Φωτεινή Λαμπρίδη
«Ο πόλεμος μας είχε απορροφήσει την προσοχή, αλλά όλο και περισσότερο στην ατζέντα μπαίνει η διατροφική κρίση εξαιτίας των τεκτονικών μεταβολών στην αγροτική παραγωγή, που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία, με δεδομένη την εξάρτηση πολλών χωρών από τις εισαγωγές καλαμποκιού, μαλακού σιταριού και λιπάσματος από Ρωσία και Ουκρανία» λέει στο tvxs ο Καθηγητής στο Τμήμα Αγροτικής Οικονομίας και Αγροτικής Ανάπτυξης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην ΓΓ του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, Χαράλαμπος Κασίμης.
Τα
αποτελέσματα έχουν ήδη φανεί σε όλο τον κόσμο. «Στην Ελλάδα ήδη παραγωγοί
σκέφτονται να σταματήσουν τη δραστηριότητά τους αν δεν στηριχτούν από την
πολιτεία και η ακρίβεια είναι ορατή και θα μεγενθυθεί λόγω του ανταγωνισμού που
υπάρχει εξαιτίας της έλλειψης. Άρα δεν αρκεί να μας διαβεβαιώνει ο υπουργός ότι
δεν έχουμε έλλειψη. Αν αγοράσουμε πανάκριβα και το κόστος εκτιναχθεί στα ύψη, η
ακρίβεια θα είναι τέτοια που τα προϊόντα πρώτης ανάγκης θα είναι απαγορευτικά
για τα φτωχά νοικοκυριά» λέει ο καθηγητής.
Η
ΕΕ, συζητά την αναθεώρηση της Αγροτικής πολιτικής ενώ πιο επιβαρυμένες είναι
περιοχές της Αφρικής και οι Αραβικές χώρες, όπου ήδη δημιουργούνται νέα
μεταναστευτικά ρεύματα λόγω της διατροφικής κρίσης.
«Αυτές
οι χώρες είναι πιο εξαρτημένες από τις εισαγωγές σε αυτά τα είδη γι’αυτό ήδη
έχουμε κοινωνικές αναταράξεις χώρες του Μαγκρέπ στην Αίγυπτο και τις Αραβικές
χώρες. Η Αίγυπτος εισάγει 80% των σιτηρών της από εκεί. Ας μην ξεχνάμε ότι η
Αραβική άνοιξη προέκυψε από την έκρηξη στις τιμές των σιτηρών. Άρα ναι, θα
έχουμε εισροές προσφύγων από το κόστος των ζωοτροφών που ανεβαίνει κατακόρυφα
παντού.
»Μες
την πανδημία, διεθνείς οργανισμοί εκτίμησαν ότι προστέθηκαν άλλα 100 εκ. από
τον παγκόσμιο πληθυσμό, που περιήλθαν σε κατάσταση δεινής φτώχειας. Πριν λίγες
μέρες διάβασα, ότι ο διευθυντής του προγράμματος τροφίμων των Ηνωμένων Εθνών
ανακοίνωσε, ότι το ΄22 είναι μια καταστροφική χρονιά για το πρόγραμμα διατροφής
που στηρίζει Αφρική και Ασία γιατί η κατάσταση θα επιβαρύνει τις συνθήκες
πείνας για τον παγκόσμιο πληθυσμό. Οι πολιτικές εξουσίες πρέπει να σκύψουν με
μεγάλη προσοχή στη νέα αυτή κρίση».
Μύθος
η επισιτιστική αυτάρκεια
Την
αλληλεξάρτηση στην παγκόσμια Διατροφική
Παραγωγή, περιγράφει ο Χ. Κασίμης με ένα παράδειγμα: «Η Ουκρανία παράγει
σιτηρά, τα εξάγει στην Κωνσταντινούπολη. Στους μύλους της γίνεται το αλεύρι το
οποίο από εκεί εξάγεται στην Κίνα. Εκεί παράγονται τα νουντλς που εξάγονται σε
όλο τον κόσμο».
Προσθέτει,
πως ήδη η Βραζιλία που τροφοδοτεί με ζωοτροφές την Ευρώπη, εισάγει λιπάσματα
από Ρωσία και Λευκορωσία. «Οι βραζιλιάνοι ζητάνε από τις ΗΠΑ, να μην επιβληθούν
κυρώσεις στην παραγωγή λιπασμάτων στη Ρωσία, γιατί θα προκύψουν προβλήματα στη
Βραζιλιάνικη παραγωγή που θα επηρεάσουν και την Ευρώπη».
Πόσο
θα πληρώσουμε την κρίση στην Ελλάδα;
Η
Ελλάδα έχει όμως μια ιδιαιτερότητα σύμφωνα με τον καθηγητή: «Η χώρα μας
συγκριτικά με τις άλλες χώρες έχει το σημαντικό ποσοστό 25% δαπανών στη
διατροφή. Αυτό σημαίνει ότι τα ελληνικά νοικοκυριά ξοδεύουν μεγάλο μέρος του
εισοδήματός τους στη διατροφή. Τα πιο φτωχά νοικοκυριά δε, δαπανούν το
μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους για τη διατροφή τους. Άρα η κρίση θα
εντείνει τις κοινωνικές ανισότητες».
Οι
αυξήσεις στις τιμές στην ενέργεια είχαν προηγηθεί της εισβολής στην Ουκρανία,
με αποτελέσματα που εκδηλώθηκαν διαφορετικά στις διάφορες χώρες της ΕΕ, ανάλογα
με την ενεργειακή πολιτική τους αλλά και το κατά πόσο οι ανεξάρτητες αρχές των
χωρών, έλεγχαν τους παρόχους. Η Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες είχε υψηλές
ανατιμήσεις. Ωστόσο το κόστος διατροφής αυξήθηκε διεθνώς.
«Το
κόστος διατροφής το ’21 αυξήθηκε κατά 25% παγκοσμίως εξαιτίας των ανατιμήσεων
στην ενέργεια και της κλιματικής κρίσης. Μας λένε ότι για την Ευρώπη δεν υπάρχει άμεσα πρόβλημα
εξασφάλισης αναγκών καθώς υπάρχει αποθεματικό. Αυτό δεν είναι όλη η αλήθεια
γιατί οι τιμές έχουν εκτιναχθεί στα ύψη» λέει ο Χ. Κασίμης.
Από
τη Ρωσία και τη Λευκορωσία η Ευρώπη εισάγει το 30% των αναγκών της σε λίπασμα.
Εισάγει επίσης το 25% των αναγκών της σε ηλιέλαιο από την Ουκρανία. Άρα έχουμε
μείωση λιπασμάτων ήδη και το κόστος και η δυσκολία εισαγωγής θα επηρεάσουν τη
Γεωργία. Η χώρα μας είναι ελλειμματική στην παραγωγή μαλακού σιταριού παράγουμε
μόνο το 10% των αναγκών μας και από
Ουκρανία και Ρωσία εισάγουμε το 30%! Ο υπουργός και οι εισαγωγείς λένε δεν θα
υπάρξει σοβαρό πρόβλημα, πλην όμως αυτό που δεν αποσαφηνίζεται είναι τι κόστος
θα πληρώσουμε. Όταν στις διεθνείς αγορές έχουν εκτιναχθεί οι τιμές πόσο εύκολο
θα είναι να εξασφαλίσουμε σε ικανοποιητικές τιμές τις ανάγκες μας;
Το
λέω γιατί δημιουργείται ήδη ένας «επισιτιστικός πατριωτισμός» και κάποιες χώρες
συσσωρεύουν αποθέματα, με αποτέλεσμα να εκτινάσσονται οι τιμές και να
δημιουργούνται προβλήματα στις αδύναμες χώρες. Η Ουγγαρία περιόρισε τις
εξαγωγές σιτηρών. Αντιτίθεται στις αρχές της ΕΕ αυτό, αλλά το έκανε.
Πριν
2-3 εβδομάδες επισκέφτηκα τη Λάρισα. Ο αγροτικός κόσμος ήταν ανάστατος. Οι
δαπάνες που έχουν να κάνουν με την παραγωγή είναι μη διαχειρίσιμες. Το κόστος
των λιπασμάτων είναι τέτοιο, που αναγκάζονται να οδηγούνται σε νοθευμένα
προϊόντα είτε σε μείωση της κατανάλωσης. Παράλληλα, η χώρα θα χάσει ένα κομμάτι
εξαγωγών καθώς εμείς στην Ουκρανία κάναμε εξαγωγή φρούτων και λαχανικών.
Υπάρχουν απίστευτες διαταραχές και στο
διεθνές εμπόριο φρούτων» λέει ο καθηγητής.
Στην
ερώτηση τι πρέπει να γίνει, ο καθηγητής και ΓΓ του υπουργείου Αγροτικής
Ανάπτυξης επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ απαντά:
«Προτεραιότητα
αυτή τη στιγμή είναι να στηριχθεί η παραγωγή και ο καταναλωτής. Έχουμε σαν
ΣΥΡΙΖΑ προτάσεις για το πως πρέπει να παρέμβει η κυβέρνηση για να στηρίξει τον
παραγωγό. Μειώνοντας για παράδειγμα τον
ΦΠΑ στις ζωοτροφές ώστε να συνεχιστεί η παραγωγή. Ο παραγωγός, αν δεν τον
συμφέρει, δεν θα παράξει. Παράλληλα και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, χρειάζεται άμεσα
να εκπονηθούν νέα σχέδια Αγροτικής Πολιτικής γιατί η κατάσταση είναι επείγουσα
και λόγω της Διατροφικής κρίσης και λόγω της Κλιματικής Αλλαγής».