Συγκοινωνίες Θεσσαλονίκης: Μια σύμβαση 39 εκατ. ευρώ για ένα έργο που ήδη υπάρχει;

Γιάννης Παναγιωτόπουλος

Πολλά ερωτηματικά μένουν αναπάντητα σχετικά με τη σύμβαση συνολικού ύψους 39 εκατ. ευρώ που έχει συνάψει για λογαριασμό του Δημοσίου με σύμπραξη ιδιωτών η Κοινωνία της Πληροφορίας, για τεχνολογικό εξοπλισμό των συγκοινωνιών της Θεσσαλονίκης, κι ενώ ανάλογος εξοπλισμός ήδη λειτουργεί ή είναι διαθέσιμος στον ΟΑΣΘ.

 

Πρόκειται για έναν διαγωνισμό που προκηρύχθηκε επί ΣΥΡΙΖΑ εν όψει της αντικατάστασης του ΟΑΣΘ από τον σχεδιαζόμενο τότε φορέα των Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (ΑΣΥΘ). Όμως παρόλο που η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας εγκατέλειψε τη δημιουργία των ΑΣΥΘ δίνοντας παράταση ζωής στον ΟΑΣΘ, η Κοινωνία της Πληροφορίας «έτρεξε» τον διαγωνισμό, με την ΤΕΡΝΑ, Indigital ΑΕ και AMCO ΑΒΕΕ να αναλαμβάνουν ένα έργο που μοιάζει σε μεγάλο βαθμό αχρείαστο, αφού μέχρι και ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει «εγκαινιάσει» το ηλεκτρονικό εισιτήριο του ΟΑΣΘ! Έκτοτε η υλοποίηση της σύμβασης παίρνει συνεχώς αναβολές αλλά δεν ακυρώνεται. Τί συμβαίνει;

 

Πώς φτάσαμε στην υπογραφή της σύμβασης

 

Από τα τέλη της δεκαετίας του 50 το έργο της αστικής συγκοινωνίας στη Θεσσαλονίκη εκτελείται από τον Οργανισμό Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (ΟΑΣΘ), που λειτουργούσε στο μοντέλο των ΚΤΕΛ. Όμως τα τελευταία χρόνια η αστική συγκοινωνία είχε φτάσει να είναι από τα κορυφαία προβλήματα των κατοίκων της πόλης. Το 2017 η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισε να κρατικοποιήσει τον ΟΑΣΘ, να τον θέσει υπό εκκαθάριση και από το 2020 να αναλάβουν το έργο οι Αστικές Συγκοινωνίες Θεσσαλονίκης (ΑΣΥΘ), ως θυγατρική του Οργανισμού Συγκοινωνιακού Έργου Θεσσαλονίκης (ΟΣΕΘ). Έτσι τα λεωφορεία της συμπρωτεύουσας θα έμπαιναν σε ένα κοινό σύστημα με το υπό κατασκευή μετρό.

 

Ένα μήνα πριν τις βουλευτικές εκλογές του 2019 η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ με όχημα την «Κοινωνία της Πληροφορίας» (ΚτΠ) - ΑΕ του Δημοσίου που βρίσκεται υπό τον έλεγχο του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης - προκηρύσσει ανοικτό διεθνή διαγωνισμό για το έργο «Ψηφιακός Μετασχηματισμός Τηλεματική και Ενιαίο Αυτόματο Σύστημα Συλλογής Κομίστρου (ΟΣΕΘ)». Στόχος του έργου είναι οι υπό σύσταση τότε ΑΣΥΘ να αποκτήσουν όλο τον ψηφιακό εξοπλισμό που απαιτούνταν για να φέρουν σε πέρας το συγκοινωνιακό έργο με σύγχρονο τρόπο. Βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας είχαν τότε καταθέσει ερωτήσεις στη Βουλή, διατυπώνοντας επιφυλάξεις για την σκοπιμότητα και το ύψος του κόστους του έργου.

 

Η αλλαγή στην εξουσία βρήκε τον διαγωνισμό «στον αέρα». Με τροπολογία που πέρασε στα τέλη Νοεμβρίου, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας πάγωσε το σχέδιο για τις ΑΣΥΘ και έδωσε παράταση ζωής και λειτουργίας στον ΟΑΣΘ μέχρι 31 Δεκεμβρίου του 2022. Εφόσον ο διαγωνισμός αφορούσε εξοπλισμό για τον ΟΣΕΘ και τις ΑΣΥΘ και όχι τον ΟΑΣΘ, η λογική λέει ότι θα έπρεπε να ανακληθεί. Όμως όχι.

 

Στις 23 Δεκεμβρίου 2019 αναρτάται στη Διαύγεια η οριστική κατακύρωση του αποτελέσματος του διαγωνισμού, με την κοινοπραξία ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή ΑΒΕΤΕ - Indigital ΑΕ - AMCO ΑΒΕΕ να παίρνουν το έργο έναντι 37 εκατ. ευρώ. Καθώς ως «κύριος του έργου» εμφανιζόταν ο ΟΣΕΘ αλλά τα παραδοτέα θα εφαρμόζονταν πάνω σε οχήματα και εγκαταστάσεις του ΟΑΣΘ, η αίτηση έγκρισης του έργου απορρίφθηκε σε τμήμα και στη συνέχεια σε κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Μετά από ενστάσεις της Κοινωνίας της Πληροφορίας, το έργο εγκρίνεται από την Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου στις 11 Νοεμβρίου του 2020.

 

Βλέποντας ότι η κυβέρνηση προχωρά ακάθεκτη το συγκεκριμένο έργο και ενώ ο ίδιος εκσυχρονίζεται και εξοπλίζεται σε παρόμοια πεδία, ο ΟΑΣΘ αποφασίζει να επισημάνει τα παράδοξα. Με υπηρεσιακό σημείωμα την 9η Φεβρουαρίου 2021 ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΟΑΣΘ, καθηγητής Γεώργιος Σκόδρας ενημερώνει την ΚτΠ για μια σειρά θέματα, όπως:

 

    Ο διαγωνισμός αφορά στις ΑΣΥΘ, οι οποίες τελικά δεν ιδρύθηκαν ποτέ.

    Ιδιοκτησία των συστημάτων που θα εγκατασταθούν στα οχήματα του ΟΑΣΘ

    Το σύστημα ηλεκτρονικού εισιτηρίου που σχεδιάζεται φαίνεται να να είναι διαφορετικό από αυτό της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ

    Σχεδιασμός για προγραμματική σύμβαση μεταξύ της ΚτΠ και του ΟΑΣΘ (σ.σ προφανώς για να γεφυρωθεί το εμπόδιο της αναφοράς στις ΑΣΥΘ), «η φύση και το περιεχόμενο της οποίας δεν έχουν κοινοποιηθεί ακόμη στον ΟΑΣΘ».

 

Παρά την ενημέρωση αυτή, στις 17 Φεβρουαρίου 2021 η ΚτΠ υπογράφει σύμβαση έργου με την κοινοπραξία ΤΕΡΝΑ - Indigital - AMCO, με χρόνο έναρξης ισχύος τον Μάρτιο και διάρκεια 12 μήνες από την υπογραφή της.

 

Ένα χρόνο μετά, μια ενεργή σύμβαση χωρίς παραδοτέα

 

Στις 18 Μαρτίου 2021 η ΚτΠ εκδίδει δελτίο τύπου με το οποίο ανακοινώνει την έναρξη του έργου στο οποίο θα περιλαμβάνονταν μεταξύ άλλων οι εξής δράσεις: Ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα τηλεματικής και πληροφόρησης επιβατών, ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα αυτοματοποιημένης συλλογής κομίστρου, ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα προγραμματισμού και βελτιστοποίησης δρομολογίων και υπηρεσιών, ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα διαχείρισης καυσίμου.

 

Έχει ενδιαφέρον ότι ως «φορέας λειτουργίας» του έργου αναγράφονται ο ΟΣΕΘ και, ακόμα και σήμερα, οι ΑΣΥΘ που πλέον δεν υφίστανται. Σε παρένθεση αναφέρεται ότι «σύμφωνα με τα οριζόμενα στα άρθρα 15 και 26 του ν.4482/2017, η ΑΣΥΘ έχει αρμοδιότητα την εκτέλεση του αστικού συγκοινωνιακού έργου, το οποίο ανατίθεται προσωρινά στον ΟΑΣΘ». Έκτοτε στον ιστότοπο της ΚτΠ δεν έχει γίνει άλλη ανάρτηση σχετικά με το εν λόγω έργο.

 

Ένα και πλέον χρόνο αργότερα, από την έρευνά μας στην Διαύγεια προκύπτει ότι οι προθεσμίες για τα παραδοτέα του έργου μεταφέρονται παρακάτω, το συνολικό κόστος του έργου αγγίζει πλέον τα 39 εκατ. Ευρώ, από τα οποία η σύμπραξη έχει λάβει ως προκαταβολή 6 εκατ.

 

Εν τω μεταξύ ο ΟΑΣΘ προχωρά, το επιβεβαίωσε και ο πρωθυπουργός

 

Ενώ η κυβέρνηση μέσω της ΚτΠ εργαζόταν ώστε το έργο να εγκριθεί τελικά από το Ελεγκτικό Συνέδριο, ο ΟΑΣΘ προχωρούσε σε κινήσεις εκσυχρονισμού. Εξάλλου η δυσαρέσκεια των κατοίκων της Θεσσαλονίκης για την κατάσταση στις μεταφορές ήταν πολύ μεγάλη για να «περιμένει» την υλοποίηση του έργου που ακόμα βρισκόταν στη βάσανο του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

 

Έτσι με την συμμετοχή των ΚΤΕΛ στην υλοποίηση κάποιων δρομολογίων και αυξάνοντας τον αριθμό των διαθέσιμων οχημάτων του, ο ΟΑΣΘ φαίνεται να έχει βελτιώσει κατά τι την κατάσταση και την καθημερινότητα των επιβατών. Κι αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι βρίσκεται υπό εκκαθάριση, με ορίζοντα να κλείσει στο άμεσο μέλλον. Και παρά το γεγονός ότι έχει σημαντικές οικονομικές εκκρεμότητες προς τον ΟΣΕΘ, με τον οποίο θεωρητικά πρέπει να συνεργαστεί για την υλοποίηση του έργου που, θεωρητικά, θα παραδώσει η κοινοπραξία.

 

Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΟΑΣΘ, Γιώργος Σκόδρας έχει συχνή παρουσία στα ΜΜΕ της πόλης και επικοινωνεί τα πεπραγμένα του. Ωστόσο από τη δική μας έρευνα, και παρά του ότι αποδεδειγμένα έχει γνώση του παράλληλου έργου που, θεωρητικά και πάλι, θα εφαρμοστεί στα «δικά» του οχήματα, δεν έχει κάνει δημόσια αναφορά στο θέμα.

 

Την βελτίωση στις αστικές συγκοινωνίες της Θεσσαλονίκης διαπίστωσε και ο Κυριάκος Μητσοτάκης τον περασμένο Σεπτέμβριο, επισκεπτόμενος το περίπτερο του ΟΑΣΘ στην 85η ΔΕΘ. Ο πρωθυπουργός μάλιστα έκανε εικονική χρήση του νέου ηλεκτρονικού εισιτηρίου του, δηλαδή μιας τεχνολογίας ανάλογης χρήσης με αυτή που έχει αναλάβει η παραδώσει η κοινοπραξία ΤΕΡΝΑ - Indigital - AMCO στην ΚτΠ για λογαριασμό όμως του ΟΣΕΘ.

 

Έκτοτε βέβαια το ηλεκτρονικό εισιτήριο δεν έχει εφαρμοστεί στις αστικές συγκοινωνίες της Θεσσαλονίκης, με πρόσφατα δημοσιεύματα στον τοπικό Τύπο να αναρωτιούνται γιατί συμβαίνει αυτό, εφόσον η τεχνολογία είναι διαθέσιμη.

 

Λίγες ημέρες αργότερα, ο ΟΑΣΘ ανακοίνωσε πως διαθέτει «ολοκληρωμένο σύστημα με το οποίο καταγράφεται λεπτομερώς κάθε κίνηση εφοδιασμού των πρατηρίων με καύσιμα, αλλά και εφοδιασμού κάθε οχήματος με καύσιμα». Στο δελτίο τύπου με τίτλο «ο ΟΑΣΘ νοικοκυρεύεται» αναφέρεται ότι «για την ολοκληρωμένη λειτουργία του συστήματος εισροών-εκροών έχουν τοποθετηθεί 465 δακτύλιοι σε ισάριθμα λεωφορεία του Οργανισμού, με τους οποίους καταγράφεται λεπτομερώς πότε εφοδιάζεται κάθε όχημα, με πόσα λίτρα, καθώς και πόσα χιλιόμετρα έχει διανύσει από το προηγούμενο γέμισμά του». Πρόκειται για ένα ακόμα έργο ανάλογο με αυτό που έχει αναλάβει η κοινοπραξία.

 

Μάλιστα σύμφωνα με πληροφορίες του tvxs.gr, οι εξοπλισμοί και τα συστήματα που έχει εγκαταστήσει ο ΟΑΣΘ τα τελευταία χρόνια θα είναι συμβατά με τα αντίστοιχα που θα εφαρμοστούν από το 2023 στο Μετρό της Θεσσαλονίκης, ώστε οι επιβάτες να χρησιμοποιούν ένα εισιτήριο για λεωφορεία και μετρό.

 

Επιχειρήσαμε να επικοινωνήσουμε με τη διοίκηση του ΟΑΣΘ για να μάθουμε τη θέση της πάνω στο θέμα αλλά κάτι τέτοιο δεν κατέστη δυνατό.

 

Τα ερωτήματα που θέσαμε στην Κοινωνία της Πληροφορίας

 

Από τα παραπάνω προκύπτει εύλογα το ερώτημα γιατί η σύμβαση της Κοινωνίας της Πληροφορίας με την κοινοπραξία ΤΕΡΝΑ - Indigital - AMCO είναι ακόμα ενεργή ή γιατί έστω δεν έχει προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα του ΟΑΣΘ.

 

Επικοινωνήσαμε με τον διευθύνοντα σύμβουλο της ΚτΠ, κο. Σταύρο Ασθενίδη και του θέσαμε τα εξής ερωτήματα:

 

    Εφόσον ο αρχικός διαγωνισμός αφορούσε στις ΑΣΥΘ, φορέας που με απόφαση της κυβέρνησης του Νοεμβρίου του 2019 δεν ιδρύθηκε ποτέ, γιατί η Κοινωνία της Πληροφορίας (ΚτΠ) προχώρησε στην υπογραφή της υπ’ αρ. 1508/17-02-2021 Σύμβασης για το έργο: «Ψηφιακός Μετασχηματισμός Τηλεματική και Ενιαίο Αυτόματο Σύστημα Συλλογής Κομίστρου (ΟΣΕΘ)»; Ρωτούμε αυτό, διότι οι ΑΣΥΘ θα ήταν θυγατρική του ΟΣΕΘ αλλά ο ΟΑΣΘ δεν είναι. Και όχι μόνο δεν είναι, αλλά όπως προκύπτει από δημοσιεύματα, έχει πρόσφατα εκσυγχρονίσει τον εξοπλισμό του σε πεδία παρόμοια με αυτά που περιγράφονται στην εν λόγω σύμβαση. Εξάλλου ο ίδιος ο πρωθυπουργός στην τελευταία ΔΕΘ είχε δοκιμάσει το νέο ηλεκτρονικό εισιτήριο του ΟΑΣΘ.

    Σε ποιο βαθμό έχει προχωρήσει η υλοποίηση της εν λόγω σύμβασης; Έχει παραδοθεί μέρος των παραδοτέων; Έχει προχωρήσει η ΚτΠ σε εκταμιεύσεις προς την σύμπραξη - προμηθευτή (ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή ΑΒΕΤΕ - Indigital ΑΕ - AMCO ΑΒΕΕ) και αν ναι, σε ποιούς χρόνους, ποια ποσά και για ποια κομμάτια του έργου; Έχει δοθεί παράταση για την υλοποίηση της σύμβασης και ποια είναι αυτή;

    Ποια είναι η διάρκεια της περιόδου που ο προμηθευτής εγγυάται την καλή λειτουργία και συντήρηση του έργου χωρίς επιπλέον οικονομικό αντάλλαγμα; Μετά το πέρας της περιόδου αυτής, ποιο είναι το συμφωνηθέν τίμημα για την συντήρηση;

    Ο εξοπλισμός που θα παραδώσει ο προμηθευτής θα αντικαταστήσει τον υφιστάμενο και λειτουργούντα στα οχήματα του ΟΑΣΘ; Από το ρεπορτάζ προκύπτει ότι ο ΟΑΣΘ, έχοντας ήδη προχωρήσει σε εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού του, δεν εμφανίζεται διατεθειμένος να προχωρήσει στην αντικατάσταση του εν λόγω εξοπλισμού με αυτόν που θα παραδοθεί στο πλαίσιο της εν λόγω σύμβασης. Έχετε αποσπάσει την θετική του στάση σχετικά με το θέμα; Για ποιούς λόγους θεωρείτε ότι ο προς παράδοση εξοπλισμός από την σύμπραξη ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή ΑΒΕΤΕ - Indigital ΑΕ - AMCO ΑΒΕΕ είναι πιο σύγχρονος και πιο αποτελεσματικός; Θα είναι συμβατός με τον αντίστοιχο που θα εφαρμοστεί στο ΜΕΤΡΟ της Θεσσαλονίκης;

 

Παρά το γεγονός ότι αρχικά ήταν θετικός στην επικοινωνία μαζί μας, ο κ. Ασθενίδης δεν έστειλε στο tvxs.gr απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα και δεν ανταποκρίθηκε σε σχετική μας όχληση. Εάν η Κοινωνία της Πληροφορίας ή το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης επιθυμούν να τοποθετηθούν πάνω στο παρόν ρεπορτάζ, οι θέσεις τους φυσικά θα δημοσιευτούν στο tvxs.gr.