Μόνο εκτός νόμου και παρακάμτοντας μια σειρά από δικλείδες ασφαλείας θα μπορούσε ένας… ενήλικας σκηνοθέτης να οδηγήσει έναν ανήλικο πρόσφυγα σε ιδιωτικό του χώρο, όπως προκύπτει από το νόμο αλλά και τις πρακτικές που ακολουθούν ΜΚΟ με αρκετά χρόνια εμπειρίας στη φιλοξενία ανήλικων προσφύγων και το Εθνικό Θέατρο στα σχετικά του προγράμματα.
Από το ρεπορτάζ προκύπτει ότι αν ο Δημήτρης Λιγνάδης
όντως ισχυριζόταν στους απορημένους γείτονές του ότι ανήλικοι πρόσφυγες
έρχονταν στο διαμέρισμά του επειδή εκείνος συμμετείχε εθελοντικά σε πρόγραμμα
μαθημάτων θεάτρου σε αλλοδαπούς, έλεγε απλά ψέματα. Κι αυτό διότι σε καμία
δραστηριότητα ανήλικων προσφύγων δεν προβλέπεται μετακίνησή τους σε ιδιωτικό
χώρο, χωρίς να έχει γνώση ο αρμόδιος εισαγγελέας.
Πιάνοντας λοιπόν το νήμα από το ρεπορτάζ της εφημερίδας
Τα Νέα στο οποίο γινόταν λόγος για έλευση ανηλίκων προσφύγων από τουλάχιστον
τρεις δομές στο διαμέρισμα του γνωστού σκηνοθέτη - ηθοποιού, με εκείνον να
επικαλείται μαθήματα θεάτρου σε αλλοδαπούς, αναζητήσαμε το νομικό πλαίσιο που καλύπτει
τις δραστηριότητες εκτός δομής για τους φιλοξενούμενους στη χώρα μας
αλλοδαπούς.
Σύμφωνα με το άρθρο 2, παράγραφο ια του νόμου 4540/2018 ο
«εκπρόσωπος ασυνόδευτου ανηλίκου» είναι πρόσωπο που «ορίζεται από τον αρμόδιο
Εισαγγελέα Ανηλίκων ή, όπου δεν υπάρχει Εισαγγελέας Ανηλίκων, από τον
Εισαγγελέα Πρωτοδικών για την προάσπιση των συμφερόντων του ανηλίκου αυτού».
Συνεπώς, ο εκάστοτε εισαγγελέας φέρει ευθύνη για τους
ανήλικους αλλοδαπούς που βρίσκονται στη δικαιοδοσία του, μέσω του ορισμού και
του τακτικού ελέγχου των εκπροσώπων τους.
Με την ευθύνη της Δικαιοσύνης λοιπόν, γίνεται και η
συμμετοχή ανήλικων προσφύγων και σε δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου, όπως
προβλέπεται στο άρθρο 21, παράγραφος 3: «Οι κατά περίπτωση αρμόδιες Αρχές
μεριμνούν ώστε οι ανήλικοι να έχουν πρόσβαση σε δραστηριότητες ελεύθερου
χρόνου, συμπεριλαμβανομένων των παιχνιδιών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων,
σύμφωνα με την ηλικία και το φύλο τους, εντός των κέντρων φιλοξενίας, καθώς και
σε δραστηριότητες ανοικτού χώρου», αναφέρεται στο νόμο.
Με απλά λόγια, δεν προβλέπεται δραστηριότητα σε ιδιωτικό
χώρο και πάντως σε κάθε περίπτωση ευθύνη για την τύχη των ανήλικων προσφύγων
έχει εισαγγελέας που φανταζόμαστε ότι δε θα είχε ποτέ εγκρίνει μαθήματα κατ’
οίκον του σκηνοθέτη.
Για να δούμε πώς ο νόμος εφαρμόζεται στην πράξη, ζητήσαμε
από τα στελέχη της ΜΕΤΑδρασης, Μη Κυβερνητική Οργάνωση που ασχολείται απο το
2010 με την προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων, να περιγράψουν μέσω ποιας
διαδικασίας μπορούν ανήλικοι πρόσφυγες να συμμετέχουν σε δραστηριότητες εκτός
δομής.
Οι άνθρωποι της ΜΕΤΑδρασης, αφού μας διαβεβαίωσαν ότι η
Οργάνωσή τους δε συμμετείχε σε κάποια θεατρική δραστηριότητα στην οποία να
εμπλεκόταν ο Δημήτρης Λιγνάδης, είπαν τα εξής:
«Η ΜΕΤΑδραση επιδιώκει συνεργασία με εξειδικευμένους και
διαπιστευμένους φορείς (όπως π.χ. μουσεία, επίσημες αθλητικές εγκαταστάσεις
κοκ) λαμβάνοντας φυσικά όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας. Οι
"εξωσχολικές" δραστηριότητες υλοποιούνται πάντα με την σύμφωνη γνώμη
των παιδιών, αποκλειστικά και μόνο σε δημόσιους χώρους και πάντοτε υπό τη
συνοδεία ενήλικα. Για την περίπτωση που οι δραστηριότητες αυτές (π.χ. θεατρικό
παιχνίδι ή μαθήματα θεάτρου) καταλήγουν σε κάποια παράσταση αλλά και για
ειδικότερες εκδηλώσεις ή δράσεις, ενημερώνεται εκ των προτέρων ο εισαγγελέας
ανηλίκων προκειμένου να δώσει την συγκατάθεσή του. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνουμε
στην ενημέρωση των παιδιών για θέματα σεξουαλικής παρενόχλησης, τι μπορούν να
κάνουν, που να αποτανθούν, ώστε να είναι κατανοήσουν τα παιδιά τα δικαιώματά
τους».
Οι άνθρωποι της ΜΕΤΑδρασης μας είπαν και κάτι ακόμα, που
ενδεχομένως σχετίζεται με την υπόθεση Λιγνάδη. «Το 2017 και 2018 η κατάσταση
ήταν τραγική, έρχονταν σχεδόν καθημερινά στα γραφεία μας παρακαλώντας μας να τα
πάμε σε ένα αστυνομικό τμήμα ακριβώς για να αποφύγουν όλες τις πιέσεις που
δέχονται προκειμένου να μπορέσουν να επιβιώσουν στον δρόμο».
Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με το αστυνομικό ρεπορτάζ αλλά
και το υπόμνημα που κατέθεσε στην Εισαγγελία η ειδική γραμματέας Προστασίας
Ασυνόδευτων Ανηλίκων, Ειρήνη Αγαπηδάκη, τα «μαθήματα» στο διαμέρισμα του
σκηνοθέτη γίνονταν ακριβώς εκείνη την περίοδο.
Πώς λειτουργούσε το πρόγραμμα του Εθνικού για ανήλικους
πρόσφυγες
Μιλώντας στην ιστοσελίδα του Πρώτου Θέματος, η Σοφία
Βγενοπούλου, υπεύθυνη από το 2017 του Μικρού Εθνικού αλλά και του προγράμματος
στο οποίο συμμετείχαν οι ανήλικοι πρόσφυγες, είπε πως πως υπάρχει πλήρες και
λεπτομερές αρχείο σχετικά με τα παιδιά που συμμετείχαν στο συγκεκριμένο
πρόγραμμα, που διήρκεσε συνολικά περί τα δύο χρόνια, των συνοδών τους αλλά και
των ΜΚΟ που ενεπλάκησαν κατά την διάρκειά του.
Επίσης δήλωσε κατηγορηματικά ότι «ο Δημήτρης Λιγνάδης δεν
ενεπλάκη ποτέ ούτε στον σχεδιασμό, ούτε στην οργάνωση ούτε στην διδασκαλία του
συγκεκριμένου ή οποιουδήποτε άλλου εργαστηρίου του Εθνικού Θεάτρου για
ανήλικους ή ενήλικες».
Σύμφωνα με την κα. Βγενοπούλου, το σύνολο των δράσεων
διοργανωνόταν υπό την αυστηρή εποπτεία της UNICEF και κρατούνταν αρχείο με τα
πλήρη στοιχεία των παιδιών, των συνοδών τους, τις δομές από τα τις οποίες
έρχονταν αλλά και των ΜΚΟ που συμμετείχαν. «Τα παιδιά συνοδεύονταν πάντα,
είχαμε στην διάθεση μας τα τηλέφωνα των συνοδών ενώ στο θυρωρείο μας υπήρχε
παρουσιολόγιο. Την απόφαση σχετικά με το ποια παιδιά θα συμμετάσχουν στο
πρόγραμμα την έπαιρναν οι υπεύθυνοι της εκάστοτε δομής. Δεν έγινε ποτέ
οποιουδήποτε είδους επιλογή από το Εθνικό Θέατρο», τόνισε η κα. Βγενοπούλου.
Η κα. Βγενοπούλου δεν κατονόμασε τις ΜΚΟ των οποίων
προστατευόμενα παιδιά συμμετείχαν στο πρόγραμμα. Εν τω μεταξύ η ΜΚΟ Solidarity
Now, για την οποία υπήρχαν φήμες εμπλοκής στην υπόθεση κακοποίησης ανήλικων
προσφύγων από το γνωστό σκηνοθέτη, έχει εκδώσει ανακοίνωση με την οποία ισχυρίζεται
ότι «ουδέποτε είχε εμπλοκή με τον χώρο του θεάτρου, του θεατρικού παιχνιδιού ή
με δραστηριότητες στις οποίες συμμετείχε ο κ. Λιγνάδης».
Από τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα ότι ήταν αδύνατο
ο Δημήτρης Λιγνάδης, φερόμενος να έχει παρασύρει και κακοποιήσει ανήλικους, να
έχει οδηγήσει ανήλικους στο διαμέρισμά του μέσω κάποιας νόμιμης οδού,
εκμεταλλευόμενος την εκπαιδευτική του ιδιότητα.
Αυτό προφανώς δεν αποκλείει το ενδεχόμενο στέλεχος
κάποιας ΜΚΟ, ή και κρατικός λειτουργός ενδεχομένως, λειτουργώντας εντελώς
καταχρηστικά και παράνομα, να εκμεταλλεύτηκε την πρόσβαση και επικοινωνία που
είχε με ανήλικους πρόσφυγες προκειμένου να οδηγηθούν κάποιοι από τους
τελευταίους στο διαμέρισμα του γνωστού… ηθοποιού και σκηνοθέτη.
Ας ελπίσουμε ότι θα μάθουμε περισσότερα και σε εύλογο
χρονικό διάστημα από την προκαταρκτική εξέταση που διέταξε η Εισαγγελία
Πρωτοδικών για καταγγελλόμενα περιστατικά σε βάρος ασυνόδευτων ανηλίκων κατά
την περίοδο 2017-2018, μετά το υπόμνημα που κατέθεσε στην Εισαγγελία Πρωτοδικών
η ειδική γραμματέας Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων, Ειρήνη Αγαπηδάκη.