Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραβίασε τους κανόνες διαφάνειας, καθώς δεν χορήγησε πρόσβαση σε μηνύματα μεταξύ της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και του διευθύνοντος συμβούλου του φαρμακευτικού κολοσσού Pfizer.
Σε μια πολυαναμενόμενη απόφαση για το λεγόμενο σκάνδαλο «Pfizergate», το Δικαστήριο της ΕΕ στο Λουξεμβούργο αποφάσισε ότι η Επιτροπή δεν έδωσε εύλογη εξήγηση για να δικαιολογήσει την απόρριψη του αιτήματος δημοσιογράφου για πρόσβαση στα μηνύματα, όπως μετέδωσε το Euractiv.
Η υπόθεση απορρέει από μια καταγγελία του 2023 που
κατέθεσε η εφημερίδα The NewYorkTimes μετά την άρνηση της Επιτροπής να δώσει
στη δημοσιότητα τα μηνύματα κειμένου που ανταλλάχθηκαν μεταξύ της προέδρου της
Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και του διευθύνοντος συμβούλου της Pfizer
Άλμπερτ Μπούρλα το 2021, ενώ η πανδημία του κορονοϊού μαινόταν.
Η απόφαση αναμένεται να έχει καθοριστική επίδραση στη
φήμη της φον Ντερ Λάιεν και ευρύτερες
επιπτώσεις στον τρόπο με τον οποίο οι κορυφαίοι αξιωματούχοι της ΕΕ διεξάγουν
επιχειρηματικές συναλλαγές.
Η αντίδραση ης Κομισιόν
«Η διαφάνεια ήταν πάντα ύψιστης σημασίας για την Επιτροπή
και την Πρόεδρο, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν», τονίζει με δήλωσή της η Ευρωπαϊκή
Επιτροπή, μετά την απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ που ακυρώνει την απόφασή της
να μη δώσει στη δημοσιότητα τα μηνύματα SMS που ανταλλάχθηκαν μεταξύ της
Προέδρου της Επιτροπής και του διευθύνοντος συμβούλου της Pfizer στο πλαίσιο
της αγοράς εμβολίων κατά της νόσου COVID-19.
Στη δήλωσή της η Επιτροπή τονίζει ότι «θα μελετήσει
προσεκτικά την απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου και θα αποφασίσει για τα επόμενα
βήματα», ενώ προσθέτει ότι «θα εκδώσει νέα απόφαση που θα παρέχει μια πιο
λεπτομερή εξήγηση» για τους λόγους για τους οποίους δεν έδωσε στη δημοσιότητα
τα ζητηθέντα γραπτά μηνύματα.
Ολόκληρη η δήλωση της Επιτροπής μετά την απόφαση του
Δικαστηρίου της ΕΕ έχει ως εξής:
«Η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη τη σημερινή απόφαση του
Γενικού Δικαστηρίου σχετικά με αίτημα πρόσβασης σε έγγραφα.
Το Γενικό Δικαστήριο διαπιστώνει ότι η Επιτροπή θα έπρεπε
να είχε παράσχει μια πιο λεπτομερή εξήγηση στην απόφασή της ότι δεν κατέχει
έγγραφα του αιτούμενου τύπου.
Το Γενικό Δικαστήριο δεν αμφισβητεί την πολιτική
καταχώρισης της Επιτροπής σχετικά με την πρόσβαση σε έγγραφα. Αυτοί οι κανόνες
στοχεύουν στη διασφάλιση της ακεραιότητας των αρχείων της Επιτροπής και της
πλήρους διαφάνειας, διασφαλίζοντας ότι τα σημαντικά έγγραφα που συντάσσονται ή
παραλαμβάνονται από την Επιτροπή καθίστανται εύκολα προσβάσιμα στους
ενδιαφερόμενους πολίτες της ΕΕ.
Η Επιτροπή θα μελετήσει τώρα προσεκτικά την απόφαση του
Γενικού Δικαστηρίου και θα αποφασίσει για τα επόμενα βήματα. Προς τούτο, η
Επιτροπή θα εκδώσει νέα απόφαση που θα παρέχει μια πιο λεπτομερή εξήγηση.
Η διαφάνεια ήταν πάντα ύψιστης σημασίας για την Επιτροπή
και την Πρόεδρο, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Θα συνεχίσουμε να τηρούμε αυστηρά το
ισχυρό νομικό πλαίσιο που ισχύει για την επιβολή των υποχρεώσεών μας.
Παραμένουμε πλήρως προσηλωμένοι στη διατήρηση της διαφάνειας, της λογοδοσίας
και της σαφούς επικοινωνίας με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων
των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, της κοινωνίας των πολιτών και των εκπροσώπων
συμφερόντων».
Το χρονικό του Pfizergate
Η υπόθεση ξεκίνησε από τους NewYorkTimes και τον πρώην
επικεφαλής του γραφείου των Βρυξελλών, οι οποίοι προσέφυγαν κατά της απόφασης
της Επιτροπής να μην δημοσιοποιήσει τα μηνύματα το 2022. Η ύπαρξη των μηνυμάτων
αποκαλύφθηκε σε συνέντευξη του Μπουρλά στους NewYorkTimes τον Απρίλιο του 2021,
όπου περιέγραψε τις ανταλλαγές τους ως καλλιέργεια «βαθιάς εμπιστοσύνης» που
διευκόλυνε τη διαπραγμάτευση της σημαντικής συμφωνίας για τα εμβόλια.
Η συμφωνία, που οριστικοποιήθηκε τον Μάιο του 2021,
προέβλεπε τη δέσμευση της ΕΕ για αγορά έως και 1,8 δισεκατομμυρίων δόσεων του
εμβολίου Pfizer-BioNTech κατά του Covid-19. Συγκεκριμένα, περιλάμβανε την
προκαταβολική αγορά 900 εκατομμυρίων δόσεων, με δυνατότητα παραγγελίας επιπλέον
900 εκατομμυρίων, για παράδοση το 2022 και 2023.
Η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια διαπίστωσε το 2022 ότι η
αποτυχία της Επιτροπής να αναζητήσει τα εν λόγω μηνύματα ισοδυναμούσε με
κακοδιοίκηση. Η Έμιλι Ο’ράιλι, που υπηρέτησε ως διαμεσολαβήτρια από το 2013 έως
το 2025, το χαρακτήρισε «καμπανάκι αφύπνισης» για τα θεσμικά όργανα της ΕΕ.
Σε δήλωσή της στο POLITICO, η Επιτροπή ανέφερε ότι
«ουδέποτε αρνήθηκε την ανταλλαγή μηνυμάτων με τον διευθύνοντα σύμβουλο της
Pfizer» και τόνισε ότι «εκείνη την εποχή, όταν ο κόσμος διένυε μια βαριά
πανδημία, πολλοί ηγέτες βρίσκονταν σε τακτική επαφή με διευθύνοντες συμβούλους
φαρμακευτικών εταιρειών».
Δικαστές εξέφρασαν την απογοήτευσή τους που δεν ελέγχθηκε
αν η φον ντερ Λάιεν είχε ακόμη τα μηνύματα ή αν η Επιτροπή έλεγξε τις συσκευές
της.
Δικαστής είπε ότι η Επιτροπή δεν έλαβε «επαρκή και
επιμελή μέτρα», ενώ άλλος μίλησε για «σχετικά συγκεχυμένο φάκελο».