Έντονες αντιδράσεις προκαλεί η τροποποίηση από το υπουργείο Δικαιοσύνης του νόμου 3090/2002 περί μετάδοσης μιας δίκης.
Με αυτό τον τρόπο επί της ουσίας επιβάλλεται η απαγόρευση
μετάδοσης δίκης μέσω διαδικτύου, η οποία ήταν ιδιαίτερα κρίσιμη σε υποθέσεις
όπως της Χρυσής Αυγής αλλά και εκείνη της δολοφονίας του Ζακ Κωστόπουλου.
Η επίμαχη διάταξη έχει ως εξής:
Νόμος 5119/2024 – ΦΕΚ Τεύχος Α 103/05.07.2024
Τροποποίηση του π.δ. 18/1989 «Κωδικοποίηση διατάξεων
νόμων για το Συμβούλιο της Επικρατείας» (Α’ 8) – Μεταφορά διαφορών στα Τακτικά
Διοικητικά Δικαστήρια – Ρυθμίσεις για πιλοτική ή κατόπιν προδικαστικού
ερωτήματος δίκη ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας – Άλλες διατάξεις
Άρθρο 31
Συμπερίληψη της μετάδοσης της δίκης μέσω διαδικτύου και
της αποτύπωσης της δίκης σε γραπτό κείμενο μέσω ειδικού λογισμικού στις
περιπτώσεις παράνομης μετάδοσης δίκης – Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 8 ν.
3090/2002
Το πρώτο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 8 του ν. 3090/2002
(Α’ 329), περί της τηλεοπτικής ή ραδιοφωνικής μετάδοσης και κινηματογράφησης ή
μαγνητοσκόπησης της δίκης, αντικαθίσταται και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Απαγορεύεται η ολική ή μερική μετάδοση με
οποιονδήποτε τρόπο, ιδίως μέσω της τηλεόρασης, ραδιοφώνου, διαδικτύου και
γενικά οποιουδήποτε τεχνολογικού μέσου, καθώς και η κινηματογράφηση,
μαγνητοσκόπηση, ηχογράφηση και αποτύπωση της δίκης σε γραπτό κείμενο μέσω
ειδικού λογισμικού που μετατρέπει τον προφορικό λόγο σε γραπτό, ενώπιον
ποινικού, αστικού ή διοικητικού δικαστηρίου. Κατ’ εξαίρεση, το δικαστήριο
μπορεί να επιτρέψει τις ενέργειες αυτές, εφόσον συναινούν ο εισαγγελέας και οι
διάδικοι και συντρέχει ουσιώδες δημόσιο συμφέρον».
Το σχετικό ΦΕΚ
Golden Dawn Watch: Καταγγέλλουμε με τον πιο έντονο τρόπο
την απόπειρα φίμωσης
Την ένστασή του στην τροποποίηση του νόμου για τη
δημοσιότητα στις δίκες καταθέτει το Παρατηρητήριο της δίκης της Χρυσής Αυγής
Golden Dawn Watch.
Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση που εξεδόθη «βρίσκεται σε
εξέλιξη απόπειρα γενικής απαγόρευσης κάθε προσπάθειας ενημέρωσης του κοινού για
μείζονος σημασίας δίκες», κάνοντας λόγο για απόπειρα φίμωσης, η οποία οδηγεί
στην απουσία ελέγχου και λογοδοσίας.
Καλούνται, δε, «όλοι οι φορείς και τα αρμόδια θεσμικά
όργανα να ενεργήσουν για την προστασία του δημόσιου χαρακτήρα της δίκης».
Η ανάρτηση του Golden Dawn Watch:
«Βρίσκεται σε εξέλιξη απόπειρα γενικής απαγόρευσης κάθε
προσπάθειας ενημέρωσης του κοινού για μείζονος σημασίας δίκες.
Αυτή η ενημέρωση υπήρξε από την πρώτη στιγμή η μέγιστη
προτεραιότητά μας, γεγονός που αναγνωρίστηκε σε εθνικό και διεθνές επίπεδο ως
βέλτιστη πρακτική (best practice) και ως εχέγγυο διαφάνειας και λογοδοσίας,
σημείο που ως γνωστό αποτελεί κομβικό σημείο του κράτους δικαίου για το οποίο η
χώρα μας ελέγχεται από διεθνή όργανα. Εξάλλου, αντίστοιχα σημαντικό έργο έχουν
προσφέρει και προσφέρουν και άλλα Παρατηρητήρια σε σημαντικές δίκες.
Ενημερώνουμε πως μόλις την Παρασκευή 5/7 αντικαταστάθηκε
το 1ο εδάφιο του άρθρου 8 του νόμου 3090/2002 περί της τηλεοπτικής ή
ραδιοφωνικής μετάδοσης και κινηματογράφησης ή μαγνητοσκόπησης της δίκης.
Σε συνέχεια αυτής της αλλαγής απαγορεύεται η ολική ή
μερική μετάδοση με οποιοδήποτε τρόπο, ιδίως μέσω της τηλεόρασης, ραδιοφώνου,
διαδικτύου και γενικά οποιουδήποτε τεχνολογικού μέσου, καθώς και η
κινηματογράφηση, μαγνητοσκόπηση, ηχογράφηση και αποτύπωση της δίκης μέσω
ειδικού λογισμικού που μετατρέπει τον προφορικό λόγο σε γραπτό, ενώπιων ποινικού,
αστικού ή διοικητικού δικαστηρίου.
Κατ’ εξαίρεση, το δικαστήριο μπορεί να επιτρέψει τις
ενέργειες αυτές, εφόσον συναινούν ο εισαγγελέας και οι διάδικοι και συντρέχει
ουσιώδες δημόσιο συμφέρον.
Ακόμα και εάν η διάταξη αφορά σε λογισμικά speech to
text, τα οποία μετατρέπουν τον προφορικό λόγο σε γραπτό, η διατύπωση επιτρέπει
τη γενική απαγόρευση μετάδοσης πληροφοριών από τη δίκη, ακόμα και μέσω
παραθεμάτων σε μεταγενέστερο άρθρο.
Επιπλέον, ο ισχυρισμός ότι αυτός ο περιορισμός πρέπει να
γίνει, επειδή «η δίκη μεταδίδεται σε αόριστο αριθμό ατόμων» στρέφεται ανοιχτά
κατά της ίδιας της έννοιας της δημοσιότητας της δίκης, που αποτελεί εγγύηση της
δίκαιης δίκης τόσο για το Σύνταγμα όσο και για την ΕΣΔΑ.
Όπως κανείς δεν διανοήθηκε να ελέγξει τις ιδιότητες όσων παρευρίσκονται
ως δημόσιο ακροατήριο σε μια δίκη, παρά μόνο κατ’ εξαίρεση και για λόγους
ασφάλειας, έτσι είναι αδιανόητο να θεωρείται ότι πρέπει να ελέγχεται ποιο είναι
το κοινό που μπορεί να ενημερώνεται για την εξέλιξη μιας δίκης τεράστιας
κοινωνικής σημασίας.
Ως Παρατηρητήριο στη δίκη της Χρυσής Αυγής καταγγέλλουμε
με τον πιο έντονο τρόπο την απόπειρα φίμωσης, η οποία οδηγεί στην απουσία
ελέγχου και λογοδοσίας. Καλούμε όλους τους φορείς και τα αρμόδια θεσμικά όργανα
να ενεργήσουν για την προστασία του δημόσιου χαρακτήρα της δίκης».
ΣΥΡΙΖΑ: Η κυβέρνηση “ρίχνει μαύρο” στην ενημέρωση για
σημαντικές δίκες
Άμεση απόσυρση της ρύθμισης της κυβέρνησης με την οποία,
όπως καταγγέλλει ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., πλήττεται η θεμελιώδης αρχή της δημοσιότητας
της δίκης, ζητά το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Συγκεκριμένα στην ανακοίνωσή του με τίτλο «Η κυβέρνηση
“ρίχνει μαύρο” στην ενημέρωση για σημαντικές δίκες», ο ΣΥΡΙΖΑ αναφέρει:
«Την περασμένη Παρασκευή 5/7 δημοσιεύτηκε σε ΦΕΚ η
τροποποίηση του νόμου 3090/2002 περί της τηλεοπτικής ή ραδιοφωνικής μετάδοσης
της δίκης που “ρίχνει μαύρο” στη μετάδοση μέσω διαδικτύου σε σχεδόν πραγματικό
χρόνο των διαλόγων κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας σημαντικών
δικών.
Η τροποποίηση, που μεταξύ άλλων απαγορεύει “και την
κινηματογράφηση, μαγνητοσκόπηση, ηχογράφηση και αποτύπωση της δίκης μέσω
ειδικού λογισμικού που μετατρέπει τον προφορικό λόγο σε γραπτό”, είναι ένα
κατασταλτικό μέτρο που αν δεν ανατραπεί θα “φιμώσει” και τα “παρατηρητήρια”
δικών εύλογου δημόσιου ενδιαφέροντος, όπως αυτή της Χρυσής Αυγής ή εκείνη για
τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου.
Η σπουδή της κυβέρνησης Μητσοτάκη και δη του ανεκδιήγητου
υπ. Δικαιοσύνης Γ. Φλωρίδη να απαγορεύσουν στην ουσία την ακριβή πληροφόρηση
για τέτοιες δίκες αποτελεί πλήγμα στη θεμελιώδη αρχή της δημοσιότητας της
δίκης, “φιμώνει” τους δημοσιογράφους, “μαυρίζει” κι άλλο το τοπίο της
ενημέρωσης στην Ελλάδα της θέσης 107 στην ελευθερία του Τύπου.
Καλούμε τους δικηγορικούς συλλόγους και τις
δημοσιογραφικές ενώσεις να αντιδράσουν στην αυταρχική νομοθετική ρύθμιση, την
οποία πρέπει η κυβέρνηση άμεσα να αποσύρει. Ας μη μαυρίσει κι άλλο η
δημοκρατία».
Υπουργείο Δικαιοσύνης: Τι απαντά στον ΣΥΡΙΖΑ
Απαντώντας στον ΣΥΡΙΖΑ το υπουργείο Δικαιοσύνης αναφέρει:
«Το ότι στον ΣΥΡΙΖΑ εδώ και καιρό έχουν χάσει την επαφή
με την πραγματικότητα είναι γνωστό. Το να μην μπορούν, όμως, να διαβάσουν τις
απλές διατυπώσεις μια ισχύουσας από το 2002 ρύθμισης (άρθρο 8 του νόμου
3090/2002), καταντά γελοίο. Επειδή λοιπόν αναφέρονται σε «μαύρο» που ρίχνει η
κυβέρνηση στη δημοσιογραφική ενημέρωση για σοβαρές δίκες, παραπέμπουμε στη
διάταξη του παραπάνω άρθρου που ισχύει εδώ και 22 χρόνια και η οποία απαγορεύει
την «ολική ή μερική μετάδοση από την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο, καθώς και την
κινηματογράφηση και μαγνητοσκόπηση της δίκης ενώπιον ποινικού, πολιτικού ή
διοικητικού δικαστηρίου, εκτός αν το ίδιο το δικαστήριο παράσχει τη σχετική
άδεια». Στους παραπάνω τρόπους μετάδοσης με την πρόσφατη ρύθμιση, προστέθηκε
και η μετάδοση μέσω Ίντερνετ».
Ξενοφών Κοντιάδης: Διερωτώμαι ποιον ενοχλεί η δημοσιότητα
σημαντικών δικών
Ανάρτηση αναφορικά με την τροποποίηση της νομοθεσίας,
έκανε ο Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου και Κοινωνικής Διοίκησης στο Πάντειο
Πανεπιστήμιο, Ξενοφών Κοντιάδης, με την οποία επισημαίνει πως ο νομοθέτης επί
της ουσίας αντιστρέφει τον συνταγματικό κανόνα της δημοσιότητας των δικών
μετατρέποντάς τον σε εξαίρεση και την εξαίρεση την καθιστά κανόνα.
Διερωτάται, δε, «ποιον ενοχλεί η δημοσιότητα σημαντικών
δικών και γιατί επιβλήθηκε τώρα αυτή η απαγόρευση. Γιατί θέλει η Κυβέρνηση να
περιορίσει Παρατηρητήρια σημαντικών δικών όπως το Golden Dawn Watch που μας
επέτρεψε να παρακολουθούμε σχεδόν ζωντανά τη διεξαγωγή της δίκης της Χρυσής
Αυγής τα τελευταία 9 χρόνια; Ποιος φοβάται τη δημοσιότητα τέτοιων ιστορικών
δικών, που επιτρέπουν σε κάθε ενδιαφερόμενο να διαμορφώσει αδιαμεσολάβητα άποψη
για συγκεκριμένα γεγονότα;»
Η ανάρτησή του:
«Tην περασμένη Παρασκευή τροποποιήθηκε το σημαντικό άρθρο
8 του Ν. 3090/2002 προβλέποντας ότι απαγορεύεται η ολική ή μερική μετάδοση με
οποιοδήποτε τρόπο, ιδίως μέσω τηλεόρασης, ραδιοφώνου, διαδικτύου και γενικά
οποιουδήποτε τεχνολογικού μέσου, καθώς και η κινηματογράφηση, μαγνητοσκόπηση,
ηχογράφηση και αποτύπωση της δίκης μέσω ειδικού λογισμικού που μετατρέπει τον
προφορικό λόγο σε γραπτό, ενώπιων ποινικού, αστικού ή διοικητικού δικαστηρίου.
Κατ’ εξαίρεση, το δικαστήριο μπορεί να επιτρέψει τις ενέργειες αυτές, εφόσον
συναινούν ο εισαγγελέας και οι διάδικοι και συντρέχει ουσιώδες δημόσιο
συμφέρον.
Θυμίζω ότι σύμφωνα με το άρθρο 93 του Συντάγματος οι
συνεδριάσεις κάθε δικαστηρίου είναι δημόσιες, εκτός αν το δικαστήριο κρίνει με
απόφασή του ότι η δημοσιότητα πρόκειται να είναι επιβλαβής για τα χρηστά ήθη ή
ότι συντρέχουν ειδικοί λόγοι προστασίας της ιδιωτικής ή οικογενειακής ζωής των
διαδίκων.
Τι επέλεξε να κάνει προχθές ο νομοθέτης; Αντιστρέφει τον
συνταγματικό κανόνα της δημοσιότητας των δικών μετατρέποντάς τον σε εξαίρεση
και την εξαίρεση την καθιστά κανόνα.
Διερωτώμαι ποιον ενοχλεί η δημοσιότητα σημαντικών δικών
και γιατί επιβλήθηκε τώρα αυτή η απαγόρευση. Γιατί θέλει η Κυβέρνηση να
περιορίσει Παρατηρητήρια σημαντικών δικών όπως το Golden Dawn Watch που μας
επέτρεψε να παρακολουθούμε σχεδόν ζωντανά τη διεξαγωγή της δίκης της Χρυσής
Αυγής τα τελευταία 9 χρόνια; Ποιος φοβάται τη δημοσιότητα τέτοιων ιστορικών
δικών, που επιτρέπουν σε κάθε ενδιαφερόμενο να διαμορφώσει αδιαμεσολάβητα άποψη
για συγκεκριμένα γεγονότα;
ΥΓ. Το θέμα δεν είναι ασφαλώς νέο ούτε νομικά
αδιαμφισβήτητο, αφού παρεμφερείς (όχι όμως τόσο αυστηρές) απαγορεύσεις
επιβλήθηκαν πρώτη φορά το 1991 και υπάρχουν σχετικές αποφάσεις του Αρείου Πάγου
και του Συμβουλίου της Επικρατείας».