ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Γιάννης Ρωμανίδης, Φιλόλογος : « Τα σχολεία στον Πόντο και την Άγιο γεννήτρα Καππαδοκία» .
Τετάρτη 7 το βράδυ στην Δημόσια Βιβλιοθήκη Σερρών.
«Και τι ναι ο άνθρωπος δίχως το βύζαγμα του χτες; Θεριό
κι αγρίμι και ντονμές. Θαρρώ πως έχει να ωφεληθεί ανάβοντας το φιτίλι του στο
καντήλι των καιρών. Οι θύμησες καθάριες και ίδιες φωτιές, σταλαματιές νερό τη
μια, δάκρυ πικρό την άλλη. Οι αποθαμένοι δεν ομιλούν, αμά και από του ζωντανούς
δε θα λάβω απόκριση» (Γιάννης Καλπούζος, Σέρα η ψυχή του Πόντου).
«Αξιοθρήνητο το
κατάντημα του Ρωμιού να καταφεύγει στους ξένους για να μάθει την ιστορία
του. Κι αυτοί με τη σειρά τους του επιστρέφουν το φθόνο τους, αφανίζοντας τα
δακτυλικά του αποτυπώματα από τη δημιουργία του Πολιτισμού της ανθρωπότητας»
(Λιλή Ζωγράφου, Η Συβαρίτισσα). Και εμείς Βυζαίνομε σήμερα από τις μικρές
Ελλάδες έξω από την Ελλάδα (Μ.Ασία- Θράκη- Πόντος –Κύπρος) ,που ήταν οι αρχαίες κοιτίδες του Ελληνισμού, τα αστραφτερά μετέωρα που σελάγισαν και
φώτισαν το μολυβένιο ουρανό ενός κόσμου βουτηγμένου στην αμάθεια και στη βαρβαρότητα.
Ανυπόταχτη η μνήμη μας.
ΠΟΝΤΟΣ: ΕΛΚΕΧΙΤΩΝΕΣ ονόμαζε ο θείος Όμηρος τους Ίωνες. Δηλ. ανθρώπους καλοντυμένους, των
γραμμάτων και του πολιτισμού, των πανηγυριών και της διασκέδασης. Σε αντίθεση
με τους Σπαρτιάτες που τους ονόμαζε ΧΑΛΚΟΧΙΤΩΝΕΣ δηλ. ανθρώπους του πολέμου. Οι Πόντιοι
φέρουν την καταγωγή τους από τους Ίωνες της Μιλήτου (75 αποικίες είχαν
στον Πόντο. Ως απόγονοι των Ιώνων
Μιλησίων δεν απογαλακτίστηκαν ούτε από τον πολιτισμό ούτε από τη
γλωσσική τους κληρονομιά. Η πρώτη
αποικία των Μιλησίων ήταν η Σινώπη, για τούτο και πολλοί των γραμμάτων
μας από εκεί. Ζούσανε όπως οι Ίωνες, με τον ίδιο τρόπο, αιώνες πολλούς. Όλη η
ζωή τους Παρχάρια και Γουσλάδες (=βοσκοτόπια), Γαϊπαντζάχια(=Ποντιακά φαγητά),
Πανηγύρια, Γάμοι και γλέντια, Λύρα, Τραγούδι, Χοροί του Πόντου, Εγκλεσίας,
Σχολεία, Μοναστήρια, όλα ιερουργίες πολιτισμού και ευδαιμονίας στη γη των
προγόνων.
Μετά το «Χάττι Χουμαγιούν», κυρίως μετά το 1880, η
παιδεία αρχίζει να παρέχεται σε ειδικά διδακτήρια, στα σχολεία, από ειδικά
εκπαιδευμένο προσωπικό, τους δασκάλους. Η παρεχόμενη παιδεία παίρνει πιο
ευρύτερο περιεχόμενο. Έτσι, στα 1890 υπήρχαν στον Πόντο γύρω στα 500 σχολεία,
με πάνω από 20.000 μαθητές και πάνω από 500 δασκάλους.
Στον 20 αι. η παιδεία γνωρίζει αλματώδη ανάπτυξη στον
Πόντο, όπου λειτουργούν σχολεία ακόμη και στα μικρότερα χωριά. Στις αρχές ακόμη
του αιώνα λειτουργούν περίπου 1.050 σχολαρχεία, αστικές σχολές και δημοτικά
σχολεία, δύο γυμνάσια (Τραπεζούντας και Αμισού) και εφτά ημιγυμνάσια
(Αργυρούπολης, Κερασούντας, Σουρμένων, Κοτυώρων, Σινώπης, Πάφρας, Ακ Νταγ
Μαντέν). Οι μαθητές ανέρχονται σε 70.000 και οι δάσκαλοι σε 750.
Στο μάθημα της Τετάρτης θα περιδιαβούμε μερικές πόλεις του Πόντου και της Άγιο
γεννήτρας Καππαδοκίας, για να σχηματίσομε μια πλήρη εικόνα της παρεχόμενης
παιδείας. Τραπεζούντα, Αργυρούπολη (Κιμισχανέ) Σαμψούντα, Αμάσεια, Κερασούντα,
Πάφρα από τη μια και Σινασός, Φλογητά, Σπάρτη από την άλλη. Θα μιλήσομε για
τους εθνικούς ευεργέτες και πρωτεργάτες, το περιεχόμενο της παιδείας, τον
αριθμό των μαθητών και των δασκάλων. Κυρίως όμως για την έξαρση της παιδείας μετά το 1856 (Χάτι Χουμαγιούν).
Ο Γιάννης Αλεξ. Ρωμανίδης γεννήθηκε στο Παλαιόκαστρο
Σερρών. Οι γονείς του πρόσφυγες από τον Πόντο.
Είναι συνταξιούχος φιλόλογος. Υπηρέτησε στην ιδιωτική και τη δημόσια
εκπαίδευση. Διετέλεσε: διευθυντής
Γυμνασίων, δεκατέσσερα χρόνια πρόεδρος
των Φιλολόγων του Νομού Σερρών, δώδεκα χρόνια αντιπρόεδρος της Εφορίας της
Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Σερρών, μέλος
του ΔΣ και πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Σερρών. Είναι μέλος της
Εταιρείας Μελέτης και Έρευνας της Ιστορίας των Σερρών (Ε.Μ.Ε.Ι.Σ). Πολλά άρθρα
του δημοσιεύτηκαν στον «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗ
ΣΕΡΡΩΝ» και στην εφημερίδα
«ΕΥΞΕΙΝΟΣ ΠΟΝΤΟΣ» Θεσσαλονίκης. Έγραψε δύο βιβλία «ΚΡΟΙΣΟΛΟΓΙΕΣ» το πρώτο και
«ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ ΚΑΝΕΤΙΔΗΣ, ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ» το δεύτερο. Συνεργάτης με εισηγήσεις στα μαθήματα κλασσικής παιδείας,
βιβλιοπαρουσιάσεις και ομιλίες διάφορες για τη ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ και τη ΘΡΑΚΗ.
Τα μαθήματα γίνονται κάθε Τετάρτη 7-8 το απόγευμα στο
Αμφιθέατρο της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης, Νικ. Νικολάου 20