Μπορεί σε επίπεδο δηλώσεων να επικρίνουν πολλές φορές την καταστολή διαδηλωτών και ακτιβιστών για το κλίμα σε αναπτυσσόμενες χώρες, ωστόσο φαίνεται πως πολλές δυτικές κυβερνήσεις πλούσιων χωρών, καταστέλλουν και οι ίδιες τις διαμαρτυρίες στο εσωτερικό τους, χρησιμοποιώντας σκληρά και τιμωρητικά μέτρα.
Πρόκειται δηλαδή για ξεκάθαρη υποκρισία. Αυτό αναδεικνύει
έκθεση της οργάνωσης Climate Rights International, η οποία καλεί τις
κυβερνήσεις να σταματήσουν να χρησιμοποιούν ολοένα και πιο σκληρούς και ασαφείς
νόμους κατά των διαδηλωτών και ακτιβιστών για το κλίμα στο εσωτερικό τους.
Όπως αναφέρει στον Guardian ο Μπραντ Άνταμς, διευθυντής
της οργάνωσης, οι κυβερνήσεις υπερασπίζονται συχνά το δικαίωμα στην ειρηνική
διαμαρτυρία σε άλλες χώρες, «αλλά όταν δεν τους αρέσουν ορισμένα είδη
διαμαρτυριών στην πατρίδα τους, ψηφίζουν νόμους και αναπτύσσουν την αστυνομία
για να τις σταματήσουν».
Ειδικότερα, η έκθεση 70 σελίδων, «On Thin Ice:
«Disproportionate Responses to Climate Change Protesters in Democratic
Countries», αναφέρεται στην όλο και πιο σκληρή αντιμετώπιση των διαδηλώσεων για
το κλίμα στην Αυστραλία, τη Γερμανία, τη Γαλλία, τις Κάτω Χώρες, τη Νέα
Ζηλανδία, τη Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η έκθεση καταδεικνύει πως, κατά την καταστολή των
ακτιβιστών για το κλίμα, οι κυβερνήσεις παραβιάζουν τις νομικές τους δεσμεύσεις
για την προστασία των βασικών δικαιωμάτων της ελευθερίας της έκφρασης, του
συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι.
«Δεν χρειάζεται να συμφωνείτε με τις τακτικές των
ακτιβιστών του κλίματος για να καταλάβετε τη σημασία της υπεράσπισης των δικαιωμάτων
τους στη διαμαρτυρία και στην ελευθερία του λόγου», δήλωσε επίσης ο Άνταμς.
«Αντί να φυλακίζουν τους διαδηλωτές για το κλίμα και να υπονομεύουν τις
πολιτικές ελευθερίες, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να ακούσουν την έκκλησή τους να
αναλάβουν επείγουσα δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης».
Σύμφωνα με την οργάνωση, αυτό που τροφοδοτεί τις
διαμαρτυρίες, οι οποίες στοχεύουν στην ευαισθητοποίηση και στην άσκηση πίεσης
για περαιτέρω δράση, είναι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, οι οποίες γίνονται
ολοένα και πιο έντονες, αλλά και η κυβερνητική αδράνεια.
Ας μην ξεχνάμε πως το 2024 σημειώθηκαν θερμοκρασίες ρεκόρ
σε όλο τον κόσμο, πράγμα που προκάλεσε ελλείψεις τροφίμων, μετακινήσεις
ανθρώπων, οικονομικά προβλήματα αλλά και πυρκαγιές και πλημμύρες.
Η έκθεση διαπίστωσε ωστόσο ότι αντί τα κράτη να λάβουν
επείγοντα μέτρα για την ταχεία μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων και την
αναχαίτιση της οικολογικής κατάρρευσης, έχουν επικεντρωθεί σε εκείνους που
προσπαθούν να σταματήσουν όσους κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου.
Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, επισημαίνει η οργάνωση, οι
χώρες πρέπει να σέβονται και να προστατεύουν τα θεμελιώδη δικαιώματα της
ελευθερίας της έκφρασης, του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι. Αντί να
προστατεύουν αυτά τα δικαιώματα, πολλά κράτη χρησιμοποιούν παλιές νομοθεσίες ή
θεσπίζουν νέους σκληρούς νόμους για να περιορίσουν το δικαίωμα στην ειρηνική
διαμαρτυρία και να επιβάλλουν δυσανάλογες ποινές.
Η οργάνωση δίνει μια σειρά από παραδείγματα:
Στο Ηνωμένο
Βασίλειο, πέντε διαδηλωτές καταδικάστηκαν σε πρωτοφανείς ποινές φυλάκισης για
συνωμοσία με σκοπό την πρόκληση δημόσιας ενόχλησης στον αυτοκινητόδρομο M25 που
περικλείει το Λονδίνο. Ο Daniel Shaw, η Louise Lancaster, η Lucia Whittaker De
Abreu και η Cressida Gethin καταδικάστηκαν σε τέσσερα χρόνια φυλάκισης, ενώ ο
Roger Hallam σε πέντε χρόνια, που θεωρείται η μεγαλύτερη ποινή που έχει
επιβληθεί ποτέ στο Ηνωμένο Βασίλειο για μη βίαιη διαμαρτυρία.
Περισσότεροι από 1.200 καλλιτέχνες, αθλητές, ακαδημαϊκοί
και δικηγόροι ανθρωπίνων δικαιωμάτων υπέγραψαν ανοιχτή επιστολή προς τον Γενικό
Εισαγγελέα, με την οποία καταδικάζουν τις ποινές. Σε μια προηγούμενη υπόθεση, ο
Steve Gingell διώχθηκε βάσει νόμου που θεσπίστηκε το 2023 και ο οποίος
επιτρέπει ποινή φυλάκισης έως και δώδεκα μηνών για ακόμη και ήσσονος σημασίας
διατάραξη «βασικών εθνικών υποδομών», στις οποίες περιλαμβάνονται οι δρόμοι.
Καταδικάστηκε σε έξι μήνες φυλάκιση επειδή περπάτησε αργά για 30 λεπτά σε μια
πορεία για το κλίμα σε δρόμο του Λονδίνου.
Στη Γερμανία, ο
Winfried Lorenz καταδικάστηκε σε 22 μήνες φυλάκιση χωρίς αναστολή για τη
συμμετοχή του σε καθιστική διαμαρτυρία. Πιστεύεται ότι είναι η μεγαλύτερη ποινή
φυλάκισης που έχει επιβληθεί ποτέ στο Βερολίνο σε ειρηνικό διαδηλωτή για το
κλίμα. Ο Christian Bergemann κρατήθηκε προληπτικά για 10 ημέρες λόγω της
πρόθεσής του να συμβάλει στον αποκλεισμό ενός δρόμου για να διαμαρτυρηθεί
ειρηνικά για μια έκθεση αυτοκινήτων. Αυτό επιτρέπεται μέσω ενός αμφιλεγόμενου
βαυαρικού νόμου.
Στην Αυστραλία,
η Deanna «Violet» Coco διώχθηκε βάσει νόμου της Νέας Νότιας Ουαλίας, ο οποίος
προβλέπει ποινή φυλάκισης έως και δύο ετών για όποιον εισέρχεται ή παραμένει σε
γέφυρα ή σήραγγα, εάν αυτό έχει ως αποτέλεσμα το κλείσιμο οποιουδήποτε τμήματος
της γέφυρας ή της σήραγγας ή την ανακατεύθυνση οχημάτων ή πεζών.
Στην Ολλανδία,
ο Sieger Sloot, ένας Ολλανδός ηθοποιός και ακτιβιστής, ενθάρρυνε τους οπαδούς
του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να συμμετάσχουν σε μια ειρηνική διαμαρτυρία
στο The Hauge στην Ολλανδία, η οποία περιελάμβανε τον αποκλεισμό ενός δρόμου. Η
αστυνομία τον συνέλαβε πριν καν πραγματοποιηθεί η διαμαρτυρία και του άσκησε
δίωξη για το κακούργημα της εξέγερσης.
Στις Ηνωμένες
Πολιτείες, ο Τίμοθι Μάρτιν και η Τζοάνα Σμιθ αντιμετώπισαν κατηγορίες σε βαθμό
κακουργήματος που περιλάμβαναν ποινή φυλάκισης έως και πέντε ετών και πρόστιμο
έως και 250.000 δολαρίων επειδή έριξαν μπογιά στην προστατευτική θήκη ενός
αγάλματος στην Εθνική Πινακοθήκη στην Ουάσινγκτον.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι διαδηλωτές που
διαμαρτύρονται για το κλίμα απαγορεύεται ακόμη και να αναλύσουν τα κίνητρα πίσω
από τις ενέργειές τους, υπονομεύοντας το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη. Στο Ηνωμένο
Βασίλειο, ο δικαστής στην προαναφερθείσα υπόθεση αρνήθηκε να επιτρέψει την
κατάθεση εμπειρογνωμόνων σχετικά με την κλιματική επιστήμη ή να εξηγήσουν οι
κατηγορούμενοι τα κίνητρά τους.
Σε μια ξεχωριστή υπόθεση, η Giovanna Lewis και η Amy
Pritchard, οι οποίες συνελήφθησαν και τους απαγγέλθηκαν κατηγορίες αφού
απέκλεισαν ένα οδόστρωμα στο κεντρικό Λονδίνο στις 25 Οκτωβρίου 2021, δεν είχαν
την δυνατότητα να αναφέρουν τα κίνητρά τους. Καταδικάστηκαν σε επτά μήνες
φυλάκιση για ασέβεια προς το δικαστήριο, όταν προσδιόρισαν τη συνεχιζόμενη
κλιματική κρίση ως λόγο για τις ενέργειές τους.
Οι κυβερνήσεις στοχεύουν επίσης ομάδες υπεράσπισης του κλίματος.
Για παράδειγμα, τον Ιούνιο του 2023, η γαλλική κυβέρνηση διέταξε τη διάλυση της
Soulèvements de la Terre – μια διαταγή που αργότερα ανατράπηκε από τα
δικαστήρια. Τον Μάιο του 2024, πέντε μέλη της Last Generation στη Γερμανία
κατηγορήθηκαν για «σύσταση εγκληματικής οργάνωσης», σύμφωνα με το άρθρο 129 του
γερμανικού ποινικού κώδικα. Πιστεύεται ότι ήταν η πρώτη φορά που μια μη βίαιη
ομάδα διαμαρτυρίας κατηγορήθηκε βάσει αυτού του τμήματος του νόμου.