Έξι όχι και τόσο αναπάντητα ερωτήματα για την τραγωδία στα Τέμπη

Γιάννης Α. Μυλόπουλος

 

Ο πρωθυπουργός πολύ βιαστικά και πολύ πρόχειρα, αν και όχι και τόσο αθώα, έβγαλε από την πρώτη κιόλας στιγμή το δικό του πόρισμα για το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη. Το οποίο αθωώνει το δημόσιο και ρίχνει την ευθύνη στον σταθμάρχη της Λάρισας.

 

Το πόρισμά του μάλιστα ο πρωθυπουργός, θέλησε να το επιβάλει στην κοινή γνώμη, αφού έδωσε την επίσημη γραμμή της κυβερνητικής προπαγάνδας, διατυπώνοντάς το δημοσίως σε δήλωσή του, λίγες ώρες μετά το τραγικό συμβάν.

 

Το δυστύχημα οφείλεται, είπε, κατά κύριο λόγο σε ανθρώπινο λάθος.

 

Προφανώς και εδώ εγείρονται εύλογα ερωτήματα του είδους:

 

«Αφού ο θεσμικός εκπρόσωπος του κράτους προδίκασε ήδη το πόρισμα και το δημοσιοποίησε κιόλας, τι χρειάζονται οι επιτροπές των εμπειρογνωμόνων που ο ίδιος υποσχέθηκε να συγκροτήσει; Για να νομιμοποιήσουν τη δική του αυτοεκπληρούμενη προφητεία;»

 

Ας το ξεπεράσουμε όμως προς το παρόν αυτό και ας προχωρήσουμε στην ουσία του προβλήματος. Στην απάντηση δηλαδή των θεμελιωδών ερωτημάτων για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες έγινε το δυστύχημα και οι οποίες αποδεικνύουν ή διαψεύδουν τη βασιμότητα του πρωθυπουργικού συμπεράσματος.

 

Ερώτημα 1ον: Το δυστύχημα συνέβη απροειδοποίητα ή υπήρχαν ενδείξεις που προειδοποιούσαν για το μοιραίο συμβάν;

 

Διότι αν το δυστύχημα ήταν προϊόν τυχαίου γεγονότος που συνέβαινε για πρώτη φορά, προφανώς και δεν υπήρχε τρόπος να έχει προβλεφθεί η αντιμετώπισή του. Αν όμως υπήρχαν αλλεπάλληλα προμηνύματα, τότε οι αρμόδιοι κρατικοί φορείς είναι υπεύθυνοι που δεν βρήκαν τρόπο να το αποφύγουν και να εγγυηθούν την ασφάλεια του σιδηροδρομικού δικτύου.

 

Εδώ, η απάντηση είναι αποστομωτική.

 

Δεν ήταν η πρώτη φορά που συνέβη δυστύχημα στο ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο.

 

Τρία μικρότερα ως προς τις ζημιές, αλλά όχι και μικρότερης σημασίας δυστυχήματα έχουν συμβεί τους τελευταίους 6 μήνες. Και αφορούν και τα 3 σε εκτροχιασμούς τρένων.

 

Το πρώτο έγινε την 1η Αυγούστου 2022 στην Τιθορέα.

 

Το δεύτερο την 10η Οκτωβρίου 2022 στο Λιανοκλάδι.

 

Και το τρίτο κατά σειρά την 21η Οκτωβρίου 2022 στην Τιθορέα και πάλι.

 

Και τα τρία αυτά δυστυχήματα που συνέβησαν τους τελευταίους μήνες αποδεικνύουν ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με την ασφάλεια του σιδηροδρομικού δικτύου.

 

Και τα τρία όμως επιμελώς αποσιωπήθηκαν, με ήσσονος σημασίας αναφορές των ΜΜΕ σε αυτά, εμποδίζοντας έτσι να γίνουν αφορμή για να ανοίξει η δημόσια συζήτηση με θέμα την ασφάλεια των σιδηροδρομικών μεταφορών. Μια συζήτηση που θα είχε προλάβει την τραγωδία στα Τέμπη.

 

Ερώτημα 2ον: Γνώριζε η πολιτεία για τα προβλήματα και τις ελλείψεις στον τομέα της ασφάλειας των σιδηροδρομικών μεταφορών;

 

Η πρώτη απάντηση είναι ότι μετά τα 3 αλλεπάλληλα δυστυχήματα έπρεπε να γνωρίζει. Και έπρεπε να έχει επέμβει και όχι να προσπαθεί να κρύψει το πρόβλημα της ασφάλειας κάτω από το χαλί.

 

Όμως δεν ήταν μόνο οι 3 εκτροχιασμοί που προειδοποίησαν για το τραγικό δυστύχημα που έρχονταν.

 

‘Ηταν και μια παραίτηση του κορυφαίου υπευθύνου για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων, στην οποία δεν δόθηκε, όπως αποδεικνύεται εκ του αποτελέσματος, καμία σημασία.

 

Στις 27 Απριλίου του 2022 συγκεκριμένα, ένα περίπου χρόνο πριν δηλαδή, ο Χρήστος Κατσιούλης, Διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Τεχνολογίας Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και πρόεδρος του ETCS, (European Traffic Control System), κορυφαίος υπεύθυνος δηλαδή για την εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασφάλειας των Μεταφορών, παραιτήθηκε από τη θέση του με αιχμές για τη διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ, προς την οποία απηύθυνε την επιστολή της παραίτησής του.

 

Στην οποία αναφέρει ότι παρότι ενημέρωσε τους αρμόδιους για τις αδικαιολόγητες, όπως τις χαρακτηρίζει, καθυστερήσεις στην υλοποίηση και την εφαρμογή του συστήματος ασφαλείας στα τρένα και αφού διαφώνησε με την τακτική της διοίκησης να μην τηρεί τους όρους των σχετικών συμβάσεων και αφού αμφισβήτησε με επιχειρήματα για το πόσο οι αρμόδιοι αυτοί είναι γνώστες της λειτουργίας αυτών των συστημάτων σηματοδότησης και τηλεειδοποίησης, κατηγορώντας τον οργανισμό για κακοδιαχείριση των σχετικών συμβάσεων, ζήτησε την αντικατάστασή του από τη θέση του.

 

Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι αν η διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ και κατά μείζονα λόγο η κυβέρνηση είχαν ακούσει τον παραιτηθέντα πρόεδρο του ETCS και είχαν επισπεύσει την εφαρμογή του συστήματος, το τραγικό δυστύχημα θα είχε αποφευχθεί.

 

Ερώτηση 3η: Και τι έκαναν οι εργαζόμενοι και οι μηχανοδηγοί των τρένων που κάθε μέρα διακινδυνεύουν τη ζωή τους, εργαζόμενοι σε ένα μέσον χωρίς τις αναγκαίες εγγυήσεις ασφάλειας;

 

 

 

Και εδώ το ερώτημα δεν είναι καθόλου αναπάντητο. Οι εργαζόμενοι και οι μηχανοδηγοί υπέβαλλαν διαδοχικές διαμαρτυρίες προς την διοίκηση των σιδηροδρόμων και την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Μεταφορών, ενημερώνοντάς τους για τις εγκληματικές ελλείψεις στο σύστημα ασφάλειας των σιδηροδρόμων.

 

Μια από αυτές πρόσφατα, στις 2 Νοεμβρίου 2022. Όταν η Πανελλήνια Ένωση Προσωπικού Έλξης έστειλε εξώδικο διαμαρτυρία προς τον ΟΣΕ και το Υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών, ενημερώνοντας για την κακή κατάσταση της σιδηροδρομικής γραμμής και για τις ελλείψεις της σιδηροδρομικής υποδομής, που αποδεικνύονται, όπως λένε, από τις καθημερινές καθυστερήσεις και τους τραυματισμούς που έχουν συμβεί σε σιδηροδρομικά δρομολόγια.

 

Κι ακόμη, στην εξώδικη επιστολή τους τονίζουν τη μη λειτουργία φωτοσημάτων και τηλεδιοίκησης και τη μη λειτουργία του συστήματος ασφάλειας ETCS, παρά το γεγονός ότι αυτό έχει εγκατασταθεί στις μηχανές. Το οποίο, όπως σημειώνουν εμφατικά, αν λειτουργούσε, θα προστάτευε από τα ανθρώπινα λάθη.

 

Εδώ οι εργαζόμενοι ουσιαστικά προειδοποίησαν για το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη, το οποίο θα είχε αποφευχθεί αν είχε λειτουργήσει το ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλειας. Για το οποίο ο παραιτηθείς πρόεδρος είχε κατηγορήσει τη διοίκηση ότι καθυστερεί αδικαιολόγητα να το λειτουργήσει, αμφισβητώντας τις γνώσεις των αρμοδίων στο κορυφαίας σημασίας αυτό ζήτημα.

Άρα, όπως προκύπτει, καθόλου το δυστύχημα στα Τέμπη δεν ήταν προϊόν ανθρώπινου λάθους.

 

Το μόνο ανθρώπινο λάθος ήταν ότι οι αρμόδιοι του ΟΣΕ, της ΕΡΓΟΣΕ και του υπουργείου Μεταφορών αγνοούσαν συστηματικά επί μήνες τις προειδοποιήσεις, δεν λάμβαναν τα κατάλληλα μέτρα για να επισπεύσουν τη λειτουργία του συστήματος ασφαλείας και δεν προσλάμβαναν το κατάλληλο προσωπικό με γνώσεις και εμπειρία για τη λειτουργία αυτού του συστήματος.

 

Εγκληματικές παραβάσεις καθήκοντος, δηλαδή, που κόστισαν δεκάδες ζωές.

 

Ερώτηση 4η: Αυτές οι ελλείψεις δεν είναι διαχρονική ευθύνη όλων των κυβερνήσεων, όπως υπαινίχθηκαν ο παραιτηθείς υπουργός και ο πρωθυπουργός;

 

Όχι, δεν είναι διαχρονική η ευθύνη. Γιατί, όπως προκύπτει από τη σχετική σύμβαση που υπογράφηκε το 2014 μεταξύ ΕΕ και Ελλάδας, η υποχρέωση λειτουργίας του ETCS ορίζονταν για το 2020 και όχι νωρίτερα.

 

Αυτά που προβλέπονταν νωρίτερα είχαν εκτελεστεί στην ώρα τους από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ.

 

Και ήταν η ολοκλήρωση της κατασκευής της διπλής γραμμής σε όλο το μήκος του σιδηροδρομικού δικτύου Αθήνας – Θεσσαλονίκης, με την ολοκλήρωση των σηράγγων και των γεφυρών, καθώς και η ηλεκτροδότηση του δικτύου. Τα οποία δόθηκαν σε λειτουργία τον Απρίλιο του 2019.

 

Κι ακόμη, υποχρέωση της προηγούμενης κυβέρνησης ήταν η προετοιμασία του προγράμματος προμήθειας και εγκατάστασης του ETCS, που και αυτή είχε ολοκληρωθεί. Αφού το σύστημα ασφάλειας αγοράστηκε και εγκαταστάθηκε.

 

Αλλά δεν λειτούργησε ποτέ, με ευθύνη της κυβέρνησης Μητσοτάκη.

 

Ερώτηση 5η: Και τι θα εγκαινίαζε ο πρωθυπουργός την αμέσως επομένη μέρα από το τραγικό δυστύχημα στη Θεσσαλονίκη;

 

Πρόκειται για τον ορισμό της τραγικής ειρωνείας. Ο πρωθυπουργός, σε μια ακόμη επικοινωνιακή φιέστα χωρίς περιεχόμενο, θα εγκαινίαζε το Κέντρο Σηματοδότησης και Τηλεδιοίκησης της Βόρειας Ελλάδας. Αυτό δηλαδή το οποίο δεν ετέθη ποτέ σε λειτουργία και για το οποίο διαμαρτύρονταν με εξώδικες επιστολές οι εργαζόμενοι στον σιδηρόδρομο, ζητώντας επιμόνως να τεθεί σε λειτουργία.

 

Αυτό που αν λειτουργούσε, το δυστύχημα θα είχε αποφευχθεί.

 

Ερώτηση 6η: Μα καλά, τι έκανε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη μη συμμόρφωση της Ελλάδας στους κανόνες ασφαλείας των σιδηροδρομικών μεταφορών;

 

Η απάντηση αποτελεί την κορυφαία απόδειξη όσον αφορά στις ευθύνες για την απουσία συστήματος ασφάλειας στο σιδηροδρομικό δίκτυο.

 

Η Ευρωπαϊκή Ένωση στις 15 Φεβρουαρίου 2023, δυο βδομάδες πριν δηλαδή, παρέπεμψε την Ελλάδα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λόγω μη συμμόρφωσης με τους κανόνες ασφαλείας στις σιδηροδρομικές μεταφορές.

 

Κι εμείς εδώ, ακόμη και μετά ένα τραγικό δυστύχημα στο οποίο θρηνούμε δεκάδες ζωές νέων ανθρώπων, κατηγορούμε έναν σταθμάρχη για ένα ανθρώπινο λάθος.

 

Ένα λάθος που οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί ενσωματώνουν στις προβλέψεις τους, εγγυώμενοι και την αποφυγή, αλλά και τη διόρθωσή του με ηλεκτρονικά συστήματα. Τα οποία η ελληνική κυβέρνηση καθυστερεί αδικαιολόγητα να λειτουργήσει λόγω άγνοιας των αρμοδίων, όπως κατήγγειλε ο πρόεδρος του συστήματος ασφάλειας ένα χρόνο πριν στην επιστολή παραίτησής του.

 

*Του Γιάννη Α. Μυλόπουλου, Καθηγητή Πολυτεχνικής Σχολής ΑΠΘ, πρώην προέδρου Αττικό Μετρό ΑΕ, υποψήφιου βουλευτή με τον ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ στην Α’ Θεσσαλονίκης