Άρση lockdown με «ρήτρα» απολύσεων και μείωσης μισθών

Νικόλ Λειβαδάρη

Tο καλό νέο είναι πως σήμερα επαναλειτουργούν 66.100 επιχειρήσεις που είχαν κλείσει λόγω lockdown και, θεωρητικά τουλάχιστον, 155.962 εργαζόμενοι επιστρέφουν στις δουλειές τους.

Το κακό νέο είναι πως στην συγκεκριμένη περίπτωση το «θεωρητικά» έχει καταλυτική ισχύ. Και το ακόμη χειρότερο είναι πως με την επαναλειτουργία των επιχειρήσεων απελευθερώνονται πλήρως, και αυτομάτως, και οι απολύσεις: Οι επιχειρήσεις που ξανανοίγουν και τίθενται σε πλήρη λειτουργία δεν υπάγονται πλέον στο καθεστώς των κυβερνητικών μέτρων στήριξης και, ως εκ τούτου, αποδεσμεύονται και από την «ρήτρα μη απολύσεων».

Το μοντέλο είναι απλό και εφαρμόζεται ήδη με συνοπτικές διαδικασίες: Μεγάλη εταιρία που δραστηριοποιείται στην αλυσίδα τροφοδοσίας και στον ευρύτερο χώρο της εστίασης είχε θέσει σε αναστολή σύμβασης περίπου το μισό προσωπικό της. Την Παρασκευή, ένας στους τρεις από όσους βρίσκονταν σε αναστολή ενημερώθηκαν ότι θα επιστρέψουν ως part timers – κοινώς, θα επιστρέψουν με καθεστώς εκ περιτροπής εργασίας και με τις μισές αποδοχές από εκείνες που έπαιρναν προ Covid. Οι υπόλοιποι - δηλαδή οι δύο στους τρεις - ενημερώθηκαν απλώς ότι οι συμβάσεις τους διακόπτονται οριστικά δια της μη ανανέωσης, κοινώς απολύονται.

Η εν λόγω εταιρία δεν είναι η μόνη και, ατυχώς, δεν είναι η χειρότερη περίπτωση στην βίαιη αναδιάρθρωση της εργασιακής τάξης πραγμάτων. Mε τις απώλειες του τζίρου στο δίμηνο των περιοριστικών μέτρων να υπολογίζονται, σε πρώτο χρόνο, κοντά στα 20 δις, η αγορά ξανανοίγει με όρους ζούγκλας. Και η άρση του lockdown γίνεται, ουσιαστικά, με «ρήτρα» απολύσεων και μειώσεων μισθών.

Ηδη, από τα μέσα Μαρτίου καταγράφεται, στην πράξη, μείωση μισθών κατά 35% για σχεδόν τους μισούς εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα: Περίπου 1 εκατομμύριο εργαζόμενοι που τέθηκαν σε αναστολή σύμβασης πήραν αποζημίωση 532 ευρώ σε μηνιαία βάση, την ώρα που ο μέσος κατώτατος μισθός προ πανδημίας ήταν, καθαρά, 800 ευρώ.

Η μισθολογική αυτή καθίζηση οδεύει προς παγίωση και τα 532 ευρώ υποδεικνύονται, σύμφωνα με πληροφορίες, ως το πλαφόν ενός νέου «υποκατώτατου» μισθού τον οποίον ζητούν πολλοί επιχειρηματίες και τον στηρίζουν κυβερνητικές εισηγήσεις με το επιχείρημα των «έκτακτων συνθηκών».

Ακόμη, όμως, κι εάν αυτό το σενάριο δεν προχωρήσει, η μείωση μισθών θα παγιωθεί μέσα από την γενικευμένη εφαρμογή του γερμανικού μοντέλου με την εκ περιτροπής εργασία, ήτοι μισές μέρες δουλειάς, μισός μισθός. Στο μοντέλο αυτό οι απώλειες αποδοχών για τους εργαζόμενους υπολογίζονται κατά μέσο όρο στο 25%, καθώς ο εργοδότης θα καταβάλει τον μισό μισθό και το κράτος θα καλύψει μέρος του απολεσθέντος υπόλοιπου μισού. Τα σενάρια που βρίσκονται στο τραπέζι προβλέπουν ότι η κάλυψη αυτή θα κινείται από το 30% έως το 60% του απολεσθέντος εισοδήματος, άρα στην καλύτερη περίπτωση ο εργαζόμενος θα χάσει το 20% των αποδοχών που είχε προ κρίσης και στην χειρότερη οι απώλειές του θα ξεπεράσουν το 30%.

Το σκηνικό γίνεται ακόμη πιο δυσοίωνο εάν προσμετρηθεί η εικόνα και από τον τουρισμό, όπου μία στις τρεις επιχειρήσεις είναι πιθανό να μην ανοίξει καν και τουλάχιστον 250.000 εργαζόμενοι κινδυνεύουν να μείνουν εκτός αγοράς για όλη την σεζόν. Με βάση τις τελευταίες πληροφορίες, προκειμένου να μην επέλθει ολική κατάρρευση η κυβέρνηση προσανατολίζεται σε επιδότηση των ασφαλιστικών εισφορών για όσους επιχειρηματίες του τουρισμού κάνουν προσλήψεις, επιδότηση των part timers με ένα ποσό από 150 έως 200 ευρώ, και σε διατήρηση και ενίσχυση του επιδόματος ανεργίας για όσους μείνουν χωρίς δουλειά.

Και αυτό το μοντέλο όμως προφανώς παγιώνει τη μισθολογική καθίζηση – μια καθίζηση που, όπως δείχνουν τα μέχρι τώρα μηνύματα, φαίνεται να αποτελεί την κυβερνητική επιλογή προκειμένου να περιοριστεί το κύμα των απολύσεων.

Εξίσου προφανώς ωστόσο, πρόκειται και για ένα μοντέλο που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια και σε καθίζηση των δημοσίων εσόδων, είτε μέσω των ασφαλιστικών εισφορών είτε των άμεσων και έμμεσων φόρων. Με δεδομένο, δε, ότι τα φορολογικά έσοδα ήταν ήδη μειωμένα κατά 30% τον Απρίλιο, και ανάλογη πτώση είχε προηγηθεί και τον Μάρτιο, δεν είναι λίγοι εκείνοι – και εντός κυβέρνησης – που θεωρούν ότι ο επόμενος στόχος στη ρουλέτα της μείωσης των μισθών θα είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι.

Πρόκειται για εκδοχή που έχει αφήσει ανοιχτή και ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, αποκλείοντας μεν περικοπές στους μισθούς του Δημοσίου για τώρα, αλλά όχι και για το –εγγύς – μέλλον. «Με τα δεδομένα που έχουμε», είχε πει τον περασμένο μήνα ο κ. Σταϊκούρας, «δεν τίθεται ζήτημα μείωσης των αποδοχών στο Δημόσιο. Όμως ουδείς ξέρει πότε θα τελειώσει η κρίση και ποια μέτρα θα απαιτηθούν»...