Μαργαρίτα Φράγκου
Σε έναν κόσμο που εξακολουθεί να εξιδανικεύει τη νεότητα, το ανθρώπινο πρόσωπο γίνεται συχνά το πεδίο όπου προβάλλονται οι πιο βαθιές μας ανασφάλειες.
Από την ελληνική μυθολογία
μέχρι τη σύγχρονη βιομηχανία της ομορφιάς, η γήρανση αντιμετωπίζεται ως κάτι
που πρέπει να καθυστερήσουμε ή να αποκρύψουμε.
Ωστόσο, πίσω από τους
κοινωνικούς μύθους και τους αισθητικούς φραγμούς βρίσκεται μια νομοτέλεια: το
δέρμα μας είναι ένας ζωντανός οργανισμός που αλλάζει από τη στιγμή που
γεννιόμαστε, γράφει στο άρθρο του το BBC.
Η πολιτισμική εμμονή με τη
νεότητα
Η αντίθεση ανάμεσα στη θεά Ήβη,
σύμβολο της αθανασίας και της νεότητας, και τον Γήρα, προσωποποίηση της φθοράς,
αποτυπώνει μια βαθιά ριζωμένη πολιτισμική στάση που επιμένει μέχρι σήμερα.
Το δέρμα – το μοναδικό όργανο
που «φοράμε» εξωτερικά – γίνεται αντικείμενο αισθητικής κρίσης και όχι
λειτουργικής εκτίμησης.
Σε παγκόσμια έρευνα με 1.300
συμμετέχοντες, το 85% δήλωσε ότι το δέρμα τους αντικατοπτρίζει την
προσωπικότητά τους, δείχνοντας πόσο στενά συνδέεται η εμφάνιση με ταυτότητα.
Παράλληλα, η βιομηχανία αντιγήρανσης
αναπτύσσεται ραγδαία: το 2024 η αξία της άγγιξε τα 52 δισ. δολάρια και
αναμένεται να φτάσει τα 80 δισ. έως το 2030.
Η ανάγκη να «νικήσουμε» τον
χρόνο έχει γίνει μια επιθυμία εμπορεύσιμη.
Τι συμβαίνει πραγματικά στο
δέρμα μας όταν γερνάει
Το δέρμα, παρότι λεπτό,
αποτελεί περίπου το 15% του συνολικού μας βάρους.
Προστατεύει από μολύνσεις,
τραυματισμούς και υπεριώδη ακτινοβολία, ρυθμίζει τη θερμοκρασία και παράγει
ορμόνες και βιταμίνες.
Όμως, με τον χρόνο, χάνει
σταδιακά κρίσιμα δομικά συστατικά, όπως το κολλαγόνο, ενώ τα βλαστοκύτταρα
ανανεώνονται πιο αργά.
Η επιδερμίδα λεπταίνει, γίνεται
πιο ξηρή και λιγότερο ελαστική, με αποτέλεσμα οι ρυτίδες να βαθαίνουν, τα
σημάδια να πολλαπλασιάζονται και το πρόσωπο να αλλάζει σχήμα.
Πέρα όμως από τις φυσικές
μεταβολές, οι λέξεις που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε την αλλαγή
–«σακούλες», «πεσμένα ζυγωματικά» κλπ– φορτίζουν αρνητικά την εμπειρία της
γήρανσης.
Γιατί μας είναι τόσο δύσκολο να
αποδεχτούμε την αλλαγή
Η ψυχολόγος Beth Daniels εξηγεί
ότι η γήρανση βιώνεται διαφορετικά ανάλογα με το φύλο, την κουλτούρα και την
εθνοτική ταυτότητα.
Παρότι οι μεγαλύτεροι άνθρωποι
τείνουν να αποδέχονται ευκολότερα την εμφάνισή τους, οι γυναίκες αντιμετωπίζουν
πολύ μεγαλύτερη κοινωνική πίεση να διατηρήσουν νεανικά χαρακτηριστικά.
Αυτό το φαινόμενο έχει
περιγραφεί ως «διπλό στάνταρ γήρανσης»: η νεότητα θεωρείται προϋπόθεση
γυναικείας ελκυστικότητας, ενώ οι άνδρες κρίνονται περισσότερο από τη
λειτουργικότητα του σώματός τους.
Αυτή η πίεση δεν είναι ατομική
φαντασίωση αλλά αντικειμενική πραγματικότητα. Έρευνες δείχνουν ότι η ηλικιακή
διάκριση στην εργασία συνδέεται ακόμη και με χαρακτηριστικά του προσώπου, όπως
τα γκρίζα μαλλιά ή οι ρυτίδες.
Δεν είναι τυχαίο ότι τομείς της
ιατρικής που ασχολούνται με την αντιγήρανση όπως η δερματολογία, γνωρίζει
άνθηση: ενέσιμα όπως το Botox ξεπέρασαν τα 10 εκατομμύρια κομμάτια στις ΗΠΑ για
το 2024.
Αν και προσφέρουν προσωρινή
βελτίωση, όπως εξηγούν οι ειδικοί, δεν αντιμετωπίζουν τις βαθύτερες βιολογικές
διεργασίες της γήρανσης, αλλά λειτουργούν περισσότερο σαν «επίδεσμος», έχουν
μεγάλη πέραση.
Φροντίδα
Η φροντίδα της επιδερμίδας
μπορεί να βοηθήσει τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά.
Η αποφυγή υπερβολικής έκθεσης
στον ήλιο, η καλή ενυδάτωση, η ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε λιπαρά οξέα και
βιταμίνες, το άγχος υπό έλεγχο και η σωματική δραστηριότητα συμβάλλουν σε πιο
υγιές δέρμα.
Εξίσου σημαντικές είναι οι
κοινωνικές σχέσεις, που μειώνουν το αίσθημα απομόνωσης και ενισχύουν την
αυτοεικόνα.
Οι ειδικοί τονίζουν ότι η
αποδοχή δεν σημαίνει απάρνηση της επιθυμίας για φροντίδα. Σημαίνει να
σταματήσουμε να πολεμάμε την πραγματικότητα.
Όπως λέει η ψυχοθεραπεύτρια
Carolyn Karoll, «μπορείς να νοσταλγείς το νεανικό σου πρόσωπο, αλλά παράλληλα
να τιμάς αυτό που έχεις σήμερα».
Η καλλιέργεια πιο ήπιου
εσωτερικού διαλόγου όπως η σκέψη «Βλέπω ότι αλλάζω, και αυτό είναι μέρος του να
είμαι ζωντανός» μειώνει την αυτοκριτική και την κατάθλιψη.
Το ουσιαστικό ερώτημα, σύμφωνα
με τους ειδικούς, δεν είναι το πώς φαίνεται το πρόσωπό μας, αλλά ποιοι θέλουμε
να είμαστε όσο μεγαλώνουμε. Τι θέλουμε να εκπέμπουμε στους άλλους; Ποιες αξίες
μας καθοδηγούν;
Όπως γράφει ο Σαίξπηρ: «Με χαρά
και γέλιο ας έρθουν οι παλιές ρυτίδες».
Ίσως αυτό να είναι το
πραγματικό μυστικό της αντιγήρανσης: όχι να σταματήσουμε τον χρόνο, αλλά να
μάθουμε να ζούμε μέσα του με αξιοπρέπεια και αποδοχή.