Μια πρωτοποριακή επιστημονική ανακάλυψη έφερε στο φως ένα σημαντικό αρχαίο ελληνικό κείμενο, το οποίο παρέμενε κρυμμένο για σχεδόν δύο χιλιετίες σε απανθρακωμένους παπύρους. Χάρη στη χρήση προηγμένης τεχνολογίας ακτίνων-Χ, ερευνητές κατάφεραν να ταυτοποιήσουν ένα έργο του Επικούρειου φιλοσόφου Φιλόδημου με τίτλο “Περί Κακιών”, που χρονολογείται στον 1ο αιώνα π.Χ.
Ο πάπυρος, που φέρει την κωδική ονομασία PHerc. 172,
αποτελεί μέρος της συλλογής της Βιβλιοθήκης Bodleian της Οξφόρδης και είναι
ένας από τους εκατοντάδες παπύρους που ανακαλύφθηκαν σε μια πολυτελή ρωμαϊκή
έπαυλη στο Ηράκλειο, η οποία πιστεύεται ότι ανήκε στον πεθερό του Ιούλιου
Καίσαρα. Η έπαυλη θάφτηκε κάτω από στάχτη και ελαφρόπετρα κατά την καταστροφική
έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ.
Η επαναστατική μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε περιλαμβάνει
την εικονική “ξετύλιγμα” του παπύρου μέσω υπολογιστή, αφού πρώτα σαρώθηκε με
ακτίνες-Χ. Είναι η πρώτη φορά που οι ερευνητές κατάφεραν να εντοπίσουν τόσο
σημαντικές πληροφορίες όπως τον τίτλο και τον συγγραφέα χρησιμοποιώντας αυτή τη
μέθοδο.
Ο Δρ. MichaelMcOsker, παπυρολόγος στο UniversityCollege
του Λονδίνου, επισημαίνει στον Guardian τη μοναδικότητα αυτής της ανακάλυψης:
“Είναι ο πρώτος πάπυρος όπου το μελάνι μπορούσε να φανεί απευθείας στη σάρωση.
Κανείς δεν γνώριζε το περιεχόμενό του. Δεν ξέραμε καν αν είχε γραφή επάνω του.”
Η έρευνα αποτελεί μέρος του VesuviusChallenge, ενός
παγκόσμιου διαγωνισμού που ξεκίνησε το 2023, προσφέροντας χρηματικά έπαθλα για
την πρόοδο στην ανάγνωση των παπύρων μέσω τρισδιάστατων ακτίνων-Χ. Το
προηγούμενο έτος, μια ομάδα φοιτητών με γνώσεις πληροφορικής μοιράστηκε το
έπαθλο των 700.000 δολαρίων για την ανάπτυξη λογισμικού τεχνητής νοημοσύνης που
επέτρεψε την ανάγνωση 2.000 αρχαίων ελληνικών γραμμάτων από άλλο πάπυρο.
Η σάρωση του παπύρου πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο του
προηγούμενου έτους στο Diamond, το εθνικό συγχροτρόνιο του Ηνωμένου Βασιλείου
στην Οξφορδσάιρ. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι ερευνητές εντόπισαν την
αρχαία ελληνική λέξη για την “αηδία” τουλάχιστον δύο φορές στο κείμενο.
Η περαιτέρω έρευνα από τους Sean Johnson, MarcelRoth και
MichaNowak οδήγησε στην ανακάλυψη του τίτλου και του συγγραφέα στο εσωτερικό
τμήμα του παπύρου, κερδίζοντας το πρώτο βραβείο τίτλου του διαγωνισμού, ύψους
60.000 δολαρίων.
Το έργο “Περί Κακιών” περιλαμβάνει τουλάχιστον 10 βιβλία,
καλύπτοντας θέματα όπως η αλαζονεία, η απληστία, η κολακεία και η διαχείριση
του νοικοκυριού. Η παρουσία ενός αριθμού που μοιάζει με άλφα στον πάπυρο
υποδηλώνει ότι πιθανώς πρόκειται για το πρώτο μέρος του έργου.
Η έρευνα συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό, καθώς δεκαοκτώ
επιπλέον πάπυροι σαρώθηκαν στο Diamond τον Μάρτιο, ενώ είκοσι ακόμη πρόκειται
να απεικονιστούν στην Ευρωπαϊκή Εγκατάσταση Συγχροτρονικής Ακτινοβολίας στη
Γκρενόμπλ.
Ο Δρ. BrentSeales, καθηγητής πληροφορικής στο
Πανεπιστήμιο του Κεντάκι και συνιδρυτής του VesuviusChallenge, εξηγεί την
τρέχουσα πρόκληση: “Βλέπουμε ενδείξεις μελανιού σε πολλούς από τους νέους
παπύρους που έχουμε σαρώσει, αλλά δεν έχουμε ακόμη μετατρέψει αυτά τα στοιχεία
σε συνεκτικό κείμενο.”
Ο Δρ. McOsker τονίζει την ταχύτητα της προόδου: “Ο ρυθμός
επιταχύνεται πολύ γρήγορα… Όλη η τεχνολογική πρόοδος που έχει σημειωθεί έχει
συντελεστεί τα τελευταία τρία έως πέντε χρόνια, και για τα δεδομένα των κλασικιστών,
αυτό είναι απίστευτο. Κάθε νέο εύρημα από τη βιβλιοθήκη του Ηρακλείου είναι
πρωτόγνωρο για εμάς.”