θαλάσσιους ελέφαντες, αυτό το μικρό (ή σε κάποιες περιπτώσεις μεγάλο) οστό παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της στύσης. Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο παλεύουν με προβλήματα στύσης. Γιατί, λοιπόν, η εξέλιξη αποφάσισε να μας στερήσει αυτό το εργαλείο;
Πώς λειτουργεί η στύση και τι είναι το βάκλον;
Σε φυσιολογικές συνθήκες, όταν υπάρχει σεξουαλική διέγερση, το σώμα ενεργοποιεί το αυτόνομο νευρικό σύστημα. Αυτό αυξάνει τα επίπεδα μονοξειδίου του αζώτου, μια ουσία που χαλαρώνει τις αρτηρίες και τους μύες του πέους, επιτρέποντας στο αίμα να εισρεύσει στα σπηλαιώδη και σπογγώδη σώματα.
Οι μύες γύρω από το πέος πιέζουν τις φλέβες, εμποδίζοντας το αίμα να φύγει, με αποτέλεσμα το πέος να σκληραίνει και να διατηρεί τη στύση. Όταν η διέγερση σταματά, οι μύες χαλαρώνουν, το αίμα φεύγει από το πέος και αυτό επιστρέφει στην αρχική του κατάσταση.
Ωστόσο, προβλήματα υγείας, όπως καρδιολογικά ή ψυχολογικά ζητήματα, μπορεί να διαταράξουν αυτή τη διαδικασία, καθιστώντας δύσκολη ή αδύνατη τη σεξουαλική επαφή.
Για διατηρούν τη στύση τους για περισσότερο χρόνο, η φύση έδωσε σε πολλά θηλαστικά ένα «βοήθημα». Το βάκλον διατρέχει το πέος και βοηθά το αρσενικό στη διείσδυση αλλά και στην παράταση της διάρκειας της συνουσίας, πράγμα που αποτρέπει το θηλυκό από το να ζευγαρώσει με άλλα αρσενικά.
Αυτό το οστό, ανάλογα με το είδος ποικίλει σε σχήμα και μέγεθος ανάλογα με το είδος. Από σχεδόν υποτυπώδες σε ορισμένα είδη λεμούριων, έως εκπληκτικά μεγάλο, όπως το μήκος 65 εκατοστών που συναντάται στους θαλάσσιους ελέφαντες. Όμως στους ανθρώπους απουσιάζει εντελώς , τό ίδιο και από τα μαρσιποφόρα, τις ύαινες, τα κουνέλια και ακόμη και τα ιπποειδή.
Γιατί το χάσαμε;
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα βρίσκεται στην εξελικτική μας ιστορία. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι η απώλεια του οστού συνδέεται με την αλλαγή στην αναπαραγωγική στρατηγική των ανθρώπων.
Σε πολλά ζώα, ο σεξουαλικός ανταγωνισμός είναι έντονος. Τα αρσενικά πασχίζουν να κρατήσουν το θηλυκό «απασχολημένο» για όσο το δυνατόν περισσότερο, γεγονός που την εμποδίζει να ζευγαρώσει με άλλα αρσενικά και έτσι να αυξήσουν τις πιθανότητες γονιμοποίησης και να μεταβιβάσουν τα γονίδιά τους στην επόμενη γενιά.
Σύμφωνα με το The Conversation σε ένα πρωτότυπο πείραμα με δύο ομάδες ποντικών, η μία εξαναγκάστηκε σε μονογαμία. Κατά τη διάρκεια 27 γενεών, το μέγεθος του οστού του πέους στη μονογαμική ομάδα μειώθηκε. Φαίνεται λοιπόν ότι αν ένα είδος γίνει μονογαμικό, μειώνεται η πίεση επιλογής υπέρ της διατήρησης του οστού.
Πριν από περίπου δύο εκατομμύρια χρόνια, το γονιδιακό υλικό που κωδικοποιούσε το βάκλον χάθηκε από το ανθρώπινο DNA. Αυτή η αλλαγή συνέπεσε με την ανάπτυξη πιο μονογαμικών κοινωνιών, όπου η έμφαση δόθηκε περισσότερο στη συναισθηματική σύνδεση μεταξύ των συντρόφων παρά στον έντονο αναπαραγωγικό ανταγωνισμό. Αυτή η γενετική διαγραφή συνέβη 4 εκατομμύρια χρόνια μετά τον διαχωρισμό των ανθρωποειδών από τη γενιά των δίποδων θηλαστικών που αργότερα έδωσε τους χιμπατζήδες και τους μπονόμπο που είναι πολυγαμικοί και διαθέτουν οστό.
Στους ανθρώπους, η σεξουαλική πράξη δεν αφορά μόνο την αναπαραγωγή. Παίζει καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία και ενίσχυση συναισθηματικών δεσμών, κάτι που αποτελεί βασικό στοιχείο της ανθρώπινης κοινωνικότητας. Το σύστημα της αιμάτωσης του πέους, αν και πιο περίπλοκο από την ύπαρξη ενός οστού, ίσως σχετίζεται με αυτήν την εξελικτική προσαρμογή.