Άννα Βίγκα
Από τη σύλληψη και απαγωγή του Άντολφ Άιχμαν το 1959 στην Αργεντινή, μέχρι τις εκρήξεις των συσκευών της Χεζμπολάχ και τη δολοφονία του ηγέτη της οργάνωσης στον Λίβανο η Μοσάντ, η ισραηλινή μυστική υπηρεσία έχει στο ενεργητικό της θεαματικές επιτυχίες αλλά και αρκετά φιάσκα.
Αποτυχίες οι οποίες κατά καιρούς έφεραν το Ισραήλ και
τους συμμάχους του σε δύσκολη θέση και οδήγησαν σε κατηγορίες για συστηματική
περιφρόνηση του διεθνούς δικαίου.
Η Μοσάντ, ή επισήμως Ινστιτούτο Πληροφοριών και Ειδικών
Αποστολών είναι η κύρια οργάνωση συγκέντρωσης και ανάλυσης πληροφοριών του
Ισραήλ. Επίσης, έχει παραστρατιωτικές (συμπεριλαμβανομένων και πολιτικών
δολοφονιών) και αντιτρομοκρατικές αρμοδιότητες. Από την ίδρυση της το 1949, από
τον Μπεν Γκουριόν, τροφοδοτεί έναν αστείρευτο κύκλο φημολογίας, συνωμοσίας και
δέους.
Το Ισραήλ δεν έχει σχολιάσει επίσημα την ταυτόχρονη
έκρηξη χιλιάδων βομβητών και ασύρματων που χρησιμοποιούσαν πράκτορες της
Χεζμπολάχ στον Λίβανο, η οποία προκάλεσε τον θάνατο 37 ανθρώπων και τον
τραυματισμό περίπου 3.000 άλλων. Η ομοφωνία μεταξύ των ειδικών είναι ότι
υπεύθυνη ήταν η Μοσάντ.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα το Ισραήλ εξαπέλυσε το φονικό
πλήγμα εναντίον του ηγέτης της Χεζμπολά, Χασάν Νασράλα όταν ενημερώθηκε σε
πραγματικό χρόνο για τη συνάντηση του με υψηλόβαθμα στελέχη του κινήματος από
πράκτορες της Μοσάντ που είχαν διεισδύσει στη Χεζμπολάχ.
Είναι σχεδόν βέβαιο ο τρομερός αυτός μηχανισμός πληροφοριών
έχει εμπλακεί και σε άλλες πρόσφατες επιχειρήσεις, όπως η δολοφονίες του Ισμαήλ
Χανίγιε, πολιτικού ηγέτη της Χαμάς, ο οποίος σκοτώθηκε από βόμβα σε υπνοδωμάτιο
κυβερνητικού ξενώνα στην Τεχεράνη, και του Φουάντ Σουκρ, ιδρυτικού μέλους της
Χεζμπολάχ, ο οποίος πέθανε στη Βηρυτό αφού έλαβε μήνυμα που τον καλούσε σε
διαμέρισμα που στη συνέχεια χτυπήθηκε από πύραυλο τον περασμένο Ιούλιο.
Ωστόσο παρά τις «επιχειρήσεις» που έχουν γίνει θρύλοι,
μυθιστορήματα και ταινίες ένα μεγάλο μέρος του έργου της Μοσάντ παραμένει
άγνωστο για τους πολλούς.
Ο θρύλος της κατασκοπείας
Από το 1949 και για αρκετές δεκαετίες, λίγοι γνώριζαν για
τη Μοσάντ. Ακόμη και το όνομα του αρχηγού της, αποτελούσε κρατικό μυστικό και η
δημοσίευσή του από τα Μέσα μπορούσε να επιφέρει ποινές. Η εντολή που είχαν οι
πρώην πράκτορες ήταν να μην το λένε στην οικογένειά τους και η υπηρεσία δεν
παραδέχτηκε ποτέ τη συμμετοχή της σε οποιαδήποτε επιχείρηση.
«Η Μοσάντ δρούσε αθόρυβα, κανείς δεν το ήξερε. Ήταν μια
εντελώς διαφορετική εποχή. Η Μοσάντ απλά δεν αναφερόταν. Για να μπεις έπρεπε να
σε συστήσει κάποιος. Τώρα, υπάρχει μια ιστοσελίδα», δήλωσε στον Guardian ο
Yossi Alpher, ο οποίος συμμετείχε σε μερικές από τις πιο γνωστές επιχειρήσεις
της υπηρεσίας τη δεκαετία του 1970.
Για αρκετές δεκαετίες, πέρα από τη συλλογή πληροφοριών,
στόχος της Μοσάντ ήταν να δημιουργήσει “εχθρούς των εχθρών του Ισραήλ”, όπως οι
Κούρδοι και οι χριστιανοί στο σημερινό Νότιο Σουδάν. Όπως έχει συμβεί με πολλές
από τις προσπάθειές της, υπήρξαν επιτυχίες αλλά και αποτυχίες.
«Αυτοί, σήμερα είτε είναι κυρίαρχοι και ανεξάρτητοι, είτε
έχουν μια σταθερή και προστατευμένη αυτονομία και η Μοσάντ είχε τεράστια
συμβολή», δήλωσε στον Guardian ο Alpher.
Ωστόσο, η υποστήριξη που πρόσφερε προς τις χριστιανικές
παραστρατιωτικές οργανώσεις των Μαρωνιτών στο Λίβανο δεν είχε και τόσο αίσιο
τέλος. Πολλοί κατηγορούν τη Μοσάντ ότι αγνόησε τις προειδοποιήσεις σχετικά με
τη βιαιότητα και το εθνοτικό μίσος των “αντιπροσώπων” της για βιαιότητα και
εθνοτικό μίσος και ενθάρρυνε την καταστροφική εισβολή του Ισραήλ στον Λίβανο
τον Σεπτέμβριο του 1982, κατά την οποία σκοτώθηκαν χιλιάδες άμαχοι.
Έως και 3.200 Παλαιστίνιοι σφαγιάσθηκαν από τους
«αντιπροσώπους» του Ισραήλ, τους Χριστιανούς πολιτοφύλακες, την ώρα που τα
ισραηλινά στρατεύματα παρακολουθούσαν.
Αρκετό μελάνι έχει χυθεί με θέμα τα πιο «θεαματικά
κατορθώματα της Μοσάντ» και οι ταινίες που έχουν γυριστεί δεν είναι λίγες.
Η Μοσάντ «πουλάει»
Μία από τις πιο διάσημες είναι η σύλληψη το 1960 στην
Αργεντινή του Αδόλφου Άιχμαν, του ναζιστή αξιωματικού που ήταν βασικός
οργανωτής του Ολοκαυτώματος. Η κλοπή ολόκληρων πολεμικών πλοίων από το γαλλικό
ναυτικό το 1969, η προειδοποίηση για επικείμενη επίθεση από την Αίγυπτο και τη
Συρία το 1973 και η παροχή βασικών πληροφοριών για την περίφημη επιδρομή στο
Εντέμπε της Ουγκάντα το 1976, η οποία απελευθέρωσε από την ομηρία τους Εβραίους
και Ισραηλινούς επιβάτες του αεροσκάφους της Αir France AF 139 που εκτελούσε το
δρομολόγιο από το Τελ Αβίβ στο Παρίσι, με ενδιάμεση στάση την Αθήνα, που είχε
καταληφθεί από Παλαιστίνιους και Γερμανούς εξτρεμιστές.
Το 1980, η υπηρεσία δημιούργησε και λειτούργησε ένα
ολόκληρο καταδυτικό θέρετρο στις ακτές της Ερυθράς Θάλασσας του Σουδάν ως
κάλυψη για τη μυστική μεταφορά χιλιάδων μελών της εβραϊκής κοινότητας της
Αιθιοπίας στο Ισραήλ. Οι κατάσκοποι της Μοσάντ ζούσαν ανάμεσα στους τουρίστες
πριν τελικά αναγκαστούν να κλείσουν την επιχείρηση μετά από πέντε χρόνια.
Τα τελευταία χρόνια, μια σειρά δολοφονιών αποδίδονται στη
Μοσάντ, όπως η δολοφονία του Ιμάντ Μουγκνίγια το 2008, εγκέφαλου της Χεζμπολάχ
για δεκάδες επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ και των ΗΠΑ. Επίσης, επιστήμονες που
σχετίζονται με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έχασαν τη ζωή τους με βίαιο
τρόπο. Ένας από αυτούς δολοφονήθηκε το 2020 με 15 πυροβολισμούς από ένα
προ-τοποθετημένο πολυβόλο που ελεγχόταν από χιλιάδες μίλια μακριά.
Διαβάστε: Σωτήρης
Ρούσσος / Η Μέση Ανατολή μετά τον Νασράλα
Σε άλλες επιθέσεις, η Μοσάντ, ήταν λιγότερο διακριτική
Μετά από φονική επίθεση Παλαιστινίων εξτρεμιστών εναντίον
Ισραηλινών αθλητών στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου το 1972, η Μοσάντ
ηγήθηκε μιας επιχείρησης για να διαλύσει τα δίκτυα και τις ομάδες που ήταν
υπεύθυνες. Πολλοί από αυτούς που σκοτώθηκαν από ισραηλινούς δολοφόνους είχαν
μικρή σχέση με την αρχική επίθεση και ορισμένοι δεν είχαν καμία σχέση με τη
βία. Το εγχείρημα έληξε όταν ομάδα της Μοσάντ πυροβόλησε έναν Μαροκινό
σερβιτόρο στη Νορβηγία πιστεύοντας ότι ήταν αξιωματούχος ασφαλείας της
Παλαιστινιακής Απελευθερωτικής Οργάνωσης. Στη συνέχεια, μια άλλη σειρά λαθών,
οδήγησαν στη σύλληψη και τη δίκη τους από τις τοπικές αρχές.
Το 1997, η προσπάθεια δολοφονίας του Χαλέ Μεσάαλ, ισχυρού
ηγέτη της Χαμάς, κατέληξε σε φιάσκο, όταν η ομάδα της Μοσάντ συνελήφθη στο
Αμμάν από τις τοπικές δυνάμεις ασφαλείας. Το Ισραήλ αναγκάστηκε να παραδώσει
αντίδοτο στο δηλητήριο που είχε χρησιμοποιηθεί και οι σχέσεις με την Ιορδανία
υπέστησαν σοβαρή ζημιά.
Φυσικά, υπάρχει και η αποτυχία να προειδοποιήσει για τις
επιδρομές της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, από τις οποίες
σκοτώθηκαν 1.200 Ισραηλινοί, κυρίως άμαχοι και η οποία οδήγησε στο τωρινό
αιματοκύλισμα στη Γάζα από το Ισραήλ και τον σημερινό γύρο εχθροπραξιών με τη
Χεζμπολάχ και το Ιράν.