Και ξαφνικά όλοι γίνανε life coaches. Έχουν γεμίσει τα social media και ειδικά το instagram με ανθρώπους κάθε είδους, επαγγέλματος, γνώσης και προσωπικής αντίληψης, που αισθάνονται ικανοί να καθοδηγήσουν και να δώσουν συμβουλές ψυχικής υγείας και προσωπικής ανάπτυξης. Δεν χρειάζονται πτυχία και γνώσεις ειδικές, αρκεί να ξέρεις καλά και να πουλάς ακόμη καλύτερα κάποια κλισέ, κοινοτοπίες.
Έτσι, στην εποχή της προσωπικής αυτοβελτίωσης και των γρήγορων λύσεων, το φαινόμενο των life coaches έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις. Μερικοί τους θεωρούν ως τις σύγχρονες μορφές καθοδήγησης για την καθημερινότητα, ενώ πολλοί εκφράζουν έντονη ανησυχία για την αναποτελεσματικότητα και την έλλειψη σοβαρότητας αυτής της πρακτικής.
Η ξαφνική άνοδος των Life Coaches
Η αγορά του life coaching έχει φτάσει να ξεπερνά τα 2,8 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως, με περισσότερους από 70.000 coaches να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Όμως, παρά την εντυπωσιακή αύξηση, ο τομέας δεν έχει διασφαλίσει πρότυπα και πιστοποιήσεις που να εγγυώνται την επαγγελματική του ποιότητα. Η απουσία κανονιστικού πλαισίου δημιουργεί ένα τοπίο αδιαφάνειας και συγχύσεως, με αποτέλεσμα η βιομηχανία αυτή να καθοδηγείται από άτομα χωρίς καμία κεντρική επιστημονική εκπαίδευση, πλην φωτεινών εξαιρέσεων.
Η αποστασιοποίηση από την ψυχολογία
Οι life coaches προωθούν συχνά την ιδέα ότι μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να επιτύχουν τους στόχους τους και να βελτιώσουν τις ζωές τους. Ωστόσο, η καθοδήγηση που προσφέρουν σε θέματα προσωπικής ανάπτυξης και σχέσεων παραμένει επιφανειακή και χωρίς τη βασική επιστημονική θεμελίωση που απαιτείται για την πραγματική ψυχική στήριξη. Οι ψυχολόγοι, αντίθετα, έχουν εκπαιδευτεί για να αντιμετωπίζουν ψυχικά προβλήματα, αγχώδεις διαταραχές και δυσκολίες λειτουργικότητας, με βάση αυστηρές επιστημονικές μεθόδους και θεραπευτικές προσεγγίσεις.
Οι life coaches δεν απαιτούν πανεπιστημιακή εκπαίδευση για να παρέχουν τις υπηρεσίες τους και αυτό δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους. Δεν υπάρχει κανένας επιστημονικός έλεγχος για την αποτελεσματικότητα των μεθόδων τους, ενώ πολλές φορές η καθοδήγησή τους παραμένει σε επίπεδο γενικών συμβουλών και «εύκολων» λύσεων που δεν ανταποκρίνονται στην πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ψυχής και κοινωνίας.
Η έλλειψη επαγγελματικής κατάρτισης
Η απουσία αυστηρών εκπαιδευτικών προτύπων και ελέγχων στον τομέα του life coaching καθιστά το επαγγελματικό επίπεδο επιεικώς αμφίβολο. Η διαδικασία πιστοποίησης, όπως αυτή της International Coach Federation (ICF), δεν περιλαμβάνει επιστημονική εκπαίδευση, και η πιστοποίηση συνήθως αφορά μόνο δεξιότητες επικοινωνίας και στρατηγικής, χωρίς να παρέχει βάθος και επιστημονική θεμελίωση που απαιτείται για να συμβουλεύουν άτομα. Στην πραγματικότητα, πολλοί coaches δεν έχουν καμία εκπαίδευση στην ψυχολογία ή την ψυχική υγεία, κάτι που καθιστά όχι μόνο αμφίβολο το κατά πόσο μπορούν να κατανοήσουν και να διαχειριστούν τις πιο σύνθετες καταστάσεις που αφορούν την προσωπική ανάπτυξη και τις σχέσεις, αλλά και εν δυνάμει επικίνδυνο.
Όταν, για παράδειγμα, ένας coach προσφέρει συμβουλές για συναισθηματικά ή ψυχολογικά προβλήματα χωρίς την κατάλληλη εκπαίδευση, υπάρχει κίνδυνος να προκαλέσει περισσότερη σύγχυση ή, ακόμη και, να επιδεινώσει την κατάσταση του ατόμου που αναζητά βοήθεια.
Οι δέκτες του life coaching συχνά είναι άνθρωποι που αναζητούν λύσεις για τις προσωπικές τους δυσκολίες και αναζητούν την καθοδήγηση από ειδικούς. Ωστόσο, οι life coaches δεν είναι εκπαιδευμένοι να αναγνωρίσουν τα πιο σοβαρά ψυχικά προβλήματα, ούτε έχουν την κατάρτιση να προσφέρουν πραγματική θεραπεία. Όταν ένα άτομο με κατάθλιψη ή σοβαρό άγχος καταφεύγει σε life coach αντί για ψυχολόγο ή ψυχίατρο, το πιθανότερο είναι να μην λάβει τη σωστή βοήθεια, ενώ η κατάσταση του μπορεί να χειροτερέψει.
Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι ο τομέας αυτός είναι ανοιχτός σε οποιονδήποτε θέλει να προσφέρει τις υπηρεσίες του χωρίς να διαθέτει επιστημονική βάση ή εμπειρία. Οι σύγχρονοι life coaches συχνά λειτουργούν σαν επιχειρηματίες, που προβάλλουν το προϊόν τους μέσω social media και προσφέρουν «έτοιμες» λύσεις για τα προβλήματα των ανθρώπων, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τη σύνθετη φύση των ψυχολογικών καταστάσεων.
Η ανάπτυξη του life coaching μπορεί να φαίνεται θετική για ορισμένους, καθώς λέει ότι προωθεί την προσωπική ανάπτυξη και την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης. Ωστόσο, η έλλειψη αυστηρών προτύπων και η απουσία επιστημονικής εκπαίδευσης καθιστούν αυτή την πρακτική επικίνδυνη για όσους αναζητούν σοβαρή βοήθεια. Η αβεβαιότητα και η έλλειψη επαγγελματικής κατάρτισης καθιστούν το life coaching ένα επικίνδυνο «αντικατάστατο» για την ψυχική υγεία και μια φαινομενικά σύγχρονη, αλλά αμφισβητήσιμη, λύση για τα άγχη της εποχής.