Έντονες ανησυχίες προκαλεί στην επιστημονική κοινότητα η αύξηση των ακροδεξιών δυνάμεων που είτε κυβερνούν είτε συμμετέχουν σε κυβερνήσεις ανά την Ευρώπη.
Όπως αναδεικνύει σε σχετικό άρθρο του το περιοδικό
Nature, τα ακροδεξιά κόμματα, τα οποία βάζουν στο επίκεντρο κατά βάση το ζήτημα
της μετανάστευσης, δεν ενδιαφέρονται για την έρευνα.
Στις Κάτω Χώρες – όπου το Κόμμα για την Ελευθερία (PVV),
με επικεφαλής τον Geert Wilders, ο οποίος εκλέχθηκε με μια αντι-ισλαμιστική
ατζέντα και εισήλθε σε κυβέρνηση συνασπισμού τον περασμένου Ιούλιο – οι
ερευνητές προετοιμάζονται για περικοπές ύψους 1 δισεκατομμυρίου ευρώ (1,1
δισεκατομμυρίου δολαρίων ΗΠΑ) στον προϋπολογισμό, τις χειρότερες των τελευταίων
δεκαετιών.
«Μιλάμε για ιστορικές περικοπές», λέει σχετικά ο Caspar
van den Berg, πρόεδρος του κεντρικού φορέα των Πανεπιστημίων της χώρας.
«Είναι πραγματικά εντυπωσιακό πώς η έρευνα, η εκπαίδευση,
η καινοτομία πλήττονται περισσότερο από όλους τους τομείς», προσθέτει.
Η Ιταλία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία και η Κροατία έχουν
επίσης εκλέξει κυβερνήσεις που περιλαμβάνουν ακροδεξιά κόμματα. Τον Ιούνιο,
κόμματα αυτού του χώρου σημείωσαν ορισμένα κέρδη στις ευρωεκλογές, ενώ πρόσφατα
η ακροδεξιά κέρδισε και στην Αυστρία.
Όπως τονίζει η Léonie de Jonge, η οποία ειδικεύεται στα
ακροδεξιά κόμματα, στο Πανεπιστήμιο του Groningen στις Κάτω Χώρες, συνήθως δεν
ενδιαφέρονται για τον τομέα της έρευνας, αφήνοντας τους επιστήμονες ευάλωτους
στις περικοπές.
Ολλανδία: Βαθιές τομές
Η Ολλανδία, η οποία όπως υπογραμμίζει το άρθρο είναι
πρωτοπόρος στην παγκόσμια επιστήμη, συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών που βλέπουν
δραστικές αλλαγές στο ερευνητικό της σύστημα.
Ο προϋπολογισμός της κυβέρνησης τον περασμένο μήνα
αποκάλυψε τις περικοπές ύψους σχεδόν 1 δισεκατομμυρίου ευρώ ετησίως στα
πανεπιστήμια και την έρευνα, μειώνοντας μεταξύ άλλων τη στήριξη σχετικά με
υποτροφίες για έρευνα στην αρχή της σταδιοδρομίας κάθε ατόμου, ή τους διεθνείς
φοιτητές.
Οι περικοπές μάλιστα ισοδυναμούν με την κατάργηση περίπου
ενός μεγάλου πανεπιστημίου σε μια χώρα που έχει μόνο 14, λέει ο van den Berg,
την ώρα που αρκετά πανεπιστήμια έχουν ήδη παγώσει τις προσλήψεις κατά τη
διάρκεια του καλοκαιριού. Το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ για παράδειγμα
χαρακτήρισε τις περικοπές ως τις μεγαλύτερες από τη δεκαετία του 1980.
Ένα από τα μεγαλύτερα θύματα του προϋπολογισμού είναι
ορισμένες επιχορηγήσεις που θεσπίστηκαν το 2022 για να δώσουν σε νέους αλλά και
υφιστάμενους ακαδημαϊκούς επίδομα ύψους 300.000 ευρώ για την πρόσληψη
διδακτορικών φοιτητών και εργαστηριακών βοηθών.
Αλλά με την κατάργηση αυτών των κονδυλίων, οι νέοι
ακαδημαϊκοί θα εξαρτώνται ακόμη περισσότερο από τις ανταγωνιστικές
επιχορηγήσεις της βιομηχανίας και του ήδη υπερπλήρους Ολλανδικού Συμβουλίου
Έρευνας (NWO), λέει.
Το NWO ωστόσο αντιμετωπίζει επίσης περικοπές: οι αλλαγές
αφαιρούν 30 εκατ. ευρώ ετησίως από τον προϋπολογισμό του για επιστημονικές
υποδομές. Τα κονδύλιά του για την ανοικτή επιστήμη (που έχει ως στόχο τη
διευκόλυνση της καθολικής πρόσβασης στην επιστημονική έρευνα και τα ερευνητικά
δεδομένα) μειώνονται στο μισό.
Σε μια ξεχωριστή σειρά περικοπών, η νέα κυβέρνηση,
προκειμένουν να εξοικονομήσει 6,8 δισ. Ευρώ, κατήργησε προγράμματα από το
Εθνικό Ταμείο Ανάπτυξης της Ολλανδίας, τα οποία υποστήριζαν έργα πράσινου
υδρογόνου και ιατρικής έρευνας.
Ακροδεξια: Εστίαση στη μετανάστευση
Οι διεθνείς φοιτητές βρίσκονται επίσης στο στόχαστρο της
κυβέρνησης της Ολλανδίας. Ο συνασπισμός θέλει να μειωθεί ο αριθμός των εγγραφών
τους και περικόπτει σχεδόν 300 εκατομμύρια ευρώ από τους προϋπολογισμούς της
πανεπιστημιακής εκπαίδευσης για να διασφαλίσει ότι αυτό θα συμβεί.
Εκπρόσωπος του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού και
Επιστημών δήλωσε ότι η κυβέρνηση επέλεξε να δώσει προτεραιότητα στην ασφάλεια,
την υγειονομική περίθαλψη και τη διασφάλιση ότι «οι άνθρωποι θα έχουν
περισσότερα χρήματα στο πορτοφόλι τους».
«Για να γίνει αυτό εφικτό, δυστυχώς, απαιτούνται
περικοπές σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης και της
επιστήμης».
Όπως επισημαίνει το δημοσίευμα, το ολλανδικό κοινοβούλιο
εξετάζει έναν νόμο για την «ισορροπημένη διεθνοποίηση», με σκοπό να αντιδράσει
στην ανάπτυξη της αγγλόφωνης διδασκαλίας και έρευνας, η οποία βέβαια έχει
συμβάλει στην προσέλκυση διεθνών ταλέντων.
Αν όμως ο συγκεκριμένος νόμος ψηφισθεί, τότε όλα τα
προπτυχιακά μαθήματα θα πρέπει να ζητούν άδεια για να διδάσκονται στα αγγλικά ή
σε άλλη ξένη γλώσσα.
Μέχρι στιγμής δεν είναι σαφές πόσα μαθήματα θα
αναγκαστούν να στραφούν στα ολλανδικά, υπογραμμίζει ο van den Berg. Αλλά η
κίνηση αυτή θα μπορούσε να προκαλέσει την φυγή ξένων ακαδημαϊκών που δεν θέλουν
ή δεν μπορούν να διδάξουν στην συγκεκριμένη γλώσσα. «Φοβόμαστε μια διαρροή των
πιο ταλαντούχων ανθρώπων», λέει με νόημα.
Οι πολιτικές αυτές άλλωστε ευθυγραμμίζονται με τους
στόχους των κομμάτων των οποίων το κεντρικό ζήτημα είναι η μετανάστευση, λέει η
de Jonge. «Αυτό είναι, στο τέλος της ημέρας, το μόνο πράγμα που τους
ενδιαφέρει», προσθέτει.
Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως τα ακροδεξιά κόμματα
συνήθως είναι εχθρικά προς τα πανεπιστήμια, καθώς τα θεωρούν προπύργια της
αριστερής «κατήχησης», καθιστώντας έτσι την τριτοβάθμια εκπαίδευση δελεαστικό
στόχο για περικοπές.
Ακροδεξιά: Παραμέληση της επιστήμης και μειώσεις
προϋπολογισμών για έρευνα
Στην Ιταλία, όπου το ακροδεξιό κόμμα Αδελφοί της Ιταλίας
της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι κέρδισε την εξουσία το 2022, η χρηματοδότηση
των πανεπιστημίων έχει περικοπεί φέτος κατά περίπου 500 εκατομμύρια ευρώ,
αφήνοντας έναν προϋπολογισμό περίπου 9 δισεκατομμυρίων ευρώ, δήλωσε εκπρόσωπος
της Διάσκεψης των Πρυτάνεων των ιταλικών πανεπιστημίων.
Εκπρόσωπος της κυβέρνησης αντέτεινε ότι μεγάλο μέρος
αυτής της μείωσης οφείλεται στο γεγονός ότι η χρηματοδότηση μεταφέρθηκε στο
2023.
Η παραμέληση της επιστήμης δεν περιορίζεται μόνο στην
ακροδεξιά. Η νέα κεντροδεξιά κυβέρνηση της Γαλλίας απογοήτευσε τους επιστήμονες
καταργώντας τις μακροπρόθεσμες αυξήσεις του προϋπολογισμού, καθώς προσπαθεί να
μειώσει το δημόσιο χρέος.
Όμως η άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων που επικεντρώνονται
εμμονικά στη μετανάστευση προοιωνίζεται ιδιαίτερα κακή για την έρευνα, λέει ο
Robert-Jan Smits, πρόεδρος του εκτελεστικού συμβουλίου του Τεχνολογικού
Πανεπιστημίου του Αϊντχόβεν στην Ολλανδία.
«Πρόκειται για κόμματα με ένα μόνο θέμα», λέει. Για την
επιστήμη, «δεν φαίνεται να ενδιαφέρονται πραγματικά και δεν έχουν πολιτική».