Πώς θα σας φαινόταν εάν η είσοδος της τεχνητής νοημοσύνης (και) στον χώρο εργασίας δεν σήμαινε περαιτέρω αυτοματοποίηση και απώλεια θέσεων εργασίας, αλλά αντιθέτως βελτίωνε την ποιότητα ζωής των εργαζομένων εντός και εκτός του εργασιακού περιβάλλοντος;
Μπορεί λοιπόν να γινόμαστε μάρτυρες ενός κατακλυσμού δημοσιευμάτων και αναλύσεων για την είσοδο της τεχνητής νοημοσύνης στην αγορά εργασίας και τις ριζικές αλλαγές που θα φέρει, ή έχει ήδη φέρει, ωστόσο το ζητούμενο είναι να δούμε τι σκέφονται οι ίδιο οι εργαζόμενοι, τόσο για το παρόν, όσο και για το μέλλον.
Τα τελευταία χρόνια λοιπόν, κατά τα οποία η τεχνητή νοημοσύνη έχει εισβάλλει ολοένα και περισσότερο σχεδόν σε όλους τους τομείς της ζωής μας, διάφορα συνδικάτα και οργανώσεις εργαζομένων ανά τον κόσμο έχουν δημοσιεύσει μια σειρά αρχών, δημόσιων δηλώσεων, πλαισίων και ψηφισμάτων που εκφράζουν μια εναλλακτική οπτική όσον αφορά στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης.
Η Mishal Khan, ανώτερη ερευνήτρια στο Πρόγραμμα Τεχνολογίας και Εργασίας του Κέντρου Εργασίας του Πανεπιστημίου του Μπέρκλεϊ, και ο Kung Feng, επίσης ανώτερος ερευνητής στο συγκεκριμένο πρόγραμμα του ίδιου πανεπιστημίου, ανέλυσαν 19 από τις συγκεκριμένες δημοσιεύσεις, διαπιστώνοντας πως καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, τα οποία αναφέρουν στην έκθεση «A First Look at Labor’s AI Values» (Μια πρώτη ματιά στις αξίες της τεχνητής νοημοσύνης για τους εργαζομένους).
Τεχνητή νοημοσύνη και εργασία: Θα έχουν τον τελευταίο λόγο οι εργαζόμενοι;
Σε κοινό τους άρθρο στο Inequality.org, ενός πρότζεκτ του αμερικανικού Ινστιτούτου Πολιτικών Μελετών, αναλύουν τα βασικά θέματα που εντόπισαν, τα οποία σύμφωνα με τους ίδιους αποδεικνύουν πως είναι δυνατή μια διαφορετική οπτική για το μέλλον της υιοθέτησης της τεχνολογίας.
Πρώτον, ξεκαθαρίζουν πως κανένα συνδικάτο δεν ζήτησε την πλήρη απαγόρευση της χρήσης τεχνητής νοημοσύνης ή άλλων ψηφιακών τεχνολογικών. Αντίθετα, οι εργαζόμενοι θέλουν να καθοριστούν κανόνες για την υπεύθυνη υιοθέτηση της τεχνολογίας. Ένα σύνολο δηλαδή προστατευτικών μέτρων, έτσι ώστε να μην μπορούν για παράδειγμα οι εργοδότες να προχωρούν σε επιβλαβείς πρακτικές εις βάρος των εργαζομένων.
Όπως αναφέρουν στο άρθρο οι δύο ερευνητές, οι εργαζόμενοι πρέπει να έχουν το δικαίωμα, για παράδειγμα, να διασφαλίζουν ότι σημαντικές αποφάσεις σχετικά με την πρόσληψη, την απόλυση και την προαγωγή λαμβάνονται από άνθρωπο και όχι από αλγόριθμο, γεγονός το οποίο μπορεί να χαρακτηριστεί και «δυστοπικό».
Επιπλέον, οι εργαζόμενοι πρέπει να έχουν το δικαίωμα στη διαφάνεια, στον έλεγχο των δεδομένων τους, στην προστασία από διακρίσεις και προκαταλήψεις, καθώς και σε ένα ασφαλές εργασιακό περιβάλλον.
Δεύτερον, όπως σημειώνουν, οι εργαζόμενοι πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της υιοθέτησης της τεχνολογίας. «Αυτό σημαίνει, πρώτα απ’ όλα, το δικαίωμα να διαπραγματεύονται συλλογικά το αν, πότε και πώς θα εφαρμοστούν οι νέες τεχνολογίες στον χώρο εργασίας» τονίζεται στο άρθρο.
Μάλιστα, αυτό σημαίνει επίσης ότι οι εργαζόμενοι πρέπει να έχουν το δικαίωμα να προστατεύουν την επαγγελματική τους κρίση, να ελέγχουν τις τεχνολογίες με τις οποίες εργάζονται και, κυρίως, να συμμετέχουν στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη της τεχνολογίας από την αρχή.
Τρίτον, σύμφωνα με την έκθεση, για πολλά συνδικάτα και οργανώσεις εργαζομένων, η τεχνητή νοημοσύνη πρέπει να βελτιώνει και όχι να θέτει σε κίνδυνο τις θέσεις εργασίας και τα μέσα διαβίωσης των εργαζομένων.
«Αυτό σημαίνει ότι η τεχνητή νοημοσύνη και οι ψηφιακές τεχνολογίες πρέπει να βοηθούν τους εργαζομένους στο δημιουργικό τους έργο, στη λήψη αποφάσεων ή ακόμη και στις συλλογικές διαπραγματεύσεις τους, αντί να αντικαθιστούν απλώς βασικές ανθρώπινες εργασίες από τις οποίες εξαρτάται η κοινωνία. Οποιαδήποτε αύξηση της παραγωγικότητας πρέπει να μοιράζεται με τους εργαζομένους και την ευρύτερη κοινότητα», επισημαίνουν.
Τεχνητή νοημοσύνη και εργασία: Οι εργαζόμενοι και το μέλλον της τεχνολογίας
Τέλος, όπως είναι λογικό, οι εργαζόμενοι κοιτάζουν πέρα από τον χώρο εργασίας, ανησυχώντας για τον ρόλο που διαδραματίζει η τεχνολογία στην κοινωνία ως σύνολο. Πολλές οργανώσεις εφιστούν την προσοχή στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης, στο ενδεχόμενο να επιδεινώσει τις οικονομικές ανισότητες και στην απειλή που αποτελεί για τη δημοκρατική συμμετοχή και την κριτική σκέψη γενικότερα. Αντίθετα, θεωρούν πως η τεχνητή νοημοσύνη θα πρέπει να χρησιμοποιείται προς όφελος της κοινωνίας και του δημοσίου συμφέροντος.
Καθώς εξελίσσονται οι συζητήσεις σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να επηρεάσει την εργασία τα επόμενα χρόνια, είναι σημαντικό να δοθεί προσοχή στο ευρύ φάσμα των ανησυχιών που εκφράζουν οι οργανώσεις εργαζομένων σχετικά με την υιοθέτηση της τεχνολογίας, καθώς και στην εναλλακτική οπτική που προτείνουν, υπογραμμίζουν στο άρθρο τους οι Mishal Khan και ο Kung Feng
Η διασφάλιση της υπεύθυνης χρήσης της τεχνολογίας, η εστίαση στη φωνή των εργαζομένων, η βελτίωση των θέσεων εργασίας και των συνθηκών διαβίωσης και η προώθηση του δημόσιου συμφέροντος αποτελούν ζωτικά στοιχεία αυτής της οπτικής, επισημαίνεται επίσης.
«Πολύ συχνά, η τεχνολογία και οι επιπτώσεις της θεωρούνται αναπόφευκτες, αλλά οι εργαζόμενοι επιμένουν ότι η πορεία προς το μέλλον δεν είναι προκαθορισμένη — οι εργαζόμενοι μπορούν και πρέπει να διαμορφώσουν το συλλογικό τεχνολογικό μας μέλλον», καταλήγουν.