Heineken / Βασανιστήρια και εξώσεις πίσω από την επιτυχία της στην Αιθιοπία


Μαργαρίτα Φράγκου

 

Παρά την επιτυχία της στην Αιθιοπία, η ολλανδική ζυθοποιία Heineken βρίσκεται στο επίκεντρο σφοδρής κριτικής λόγω σοβαρών καταγγελιών για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, βασανιστήρια και αρπαγή γης, οι οποίες σχετίζονται με την κατασκευή του ζυθοποιείου της στην Αντίς Αμπέμπα.

 

Δύο χρόνια μετά τις πρώτες αποκαλύψεις, τα θύματα δεν έχουν αποζημιωθεί και η εταιρεία δεν έχει παράσχει διαφάνεια ή επαρκείς απαντήσεις για την υποτιθέμενη εσωτερική έρευνά της.

 

Η Heineken ανακοίνωσε πρόσφατα νέα επένδυση ύψους 26 εκατ. ευρώ για την αύξηση της παραγωγής της στην Αντίς Αμπέμπα κατά 20%. Η μπύρα της – και ειδικά η τοπική μάρκα Walia – είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στην Αιθιοπία, μια χώρα σχεδόν 130 εκατομμυρίων κατοίκων με ταχεία οικονομική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια. Φέτος η εταιρεία γιόρτασε τη δεκαετή επέτειο του εργοστασίου της στην Αιθιοπία, παρουσιάζοντας εικόνες ευτυχισμένων εργαζομένων. Όμως, για περίπου 200 πρώην κατοίκους της περιοχής όπου χτίστηκε το εργοστάσιο, τα συναισθήματα είναι εντελώς διαφορετικά από αυτά που παρουσιάζονται στις διαφημίσεις της εταιρείας.

Εξαναγκαστικές εξώσεις και βασανιστήρια

 

Οι κάτοικοι αυτοί εκδιώχθηκαν από τα σπίτια και τα αγροκτήματά τους πριν από 12 χρόνια χωρίς επαρκή αποζημίωση ή αξιόλογες εναλλακτικές. Όπως καταγγέλλουν, τους δόθηκαν μικρότερα αγροτεμάχια και το ποσό των 60.000 μπιρ (που αντιστοιχούσε τότε σε κάτι παραπάνω από 2.000 ευρώ), ποσό ανεπαρκές για να καλύψει την απώλεια που υπέστησαν.

 

Ακόμη πιο ανησυχητικές είναι οι μαρτυρίες για βασανιστήρια. Κάτοικος ανέφερε ότι του προκάλεσαν ηλεκτροσόκ και ότι οι αρχές κρέμασαν από τα γεννητικά του όργανα ένα γεμάτο μπουκάλι νερό για ώρες, προκειμένου να παραχωρήσει την περιουσία του. Άλλοι έκαναν λόγο για θανάτους από καρδιακές προσβολές λόγω του άγχους της έξωσης. Η εφημερίδα LeMonde επιβεβαίωσε παρόμοιες ιστορίες.

 

Αν και η επιχείρηση των εξώσεων διενεργήθηκε από το αιθιοπικό κράτος – το οποίο κατέχει όλη τη γη – διεθνείς οργανισμοί όπως η Παγκόσμια Τράπεζα συμβουλεύουν τις εταιρείες να εμπλέκονται στις διαδικασίες απαλλοτρίωσης ώστε να προλαμβάνουν καταχρήσεις εκ μέρους καθεστώτων.

Υποσχέσεις χωρίς αντίκρισμα

 

Μετά τις αποκαλύψεις του 2023 από την ερευνητική πλατφόρμα Follow the Money, η Heineken είχε δεσμευτεί να διερευνήσει τις καταγγελίες. Εκπρόσωπός της ανέφερε τότε ότι η εταιρεία «θα συνεργαστεί με τους ντόπιους για να κατανοήσει τι συνέβη» και θα «επιδιώξει επαφές με τις αρμόδιες αρχές».

 

Ωστόσο, σύμφωνα με μαρτυρίες των πληγέντων, καμία ουσιαστική ενέργεια δεν έχει γίνει. Ο 71χρονος ΤολόσαΜπαλάτσα δήλωσε ότι η μόνη επαφή ήταν μια συνάντηση πριν χρόνια με εκπροσώπους της Heineken, που τους άφησαν μια ελπίδα για αποζημίωση, ελπίδα που δεν ευοδώθηκε ποτέ.

 

Η 50χρονη ΆτσετουΑλεμπετσέου, μητέρα τεσσάρων παιδιών και ανίκανη να εργαστεί λόγω χρόνιας ασθένειας, στηρίζεται αποκλειστικά στο πενιχρό εισόδημα του συζύγου της. Ανέφερε ότι εκπρόσωποι της Heineken την επισκέφθηκαν συνοδεία τοπικών αξιωματούχων και υποσχέθηκαν πιθανή απασχόληση στην κοινότητα, αλλά δεν έδειξαν ενδιαφέρον για αποζημίωση ή αποκατάσταση.

 

Ο ΑνμπάσαΤεσφαγέ, που υπέστη βασανιστήρια και απολύθηκε από τη δημοτική του εργασία επειδή αντιστάθηκε στην απαλλοτρίωση του χωραφιού του, εργάζεται σήμερα στο ίδιο το ζυθοποιείο – μια δουλειά που, όπως λέει, τον ταπεινώνει αλλά δεν μπορεί να τη χάσει καθώς δεν έχει εναλλακτική λύση. Δεν έχει λάβει καμία επιπλέον αποζημίωση.

 

Ανύπαρκτη διαφάνεια και νομοθετικό κενό

 

Το Follow the Money ζήτησε από την Heineken λεπτομέρειες για την έρευνα: ποιοι μίλησαν με ποιους, αν υπήρχαν αποδείξεις, αν ενημερώθηκαν οι αρχές και αν υπήρξαν συνέπειες. Η εταιρεία δεν απάντησε σε καμία ερώτηση. Μετά από τέσσερις εργάσιμες ημέρες, έκανε μια ανάρτηση στην  ιστοσελίδα της, όπου αναφέρει ότι το 2024 υιοθέτησε νέες πολιτικές για την απόκτηση γης και υπόσχεται «ουσιαστικό διάλογο»  και «επαρκής αποζημιώσεις»  αλλά χωρίς καμία αναφορά στις παλιές υποθέσεις.

 

Ο Ολλανδός βουλευτής και ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα Μπανμένγκα από το κόμμα D66 δήλωσε: «Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί. Ακριβώς για τέτοιες περιπτώσεις χρειάζεται ισχυρή νομοθεσία περί εταιρικής κοινωνικής ευθύνης». Πρόσθεσε ότι «εφόσον οι εταιρείες όπως η Heineken δεν αποτρέπουν ή δεν επανορθώνουν παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις παγκόσμιες αλυσίδες  τους, πρέπει να παρέμβει ο νόμος».

 

Επιπλέον, κάλεσε την ολλανδική κυβέρνηση να μην παρουσιάζεται η Heineken ως successstory  στην Αιθιοπία, τη στιγμή που υπάρχουν θύματα τα οποία ακόμα παλεύουν για δικαίωση.

Πολιτική και ηθική ευθύνη

 

Η υπόθεση της Heineken στην Αιθιοπία αναδεικνύει ένα ευρύτερο πρόβλημα: την απουσία μηχανισμών λογοδοσίας για τις πολυεθνικές που δραστηριοποιούνται σε χώρες με αυταρχικά καθεστώτα και αδύναμους θεσμούς. Πίσω από την εικόνα της οικονομικά επιτυχημένης εταιρείας με τις μεγάλες επενδύσεις, οι μαρτυρίες βασανιστηρίων, βίαιων εξώσεων και μηδαμινής αποζημίωσης φωτίζουν μια σκοτεινή πραγματικότητα που δυστυχώς δεν είναι ευρέως γνωστή.

 

Δύο χρόνια μετά την αποκάλυψη των καταγγελιών, δεν υπάρχει ούτε διαφάνεια, ούτε δικαιοσύνη, ούτε αποκατάσταση. Όπως καταλήγει ο Μπανμένγκα: «Τα θύματα θα πρέπει να μπορούν να διεκδικούν δικαιοσύνη,  αλλά συχνά είναι ολομόναχα».

 

Πηγή: Follow the money

 

 

 

 

Δημοσίευση σχολίου

Νεότερη Παλαιότερη