Μόνικα Αρτινού
Ο Klim Milchenko, ένας 22χρονος Ουκρανός, βρέθηκε σε τρένο με προορισμό την Πολωνία τον Οκτώβριο, αμέσως μετά την άρση της απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα, για άνδρες κάτω των 23 ετών.
Αν και η επίσημη ηλικία στράτευσης στην Ουκρανία είναι τα 25, η κυβέρνηση την είχε ήδη μειώσει μία φορά, γεγονός που τον έκανε να φοβάται ότι θα μειωθεί ξανά. Για τον Milchenko, η αναχώρηση ήταν ένας τρόπος να αποφύγει τον κίνδυνο να σκοτωθεί από ρωσικές επιθέσεις, καθώς είχε δει τις σκληρές συνθήκες διαβίωσης των στρατιωτών στο μέτωπο και είχε ήδη χάσει φίλους στον πόλεμο.
Όταν άλλαξαν οι κανόνες για την έξοδο από τη χώρα, ο Milchenko ζούσε στο Κίεβο. Την επόμενη κιόλας μέρα άρχισε να μαζεύει τα πράγματά του, πούλησε το σκούτερ του και αποχαιρέτησε δύο φίλους που έμειναν στην Ουκρανία επειδή ήταν πολύ μεγάλοι για να φύγουν. Την ιστορία του παρουσιάζει το περιοδικό New Yorker σε ένα μεγάλο ρεπορτάζ.
Πριν φύγει, ταξίδεψε με λεωφορείο στη Ζαπορίζια για να δει τον πατέρα του, έναν 50χρονο επιχειρηματία. Τη δεύτερη μέρα της επίσκεψης, στρατολόγοι αξιωματικοί σταμάτησαν τον πατέρα του σε έλεγχο τροχαίας, τον πήραν και τον οδήγησαν σε κέντρο στρατολόγησης· ο Milchenko πήγε μαζί με τη γιαγιά του να τον επισκεφτεί δύο μέρες αργότερα.
Κατά το ταξίδι με το τρένο προς την Πολωνία, ο Milchenko πέρασε τις περισσότερες ώρες κοιμώμενος και βλέποντας βίντεο στο YouTube. Είχε ελέγξει σχολαστικά ότι τα στρατιωτικά του στοιχεία ήταν ενημερωμένα και παρακολουθούσε ενημερωτικά βίντεο στο TikTok για το τι πρέπει να πει στους Πολωνούς αξιωματούχους μετανάστευσης.
Στα σύνορα, ο συνοριοφύλακας εξέτασε το διαβατήριο και τα στρατιωτικά του έγγραφα, αλλά τελικά του τα επέστρεψε χωρίς σχόλιο, επιτρέποντάς του να περάσει.
Το ευρύτερο φόντο της ιστορίας του είναι ένας πόλεμος φθοράς, όπου η Ρωσία, με πληθυσμό τρεισήμισι φορές μεγαλύτερο από της Ουκρανίας, έχει αποκτήσει προβάδισμα. Ρωσικοί πύραυλοι έχουν καταστρέψει κρίσιμες ενεργειακές υποδομές, προκαλώντας συνεχείς διακοπές ρεύματος και υπονομεύοντας το ηθικό της κοινωνίας, που εμφανίζεται ολοένα και πιο απογοητευμένη.
Αντίστοιχα χαμηλό είναι και το ηθικό στο μέτωπο, όπου πολλοί στρατιώτες περιμένουν μάταια αντικαταστάτες. Εκατοντάδες χιλιάδες Ουκρανοί άνδρες έχουν κρυφτεί ή φύγει στο εξωτερικό για να αποφύγουν τη στρατιωτική θητεία.
Η απόφαση της ουκρανικής κυβέρνησης να επιτρέψει σε χιλιάδες νεαρούς άνδρες να ταξιδέψουν στο εξωτερικό, έχει διχάσει τους στρατιωτικούς αναλυτές. Ο πρόεδρος Ζελένσκι υποστήριξε ότι ο νέος κανόνας θα αποτρέψει τους ακόμη νεότερους από το να εγκαταλείψουν τη χώρα παράνομα ή νωρίτερα.
Ο Simon Schlegel, διευθυντής του ουκρανικού προγράμματος στο Center for Liberal Modernity, αναγνωρίζει αυτή τη λογική, αλλά προειδοποιεί ότι θα δημιουργήσει μελλοντικά προβλήματα στην προσπάθεια της χώρας να διατηρήσει επαρκή στρατιωτική δύναμη.
Ο κανόνας έχει προκαλέσει κριτική και από συμμάχους. Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς κάλεσε τον Ζελένσκι να λάβει μέτρα ώστε να περιοριστεί η έλευση τόσων πολλών νεαρών Ουκρανών ανδρών στη Γερμανία. Από την αρχή του πολέμου, η Γερμανία έχει παραχωρήσει προσωρινή προστασία σε πάνω από 1,2 εκατομμύρια Ουκρανούς, ενώ και η Πολωνία έχει δεχθεί μεγάλη εισροή ανδρών της ίδιας ηλικιακής ομάδας.
Στις αρχές Νοεμβρίου, ο δημοσιογράφος του New Yorker συνάντησε ξανά τον Milchenko στο Βρότσλαβ, όπου αυτός έψαχνε δουλειά. Είχε στείλει το βιογραφικό του σε τριάντα εργοδότες, όμως μόνο ένας είχε ανταποκριθεί.
Παράλληλα άκουγε ιστορίες για Ουκρανούς στην Πολωνία που υφίστανται διακρίσεις ή και χειρότερη μεταχείριση, ενώ οι δημοσκοπήσεις δείχνουν σταδιακή αλλά σταθερή μείωση της δημόσιας υποστήριξης για την υποδοχή Ουκρανών προσφύγων.
Ο Milchenko βρισκόταν στη διαδικασία απόκτησης πολωνικής άδειας οδήγησης. Γνώριζε ήδη την πόλη: είχε ζήσει κατά διαστήματα στο Βρότσλαβ πριν από τη ρωσική εισβολή του 2022, σπουδάζοντας πολωνικά και δουλεύοντας σε παραδόσεις φαγητού για την Uber Eats με ποδήλατο, καθώς και σε αποθήκη της Amazon. Αργότερα γράφτηκε σε πρόγραμμα υπολογιστών σε τοπικό παράρτημα ιδιωτικού πανεπιστημίου.
Τον Μάιο του 2023 μετακόμισε στο Κίεβο, εν μέρει για να βρίσκεται μακριά από την πρώτη γραμμή. Ωστόσο, η βία του πολέμου τον ακολούθησε: ενώ δούλευε στο νησί Trukhaniv, άκουσε συναγερμό αεροπορικής επιδρομής και λίγα λεπτά αργότερα ένας πύραυλος έπεσε στο νερό, περίπου μισό μίλι μακριά. Ένας φίλος του, ο Sasha, σκοτώθηκε από βαλλιστικό πύραυλο ενώ περίμενε τη μητέρα του έξω από τον σιδηροδρομικό σταθμό στο Kryvyi Rih.
Τώρα, ο Milchenko νιώθει ευγνωμοσύνη που στο Βρότσλαβ μπορεί να περπατά δίπλα στο ποτάμι χωρίς τον φόβο επιθέσεων από drones ή πυραύλους. Δεν ξέρει πόσο θα μείνει στην Πολωνία. Ονειρεύεται ένα οδικό ταξίδι στο Παρίσι μόλις πάρει την άδεια οδήγησης, μια επίσκεψη σε φίλο στη Γερμανία και ενδεχομένως δουλειά σε καβουρδοκάικο στη Νορβηγία.
Δεν είναι καν σίγουρος αν θα επέστρεφε στην Ουκρανία ακόμη και αν τελείωνε ο πόλεμος. Πρόκειται για υπαρξιακό δίλημμα πολλών νέων Ουκρανών, που έχουν ξεριζωθεί από τη χώρα τους.