Φωτεινή Λαμπρίδη
Eκπρόσωποι των κινημάτων αλλά και των προοδευτικών κομμάτων θα ανταλλάξουν απόψεις γύρω από τη στεγαστική κρίση στην Ελλάδα και την Ευρώπη στη διημερίδα του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ σήμερα και αύριο με γενικό τίτλο «Σε ποιον ανήκουν οι πόλεις μας».
Στη διημερίδα που πραγματοποιείται Πέμπτη και Παρασκευή στον χώρο του ιδρύματος στα Εξάρχεια, και χωρίζεται σε τέσσερις συνεδρίες θα συγκριθούν δύο εμβληματικές ευρωπαϊκές πόλεις που βιώνουν το ίδιο πρόβλημα με διαφορετικές προσεγγίσεις: η Αθήνα, με τη σοβαρότερη κρίση στέγασης στην Ευρώπη, και το Βερολίνο με την πρόσφατη εμπειρία του δημοψηφίσματος για την κοινωνικοποίηση των κατοικιών στα χέρια επενδυτικών κεφαλαίων.
«Στην Ελλάδα το ποσοστό υπερβολικής επιβάρυνσης των νοικοκυριών από το κόστος στέγασης είναι το μεγαλύτερο από όλες τις χώρες της ΕΕ» λέει στο tvxs η Όλγα Νάσση από τη Διεθνή Ένωση Κατοίκων (International Aliance of inhabitants) , η οποία έχει μεγάλη εμπειρία από το αντίστοιχο κίνημα της Ιταλίας. «Καταφέραμε εκεί, την αναστολή των πλειστηριασμών και των εξώσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας, τη στήριξη των στεγαστικών συνεταιρισμών, τη νομιμοποίηση των καταλήψεων εγκαταλελειμμένων δημόσιων ακινήτων». Σήμερα Πέμπτη από τις 14.00 συζητούν οι εκπρόσωποι των κινημάτων ενώ στην καταληκτική συνεδρία αύριο στις 19.00 θα συζητήσουν οι Niklas Shenker, Χρήστος Γούλας, Χάρης Μαμουλάκης, Έλενα Μπότση, Ευκλείδης Τσακαλώτος και εκπρόσωπος από το ΠΑΣΟΚ.
Η Όλγα Νάσση, μέλος της Διεθνούς Ένωσης Κατοίκων
Η στεγαστική κρίση ταλαιπωρεί όλη την Ευρώπη. Σημειώνεται όμως στο Δελτίο τύπου πως η Ελλάδα αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη στεγαστική κρίση. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Σε ολόκληρη την ήπειρο, η εξεύρεση προσιτού ενοικίου σε πολλές πόλεις είναι σχεδόν αδύνατη. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι ζουν σε επισφαλείς συνθήκες στέγασης. Οι κύριες αιτίες; Αύξηση στις τιμές κατοικιών και ενοικίων, υψηλοί λογαριασμοί κοινής ωφέλειας, μείωση της αγοραστικής δύναμης των εισοδημάτων (μισθοί, συντάξεις κλπ) εξαιτίας του πληθωρισμού, περικοπές στις επενδύσεις σε κοινωνική στέγαση, ανεξέλεγκτη αύξηση των βραχυχρόνιων μισθώσεων.
Είναι κυρίαρχη πολιτική επιλογή να μετατραπεί η κατοικία σε επενδυτικό προϊόν. Γι’ αυτό προωθείται η μαζική αγορά ακινήτων από επενδυτικά κτηματομεσιτικά κεφάλαια, με το μεγαλύτερο μέρος των ακινήτων αυτών να διατίθεται στην τουριστική αγορά, αντί να καλύπτει ανάγκες στέγασης των κατοίκων.
Στην Ελλάδα το ποσοστό υπερβολικής επιβάρυνσης των νοικοκυριών από το κόστος στέγασης είναι το μεγαλύτερο από όλες τις χώρες της ΕΕ και υπερτριπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου που είναι 8,9% (Eurostat).
Η κατάσταση αυτή οφείλεται στις επιλογές της κυβέρνησης ΝΔ. Αφενός διότι ακολουθεί πολιτική αντίστροφης αναδιανομής προς τους οικονομικά ισχυρούς που μειώνει το διαθέσιμο εισόδημα της πλειοψηφίας των νοικοκυριών, αυξάνοντας φτώχεια και ανισότητες. Το ίδιο ισχύει και με την ανοχή της αισχροκέρδειας ολιγοπωλίων, όπως πχ στην ενέργεια, που αυξάνουν το κόστος στέγασης των νοικοκυριών. Αφετέρου διότι η κυβέρνηση ΝΔ αντί να χρησιμοποιήσει του πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης για να χρηματοδοτήσει στιβαρά προγράμματα κοινωνικής στέγασης όπως έκαναν πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, προτίμησε να διοχετεύσει τους πόρους αυτούς σε ιδιωτικές τράπεζες για στεγαστικά δάνεια.
Επιπλέον, εξαιτίας του πτωχευτικού της ΝΔ, από το 2021 έχει καταργηθεί κάθε ουσιαστική νομική προστασία της κύριας κατοικίας, δηλαδή της υποχρεωτικότητας να εφαρμοστούν εύλογες και βιώσιμες ρυθμίσεις για τους δανειολήπτες. Στην Ελλάδα η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται από το γεγονός ότι δεκάδες δισ. ευρώ κόκκινων δανείων έχουν ακίνητα ως υποθήκη. Eκτιμούμε ότι αυτό αφορά τουλάχιστον 300.000 κατοικίες που κινδυνεύουν άμεσα με πλειστηριασμό.
Δηλαδή, στην Ελλάδα, η κυβέρνηση ρίχνει λάδι στη φωτιά της στεγαστικής κρίσης.
Γιατί επιλέξατε να συγκρίνετε την Αθήνα και το Βερολίνο και τι προκύπτει σε τίτλους από την σύγκριση;
Το Βερολίνο, μια πόλη όπου το 80% των κατοίκων ζει σε ενοικιαζόμενες κατοικίες, είδε τα ενοίκια να διπλασιάζονται την τελευταία δεκαετία λόγω της υπερσυσσώρευσης χιλιάδων ακινήτων σε ιδιωτικά επενδυτικά funds. Το 2021, οι Βερολινέζοι ψήφισαν μαζικά σε δημοψήφισμα για την απαλλοτρίωση πάνω από 200.000 κενών διαμερισμάτων που ανήκαν σε κολοσσούς της αγοράς ακινήτων. Υπάρχουν ομοιότητες με την Αθήνα όπου επενδυτικά funds αγοράζουν ολόκληρες πολυκατοικίες, ακόμη και οικοδομικά τετράγωνα, αλλάζοντας τη χρήση σε τουριστική. Υπάρχει όμως και η διαφορά ότι στο Βερολίνο πειραματίζονται με ρυθμιστικά συστήματα για τις τιμές, κάτι που θεωρήσαμε χρήσιμο ως εμπειρία και για την Αθήνα.
Θέτετε το ερώτημα: Σε ποιον ανήκουν οι πόλεις μας. Πιστεύετε πως είναι ανίσχυρες οι δημοτικές αρχές και κατ’ επέκταση η πολιτική εξουσία απέναντι στα funds;
Ναι. Νομίζω ότι σήμερα ο δημόσιος, ακόμη και ο ιδιωτικός χώρος, καθορίζονται στην Ελλάδα σχεδόν αποκλειστικά από τους φορείς της αγοράς. Ολόκληρες γειτονιές αλλάζουν μορφή καθώς φεύγουν εμπορικές και πολιτιστικές δραστηριότητες. Οι κάτοικοι που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στα υψηλά ενοίκια αναγκάζονται και αυτοί σε φυγή. Και όλα αυτά γίνονται για τους πολίτες χωρίς τους πολίτες, χωρίς τη φωνή τους δηλαδή. Η κυβέρνηση δεν θέλει να ρυθμίσει, η τοπική αυτοδιοίκηση δεν έχει ούτε εξουσία ούτε εργαλεία. Έτσι, όλα κρίνονται από αποφάσεις ισχυρών οικονομικών ομιλών.
Συμμετείχατε ενεργά στο κίνημα για το δικαίωμα στη στέγαση στην Ιταλία. Τι καταφέρατε, τι είναι εφικτό να γίνει στην Ελλάδα; Μπορούν τα κινήματα να καταφέρουν και τι ακριβώς, με δεδομένο το κοινωνικοπολιτικό σύστημα στη χώρα;
Καταφέραμε την αναστολή των πλειστηριασμών και των εξώσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας, τη στήριξη των στεγαστικών συνεταιρισμών, τη νομιμοποίηση των καταλήψεων εγκαταλελειμμένων δημόσιων ακινήτων, τα οποία ρυθμίστηκαν στη συνέχεια με συμφωνίες μεταξύ δήμων και κατοίκων, 42 προσφυγές που εκκρεμούν στον ΟΗΕ κατά του ιταλικού κράτους για παραβίαση του δικαιώματος στη στέγαση. Aυτά είναι μερικά παραδείγματα.
Πρόσφατα, είχαμε πετύχει ένα δημόσιο ταμείο για τη στήριξη των ενοικιαστών που δεν μπορούσαν να ανταπεξέλθουν στο κόστος στέγης λόγω έκτακτων οικονομικών συνθηκών, μέτρο που κατάργησε αμέσως η κυβέρνηση Meloni. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη πολλά που πρέπει να γίνουν. Τα κινήματα, η κοινωνία των πολιτών μπορούν να διαδραματίσουν έναν πραγματικά σημαντικό ρόλο, αποκτώντας αυξανόμενη επίγνωση για το τι συμβαίνει και ασκώντας στη συνέχεια πίεση στις αρχές. Για παράδειγμα, απαιτώντας τα δημόσια κονδύλια να δαπανώνται για τη βελτίωση της ζωής των κατοίκων και όχι μόνο για το μάρκετινγκ. Η οικονομική ανάπτυξη είναι βιώσιμη αν προέλθει από τα κάτω.
Ο Σλαβόι Ζίζεκ έλεγε πως το θέμα της κλιματικής κρίσης έχει εξελιχθεί σαν μια νέα Θεολογία. Όλοι μιλούν για το πρόβλημα και για την καταστροφή που έρχεται αλλά κανείς δεν κάνει κάτι. Πιστεύετε ότι ισχύει και με το θέμα της στέγασης;
Ναι και όχι. Οι πολιτικοί της Δεξιάς, όταν δεν αρνούνται την κλιματική αλλαγή, λένε κάποιες λέξεις κλειδιά – βιώσιμη ανάπτυξη, δίκαιη μετάβαση, κανένας μονός του, έξυπνες πόλεις κλπ.- γιατί τις θεωρούνε πιασάρικες αλλά σπανίως τις μετατρέπουν σε σοβαρή πολιτική, είτε για τη στέγαση είτε για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Εμείς, στην Αριστερά και τα κινήματα προσπαθούμε να αναλύουμε τις σύνθετες πραγματικότητες με βάση έννοιες που ενσωματώνουν τις δικές μας αξίες που μπορούν να αναδεικνύουν εφαρμόσιμες λύσεις.
Ποια θέματα θα θίξει κάθε καλεσμένος – η σας;
Θα έχουμε δύο πάνελ με ειδικούς σε κάθε πτυχή της στεγαστικής κρίσης, από τη φύση του προβλήματος έως τις πιθανές λύσεις, με ανταλλαγή εμπειριών. Ένα πάνελ με τα υπάρχοντα και αναδυόμενα κινήματα στην Ελλάδα για την υπεράσπιση του δικαιώματος στη στέγαση. Το καταληκτικό πάνελ περιλαμβάνει εκπροσώπους των συνδικάτων και της αριστερής και προοδευτικής πολιτικής για να συζητήσουν τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα σε στεγαστική κρίση, κλιματική αλλαγή και αύξηση ανισοτήτων, και να διερευνήσουν εναλλακτικές λύσεις.
Πληροφορίες
Διημερίδα για τη στεγαστική κρίση, ώστε να απαντηθούν κρίσιμα ερωτήματα: Ποιος πραγματικά κυβερνά τις πόλεις μας σήμερα; Ποιος οργανώνει τους χώρους μας, δημόσιους και ιδιωτικούς;
Συγκρίνουμε δύο εμβληματικές ευρωπαϊκές πόλεις που βιώνουν το ίδιο πρόβλημα με διαφορετικές προσεγγίσεις: την Αθήνα, με τη σοβαρότερη κρίση στέγασης στην Ευρώπη, και το Βερολίνο με την πρόσφατη εμπειρία του δημοψηφίσματος για την κοινωνικοποίηση των κατοικιών στα χέρια επενδυτικών κεφαλαίων.
H διημερίδα αποτελείται από τέσσερις συνεδρίες:
I– Στεγαστική κρίση: Ιδιοκτησία και φύση του προβλήματος (3/10, 16:00 – 18:00)
ΙΙ–Τα αιτήματα, οι διεκδικήσεις των κινημάτων για το δικαίωμα στη στέγαση και οι ιστορίες των κατοίκων (3/10, 19:00 – 21:00)
ΙΙΙ– Αναζητώντας λύσεις. Εναλλακτικές λύσεις για την κρίση στέγασης: καλές πρακτικές, παραδείγματα, εμπόδια (4/10, 16:00 – 18:00)
Καταληκτική συνεδρία – Στέγαση, πράσινη μετάβαση και ανισότητες. Αναζητώντας συνδέσεις. Ένα πολιτικό στρογγυλό τραπέζι όπου θα συζητηθούν οι σχέσεις μεταξύ της στεγαστικής κρίσης, της πράσινης μετάβασης και των κοινωνικών ανισοτήτων. Η στέγαση ως πολιτικό πεδίο πάλης και κοινωνικών συμμαχιών. Στο τραπέζι θα συμμετέχουν εκπρόσωποι προοδευτικών κομμάτων και συνδικάτων, μεταξύ άλλων ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, ο Niklas Shenker, ο Χρήστος Γούλας, ο Χάρης Μαμουλάκης, η Έλενα Μπότση και εκπρόσωπος από το ΠΑΣΟΚ. (4/10, 19:00-21:00)/ live-stream link εδώ.
Χώρος διεξαγωγής: Ίδρυμα Rosa Luxemburg – Αθήνα, Καλλιδρομίου 17 (1ος όροφος)
Γλώσσα: Ελληνικά και Γερμανικά με ταυτόχρονη μετάφραση
Για τη δια ζώσης παρακολούθηση θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.
Χορηγοί επικοινωνίας: TVXS, EFSYN